Siannaja lichamanka, abo siezonny alerhičny rynit, vyklikana padvyšanaj adčuvalnaściu da źmieščanaha ŭ pavietry pyłku i prajaŭlajecca zazvyčaj viasnoj i letam. Jana zakranaje pa roznych acenkach ad 9 da 42% ludziej i maje ŭłaścivaść pieradavacca ŭ spadčynu, jak i šmat jakija inšyja alerhii.
U toj čas jak nadychod viasny prynosić radaść ad kvietak i drevaŭ, jakija ćvituć, jon taksama aznačaje pačatak siezona alerhii dla mnohich ludziej. Ad 9 da 42% ludziej schilnyja da ŭździejańnia palinozu (jašče adna nazva siannoj lichamanki), jaki moža istotna ŭpłyvać na jakaść žyćcia ŭ viasnovyja i letnija miesiacy i vyklikaje znajomyja ŭsim simptomy: čchańnie, śvierb u vačach i nasmark.
Kali čałaviek z palinozam ustupaje ŭ kantakt z alerhienam (pyłkom), jaho imunnaja sistema pamyłkova identyfikuje heta jak pahrozu i vypracoŭvaje antycieły pad nazvaj imunahłabulin Je, abo IgE. Zatym antycieły IgE prymacoŭvajucca da kletak, zvanych mastacytami, jakija jość častkaj imunnaj sistemy i znachodziacca ŭ nosie, vačach i lohkich.
Kali alerhien ustupaje ŭ kantakt z antyciełami IgE na mastacytach, jon vyklikaje vykid histaminu (bijałahična aktyŭnaha rečyva, jakoje vypracoŭvajecca arhanizmam dla rehulavańnia žyćciova važnych funkcyj (krovazvarotu, dychańnia, stravavańnia) i inšych białkoŭ, i ŭźnikaje zapaleńnie i simptomy siannoj lichamanki. Ale ž čamu tak šmat ludziej chvareje na palinoz? Tut dziejničaje šerah faktaraŭ, tłumačyć The Conversation.
Hienietyka, imunitet i navakolnaje asiarodździe
Hienietyčnyja faktary ihrajuć značnuju rolu ŭ schilnaści čałavieka da palinozu. Niekalki hienaŭ, u tym liku tych, što ŭdzielničajuć u rehulacyi i adkazie imunnaj sistemy, źviazana z pavyšanaj ryzykaj raźvićcia palinozu.
Daśledavańni pakazali, što dla siannoj lichamanki spadčynnaść vahajecca ŭ miežach ad 33% da 91%. Takim čynam, kali ŭ vašaj siamji ŭ kahości byŭ palinoz, jon moža raźvicca i ŭ vas. Najaŭnaść inšaj alerhii, astmy, alerhičnaha dermatytu abo ekzemy moža pavialičyć ryzyku raźvićcia palinozu ŭ vas.
Faktary navakolnaha asiarodździa, siarod jakich uździejańnie zabrudžanaha pavietra, tytuniovaha dymu, pražyvańnie ŭ rajonie z vysokaj kancentracyjaj pyłku ŭ pavietry abo ŭździejańnie peŭnych alerhienaŭ na pracy, taksama robiać čałavieka bolš usprymalnym da palinozu. Heta moža być źviazana z paškodžańniem nasavych chadoŭ i dychalnaj sistemy, što robić praniknieńnie alerhienaŭ u arhanizm praściejšym. Anałahičnym čynam uździejańnie navat pasiŭnaha kureńnia ŭ rańnim uzroście — heta surjozny faktar ryzyki paźniejšaha raźvićcia palinozu.
Čamu ŭ niekatoryja siezony simptomy mohuć uzmacniacca?
Kolkaść pyłku abo inšych alerhienaŭ u pavietry moža varjiravacca ŭ zaležnaści ad hoda i siezona: u niekatoryja hady kancentracyja pyłku moža być vyšejšaj, što vyklikaje ŭzmacnieńnie niehatyŭnych simptomaŭ. Takija ŭmovy nadvorja, jak tempieratura, vilhotnaść i viecier, mohuć paŭpłyvać na kolkaść i raźmierkavańnie pyłku ŭ pavietry. Tak, daždžlivaja viasna moža zmyć častku pyłku, u toj čas jak ciopłaje suchoje leta moža pryvieści da jaho bolšaj kancentracyi.
Imunnaja sistema arhanizma taksama moža źmianiacca z časam, što ŭpłyvaje na reakcyju na alerhieny. Sapraŭdy, palinoz moža raźvicca ŭ lubym uzroście, ale čaściej sustrakajecca ŭ dziaciej i maładych ludziej. Z uzrostam imunnaja sistema čałavieka moža stać mienš reaktyŭnaj na alerhieny, što pryvodzić da pamianšeńnia simptomaŭ. Taksama ludzi mohuć padviarhacca ŭździejańniu roznych alerhienaŭ u roznyja hady ci siezony, što moža paŭpłyvać na prajaŭleńnie simptomaŭ u rozny čas.
Takija faktary, jak stres, dyjeta i fizičnyja praktykavańni, mohuć upłyvać na imunnuju sistemu i ŭzmacniać simptomy palinozu. Naprykład, stres moža asłabić imunnuju sistemu i zrabić jaje bolš usprymalnaj da alerhienaŭ.
Surjoznym faktaram vyhladaje źmiena klimatu: pavyšeńnie tempieratury i ŭzroŭniu vuhlakisłaha hazu ŭ atmaśfiery prymušaje niekatoryja raśliny vypracoŭvać bolš pyłku, u toj čas jak inšyja vidy pieranosiać pieryjad ćvicieńnia na bolš rańni pieryjad hoda. Heta aznačaje, što siezon pyłku pačynajecca raniej, praciahvajecca daŭžej i jaho ŭździejańnie na arhanizm bolš intensiŭnaje.
Parady pa baraćbie z palinozam
Paźbiahajcie alerhienaŭ: heta moža aznačać znachodžańnie ŭ pamiaškańni padčas vysokaj kancentracyi pyłku ŭ pavietry abo našeńnie maski, kali vy pracujecie na adkrytym pavietry.
Vykarystoŭvajcie pavietranyja filtry: razhledźcie mahčymaść vykarystańnia ŭ vašym domie abo na pracoŭnym miescy pavietranych HEPA-filtraŭ dla vysokaefiektyŭnych čaścic pavietra (ad anhlijskaha NEPA — high-efficiency particulate air).
Trymajcie vokny začynienymi: začynienyja vokny padčas vysokaj kolkaści pyłku mohuć praduchilić traplańnie alerhienaŭ u vaš dom.
Prymajcie antyhistaminnyja preparaty: heta leki, jakija dapamahajuć pamienšyć simptomy palinozu, bo błakujuć dziejańnie histaminu, jaki vyłučajecca padčas alerhičnaj reakcyi; pry hetym važna prakansultavacca ź lekaram, pierš čym pačynać pryjom jakija-niebudź novych lekaŭ abo mietadaŭ lačeńnia palinozu.
Padumajcie ab imunaterapii: imunaterapija, taksama viadomaja jak pryščepki ad alerhii, moža dapamahčy pamienšyć simptomy palinozu šlacham desiensibilizacyi (źmianšeńnia adčuvalnaści) vašaj imunnaj sistemy da peŭnych alerhienaŭ ź ciaham času.
«Padlik hałasoŭ jak sataniscki rytuał». Były člen kamisii raskazaŭ, jak u Biełarusi falsifikujuć vybary11
Kamientary