«Hetyja ludzi dla mianie nie isnujuć». Eks-hiendyrektar BATE — pra žyćcio paśla taho, jak vykinuŭ u znak pratestu milicejskuju formu
Try hady tamu Michaił Zaleŭski, tahačasny hiendyrektar FK BATE, vystupiŭ suprać falsifikacyi vybaraŭ. Były aficer, jon vykinuŭ svaju formu i apublikavaŭ videa ŭ sacsietkach, paśla čaho straciŭ pracu ŭ kłubie. Zaleŭski raskazaŭ «Našaj Nivie» pra svajo žyćcio paśla tych padziej.
«Dapamahać buduć tolki tym, chto dapamahaje sam sabie»
Try hady tamu, u žniŭni 2020-ha, Zaleŭski napisaŭ rezanansny post. Jon, były aficer, raźmiaściŭ u instahramie videa, na jakim vykidaje svaju formu, i supravadziŭ jaho emacyjnymi słovami. Voś niekatoryja ź ich: «Niama śloz hladzieć na svavolstva dubinak i biezzakońnie siły. Ja były aficer, i [mnie] ciapier soramna cieraz kraj. Prašu, spyniciesia dziela miru. Niaŭžo vam ni žančyn, ni dziaciej nie škada?»
Heta byŭ zaklik da byłych kaleh, i ciapier Michaił kaža, što jany jaho pačuli i zrazumieli, što heta zvarot da kankretnych ludziej. Inšaja reč, što nichto ničoha nie zrabiŭ.
«Rabić niešta takoje ciapier całkam biessensoŭna, ja b nie traciŭ na heta čas. Dziejańni važniejšyja za słovy, a tady, kali adbyvalisia ŭsie hetyja padziei, nichto ničoha nie zrabiŭ. Ludzi raśpisalisia ŭ svaich jakaściach — aficerskich, čałaviečych, svaich jakaściach baćkaŭ i mužoŭ.
Akramia taho, paśla majho zvarotu prajšło ŭžo dastatkova času, nie baču padstavy ciapier hutaryć pra 2020 hod. Paśla hetaj adznaki była kudy bolš važkaja — pačatak poŭnamaštabnaj vajny suprać Ukrainy, u jakuju Łukašenka zaciahnuŭ i Biełaruś. Hetaja padzieja ŭvohule nie pakidaje paŭtonaŭ», — śćviardžaje jon.
Paśla takoha pasta Zaleŭskamu, na toj čas hiendyrektaru futbolnaha BATE, daviałosia raźvitacca z kłubam. Jon raskazvaje, što niejki čas jašče znachodziŭsia ŭ Biełarusi, a ŭ studzieni 2021-ha źjechaŭ u Turcyju.
U druhoj pałovie zimy hetaja kraina — Miekka dla futboła, tudy źjazdžajucca na zbory kłuby praktyčna z usich uschodniejeŭrapiejskich i Skandynaŭskich krain, z Kazachstana, jany pravodziać tavaryskija matčy, za imi nazirajuć ahienty, ekśpierty.
Paśla Turcyi Zaleŭski palacieŭ u Kijeŭ, dzie ŭ vieraśni 2021-ha pačaŭ supracoŭničać z Fondam spartovaj salidarnaści. Tady fond padaŭ pazoŭ va UEFA suprać Biełaruskaj fiederacyi futboła — pieršy vialiki prajekt, u jakim Michaił supracoŭničaŭ z fondam. «U biełaruskim futbole na toj momant represii nie ścichali z 2020-ha. Byli kankretnyja kiejsy dyskryminacyi: naprykład, futbalistaŭ, jakija vykazali svaju pazicyju, nie brali ŭ zbornuju, im nie pradaŭžali kantraktaŭ u kłubach i zabaraniali treniravacca, zvalniali funkcyjanieraŭ, zabaraniali pracavać arbitram. Zdaŭna ŭ biełaruskim futbole byli prablemy z karupcyjaj, damoŭnymi matčami. Tam vybudavana strohaja viertykal, jakaja supiarečyć nie tolki Alimpijskaj chartyi, ale i ŭsim statutnym dakumientam UEFA i FIFA. U biełaruskaj futbolnaj fiederacyi, jak i ŭ samoj krainie, nie byvaje vybaraŭ kiraŭnika.
My sprabavali danieści da jeŭrapiejcaŭ, što dźvie-try damoŭnyja hulni ŭ Biełarusi — heta kropla ŭ mory. Usia sistema naskroź zahannaja, jana padparadkavanaja viertykali, tam kiruje karupcyja i łajalnaść da Łukašenki», — raspaviadaje Michaił Zaleŭski.
Zaleŭski raskazvaje, što jašče ŭ pieršaj pałovie 2021-ha va UEFA demanstravali zacikaŭlenaść, što ich chvaluje situacyja ŭ biełaruskim futbole. Adnak tady musiŭ adbycca čempijanat Jeŭropy pa futbole, pieraniesieny z 2020-ha praz kavid. Na dumku Michaiła, UEFA nie chacieŭ, kab skandał u biełaruskim futbole pałychnuŭ na fonie čempijanatu ŭ jeŭrapiejskaj presie, i vyrašyŭ vyjhrać čas.
Paśla niekalkich sustreč ź jeŭrapiejskimi futbolnymi čynoŭnikami, zhadvaje Zaleŭski, usio pačało zacichać, i stała viadoma, što tyja nie bačać dla siabie ničoha važnaha ŭ biełaruskim kiejsie. Adpaviedna, fond musiŭ uciahvacca ŭ jurydyčnyja pracedury pa instancyjach samoha UEFA. Na momant pačatku vajny ŭsie hetyja instancyi byli projdzienyja, i paŭsiul biełarusy atrymali admovu — Michaił padkreślivaje, što jana była navat biez łahičnaha tłumačeńnia.
«Pierad nami na toj momant stajała pryncypovaja zadača iści da kanca, bo za hetym stajać ludzi, ich karjery. Musili pazmahacca za kožnaha čałavieka i za ŭsich tych, pra kaho nie skazana ŭ kiejsie, ale chto znachodzicca ŭ biełaruskim futbole i trapiŭ pad takija ž represii. Ciapier taja sistema pracuje zusim biez abmiežavańniaŭ, ni na što nie źviartaje ŭvahi.
Vyrašyli pajści ŭ CAS, ale heta darahaja reč, treba było znajści sponsaraŭ i partnioraŭ, kab zapłacić unioski i pačać sudovyja pracedury. My vyrašyli hetuju zadaču. CAS razhledzieŭ našu spravu, my bolš za hod čakali rašeńnia. Asobnaja historyja — jak prachodziła samo pasiadžeńnie: jano ciahnułasia šeść hadzin, tam było dva advakaty ad UEFA suprać nas, jakich nie viedali ni va UEFA, ni ŭ Jeŭropie, David suprać Halijafa.
Nam zdajecca, što ŭsie zakłapočanyja našaj spravaj, ale nasamreč usio heta krucicca ŭnutry biełaruskaha asiarodździa. U Anhlii nikoha my nie chvalujem, u Hiermanii nichto nie viedaje pra isnavańnie fondu. Dla ich my prosta hrupa entuzijastaŭ, jakija chočuć niešta dakazać», — raskazvaje Michaił.
U vyniku praź miesiacy čakańnia biełarusy pačuli rašeńnie: jano było na karyść UEFA. Ale ŭ rašeńni jość farmuloŭka pra toje, što sudździ CAS zakłapočanyja situacyjaj z pravami čałavieka ŭ biełaruskim futbole.
«Dapamahać buduć tolki tym, chto dapamahaje sam sabie. Tamu i biełarusy, jak nacyja, musiać dla siabie sfarmulavać, što my ŭ pieršuju čarhu patrebnyja tolki sami sabie», — kaža Zaleŭski.
Były hiendyrektar kłuba pryvodzić u prykład padziei va Ukrainie. U pieršyja dni poŭnamaštabnaj vajny ZŠA i jeŭrapiejskija krainy prapanoŭvali Zialenskamu evakujavacca, Ukrainu prosta kinuli, miarkuje Zaleŭski. Ale Ukraina vystajała, i ciapier joj dapamahajuć, i niekatoryja mižnarodnyja palityčnyja rašeńni nie prymajucca biez udziełu Ukrainy.
Što da Fondu spartovaj salidarnaści, to supracoŭničać ź im Michaił pierastaŭ, jak i mnohija spartoŭcy, — mabyć, samym hučnym byŭ adychod z fondu Alaksandry Hierasimieni. Raskazvaje, što razam z fondam jon realizavaŭ toje, što płanavaŭ. A potym mierkavańni nakont taho, što, z kim i jak treba rabić, razyšlisia, i kožny pačaŭ realizoŭvać svaje idei. U dadatak, jak tłumačyć Zaleŭski, fond pačaŭ prajaŭlać palityčnyja ambicyi, a jon i inšyja spartoŭcy hetaha nie padzialali.
«Biełaruś — adzinaja kraina, dzie kiruje «nieasavok»
Hutarym ź Michaiłam za niekalki dzion da štohadovaha Kubka Ivulina — vialikaha amatarskaha futbolnaha turniru. Sioleta Zaleŭski arhanizoŭvaje jaho razam z kalehami pa navastvoranaj NDA FreeSPOrT, jakaja imkniecca abjadnoŭvać ludziej praz mahčymaści sportu. Mieniedžar tłumačyć: dla jaho heta mahčymaść prymianiać ułasny dośvied najbolš efiektyŭnym sposabam.
Biełarus miarkuje, što patencyjał sportu vykarystoŭvajecca zusim niedastatkova: «Sport — heta ŭnikalny most pamiž ludźmi roznych pohladaŭ, roznych ras, uzrostu i sacyjalnaha statusu, palityčnych simpatyj. Nie viedaju ničoha, što mahło b lepš za sport abjadnać roznych ludziej i sabrać ich razam na trybunie stadyjona ci inšaha abjekta.
Sport — heta ž nie tolki pot, muskuły, brud dy pieramohi. Heta jašče estetyka i adukacyja, zadavalnieńnie i radaść».
Zaleŭski vieryć, što abjadnać tak biełarusaŭ mahčyma, niahledziačy na palityčnyja razychodžańni, jakich chapaje ŭ našym hramadstvie. Takija pracesy šmat kamu nie padabajucca, ale biełarus nazyvaje ich naturalnymi rečami, bo ludzi pa svajoj natury roznyja: «Jany abjadnoŭvajucca, kali jość vialikaja meta, ale kali hety pikavy momant prachodzić, ludzi viartajucca da svaich zvykłych pierakanańniaŭ, a jany roznyja. I na fonie hetych pierakanańniaŭ ludzi raźjadnoŭvajucca. Heta nie biełaruski srač, a narmalovyja pracesy, liču, što sport moža skleić usio heta».
Michaił ličyć, što prajekty, jakija robiać biełarusy, nie pavinny abmiažoŭvacca tolki biełarusami. Sport uvohule nie moža być nacyjanalnym, jon ci suśvietny — naležyć usim i cikavy dla miljonaŭ, ci heta miascovyja tradycyi i zabavy. Šahał nie naležyć biełarusam, jon naležyć suśvietnaj kultury, ale heta nie pieraškadžaje nam im hanarycca. Treba pierastać dzialić pamiž biełarusami i palakami Kaściušku, ci pamiž litoŭcami, palakami i biełarusami Mickieviča, ličyć Zaleŭski. Dastatkova radavacca, što hetyja hienijalnyja ludzi prasłavili našu Radzimu.
Zaleŭski nazyvaje siabie biezumoŭnym kasmapalitam i pryvodzić u prykład EPAM i PandaDoc — kampanii ź biełaruskimi karaniami, dzie ciapier pracujuć nie tolki biełarusy.
Jon ź luboŭju kaža pra sport i pryznajecca, što lubić jaho ź dziacinstva, chacia nikoli i nie byŭ prafiesijnym spartoŭcam. Michaił dzielicca, što chacieŭ by praź niefarmalnuju adukacyju ŭ NDA raskryvać ludziej, dapamahać im zrazumieć svoj patencyjał i siabie, vychoŭvać u sabie adkaznaść, vyklučać zavučanuju biezdapamožnaść i nieasaŭkovuju madel pavodzinaŭ.
Nieasaŭkom Zaleŭski nazyvaje ciapierašniuju, łukašenkaŭskuju Biełaruś: «Heta adzinaja kraina, dzie «savok» prosta zastyŭ. U niejki momant u im źjaviŭsia kapitalistyčny składnik, ale pavodziny ludziej, ich myśleńnie i śvietapohlad zastalisia minułymi, na doŭhija hady heta było zamarožanaje.
Cełyja pakaleńni raśli i nie cikavilisia palitykaj i vostrymi sacyjalna-hramadskimi pytańniami, byli abyjakavyja da svajoj sučasnaści i budučyni — ad źmieny nazvy vulic da sapraŭdnaha suvierenitetu. Nam heta nie padabałasia, ale my žyli, zajmalisia svaimi spravami, nie chacieli hučna vystupać suprać hetaha. Tak i vyhladaje pasiŭnaja madel pavodzinaŭ».
Michaił pryznajecca, što i sam tak niekali myśliŭ. Naprykład, nie zadumvaŭsia nad tym, čamu minski praśpiekt Francyska Skaryny pierajmianoŭvajuć u praśpiekt Niezaležnaści, ale ciapier ličyć adkaz vidavočnym — kab abiaźličyć. Pakul Nacyjanalny bank znachodzicca na vulicy Lenina, a parłamient — na vulicy Savieckaj, u hetaj krainie nie moža być ni efiektyŭnaj sučasnaj ekanomiki, ni demakratyčnaha dziaržaŭnaha ładu, razvažaje jon.
«Heta adna z častak toj historyi, jakuju my pražyvajem z 1994 hoda pa siońnia, ale 2020-ty bahata adkryŭ ludziam. My heta i raniej viedali, ale viedali na kuchniach, u kurylniach, ludzi nie razumieli, nakolki ich šmat. Byli pasijanarnyja ludzi, jakija i da hetaha zmahalisia ź sistemaj, byli i palitviaźni, i płoščy.
Ale vialiki efiekt jość u tym, što ŭ 2020-m vyjšli niejtralnyja, pasiŭnyja raniej ludzi i abjadnalisia. Usie pabačyli, nakolki ludziam blizkaja biełaruskaja nacyjanalnaja identyčnaść, biełaruskija kolery, i nakolki takich ludziej šmat», — kaža Zaleŭski.
«Možna prydumać što zaŭhodna, ale ŭsio vyrašajuć futbalisty na poli»
Havorym pra biełaruski prafiesijny sport — Michaił ličyć, što ŭ niekatorych jaho vidach zusim «ničoha nie zastałosia»: «Tam niama čaho represavać. Jany pierastali funkcyjanavać, jany adrezanyja ad suśvietnaha sportu i pradstaŭlenyja zabiehami «Tata, mama, ja — spartovaja siamja» ŭ Chanty-Mansijsku i fejkavymi hulniami krain SND u Minsku. Heta ŭvohule nie ab prafiesijnym sporcie, heta hastroli cyrkačoŭ».
U adroźnieńnie ad hetaha, biełaruski futboł choć niejak praciahvaje funkcyjanavać. Jon atrymaŭ ad UEFA peŭnyja abmiežavańni: ni zbornyja, ni kłuby nie mohuć prymać inšaziemnyja kamandy na svaich chatnich arenach, tamu jany hulajuć na niejtralnych palach i biez zaŭziataraŭ. Ale ŭsio heta Michaił nazyvaje pałavinnymi rašeńniami, bo futboł heta nie spyniła: idzie nacyjanalny čempijanat, hulcy padpisvajuć kantrakty, kamanda pad čyrvona-zialonym ściaham — tak Zaleŭski nazyvaje zbornuju — lotaje na hulni.
Tamu, ličyć jon, i praciahvajecca futbolnaja začystka ŭ formie čornych śpisaŭ hulcoŭ, intervju z vybačeńniami, vybary hulcoŭ u zbornuju pavodle ideałahična-patryjatyčnych charaktarystyk.
Toje samaje robiać i z usioj hramadzianskaj supolnaściu, tłumačyć Zaleŭski: «Futboł tut ničym nie adroźnivajecca, sport — lusterka hramadskaha žyćcia ŭ krainie. My ž bačym, što represii ŭ Biełarusi ŭzmacnilisia, jany dabirajucca da tych, chto prosta išoŭ la maršaŭ i jahony tvar trapiŭ na kamieru. U režymu źjaviŭsia čas, tamu jon maje bolš mahčymaściej i resursaŭ začyścić usio, zapužać šalonymi terminami i adsutnaściu pravavoha pola».
Praktyka damoŭnych matčaŭ taksama nie źnikła. Ale ŭ biełaruskim futbole razmova idzie nie pra asobnyja matčy, dzie rabili b damoŭny vynik, kab na hetym zarabić. Sistema, raskazvaje Michaił, padparadkoŭvaje sabie vyniki až da turnirnaj tablicy, heta jana vyrašaje, chto budzie čempijonam, chto trapić na pryzavyja miescy i ŭ jeŭrakubki.
«Treba razumieć, nakolki manalitnaja hetaja viertykal, nakolki tam usio prahniło. Niadaŭna znoŭ byŭ skandał z damoŭnymi matčami, abvinavačvali «Šachcior», «Enierhietyk» i «Biełšynu». Toj, chto razumieje biełaruski futboł, nie ździŭleny, usie ŭsio viedali i razumieli. Prosta ciapier niejki durny futbalist niešta kamuści raskazaŭ pa telefonie, i hetym skarystalisia dla kabinietnaj baraćby, ale ž heta tolki čaścinka ŭsioj karciny. Ale ž sport tym i cudoŭny, što možna prydumać što zaŭhodna, usio zabietanavać, ale ŭ lubym vypadku ŭsio vyrašajuć futbalisty na poli», — raskazvaje Michaił.
Praz try hady paśla pracy ŭ BATE Zaleŭski kaža, što ciapierašni kłub jaho mała cikavić. Jon pryznaje, što hety kłub vybudavany nie tak, jak minskaje «Dynama», jakoje ličać praŭładnaj kamandaj, ale ŭ BATE adbyvajucca tyja ž pracesy. Tam taksama jość futbalisty, ź jakimi praź ich pierakanańni nie pradoŭžyli kantraktaŭ, jany trapili ŭ čornyja śpisy. Kali kłub vykonvaje žadańni i rašeńni ministra sportu, a nie toje, što adpaviadaje jaho kaštoŭnaściam, jak da hetaha stavicca, pytajecca Zaleŭski.
Nie ŭsich, adnak, da kanca sapsavała sistema, kaža Michaił: «Viedaju, što ŭ kłubie jość futbalisty, jakija nie nadta padzialajuć toje, što adbyvajecca, ale pry hetym tam zastajucca. Što tut zrobiš? Čempijonski charaktar — heta nie bajacca i zmahacca, i kali ty ŭ zvyčajnym žyćci pavodziš siabie tak, [jak hetyja futbalisty], ty nikoli nie vyjhraješ vialikaha trafieja».
Zaleŭski zapytvaje: ci razumiejuć biełaruskija futbalisty, dla kaho jany hulajuć, chto heta hladzić? Mnohija sapraŭdnyja zaŭziatary, jakija jeździli za svaimi kłubami ŭ roznyja harady i krai, abviaścili bajkot i dahetul nie viarnulisia na trybuny.
«Zatrymlivajuć vybitnych spartoŭcaŭ, jany traplajuć u abstaviny, dzie treba prosta vyžyvać. A potym dajuć intervju prapahandzie, ale heta, viadoma, nie źmianiaje majho staŭleńnia da ich, i nie tolki majho. Čałaviek va ŭmovach baraćby prosta vymušany tak vyryvać sabie kavałak svabody.
A što robiać futbalisty? U ich nichto ničoha nie prosić, jany dobraachvotna zaklučajuć kantrakty i iduć prysłuhoŭvać, dobraachvotna nadziavajuć hetyja durackija butańjerki i zdymajucca ŭ niezrazumiełych rolikach. Heta dla taho, kab ź imi padpisali kantrakt na piać ci siem tysiač rubloŭ, a z kimści ŭvohule na paŭtary ci dźvie? Hetych ludziej dla mianie nie isnuje», — padsumoŭvaje Michaił.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆJak skłaŭsia los chłopca ź viadomaha žyćcieśćviardžalnaha fota studenckaha maršu-2020?4
Kamientary