«Rybu zvyčajna škadujem». Asablivaści rybałki pa-biełarusku
Som na 11 kiłahramaŭ u viaskovaj sažałcy, akuń bolš za paŭtara kiłahrama ŭ nievialikim vadaschoviščy z haradskim plažam i amal dvuchkiłahramovyja hałaŭni ŭ nievialičkaj račułcy. Vydańnie Palatno raskazvaje, jak biełarusy łoviać rybu, ci patrebny na heta dazvoł u Biełarusi, jaki byŭ ułoŭ u 2023 hodzie i što rabić tym, chto tolki pačynaje zajmacca rybałkaj.
«Heta sapraŭdnaje palavańnie, kali ty ŭvieś čas musiš ruchacca i kiemić, kab pierachitryć rybu»
Biełarus Valeryj S. nazyvaje siabie rybałoŭnym žurnalistam — słova «błohier» jamu zusim nie padabajecca. Raniej jon pisaŭ dla časopisaŭ i haziet, jakija ŭžo daŭno nie vychodziać, a ciapier viadzie YouTube-kanał «Praktika łovli», na jakim 18,6 tysiačy padpisantaŭ.
U svaich videa Valeryj dzielicca nazapašanym dośviedam, vyjazdžaje na vadajomy, raskazvaje pra prynady, taktyku i roznuju techniku łoŭli. Asnoŭnaja tematyka vypuskaŭ: śpininhavaja łoŭla z adkrytaj vady i raznastajnaja rybałka ź lodu.
Rybałkaj Valeryj zajmajecca prykładna ź dzieviaci hadoŭ.
«Zachapiŭsia hetym zaniatkam kala vioski, dzie naradziŭsia tata, — tam, na nievialikaj kanavie, łaviŭ piečkuroŭ. Potym sa stryječnymi bratami vudzili na rečcy Pcič, nu a dalej užo było šmat samych roznych rek, azior, štučnych vadajomaŭ. Łaviŭ navat u marach: Biełym, Barancavym, Čornym».
Atrymlivajecca, što rybaču ŭžo kala 40 hadoŭ. Zaraz łaŭlu ŭ asnoŭnym śpininham na štučnuju prynadu — cikava pierachitryć rybu mienavita tak, a nie čymści viadomym. Što tyčycca pravił rybałki ŭ biełaruskich vadajomach, to nijaki dazvoł nie patrebny — rybałka biaspłatnaja, akramia tych vadajomaŭ, jakija arandujucca.
Pa słovach Valeryja, isnuje zabarona na łoŭlu asnoŭnych vidaŭ ryb, «kaštoŭnych drapiežnikaŭ»: ščupaka, sudaka i soma. Ale heta tolki ŭ pieryjad ich nierastu.
«Jość jašče ahulnaja zabarona padčas nierastu, zhodna ź jakoj nielha łavić rybu z łodki i z zachodam u vadu, a karystacca možna tolki adnym vudzilnam. Akramia taho, na niekatoryja vidy ŭstanoŭlenaja pramysłovaja miera — heta minimalnaja daŭžynia ryby, jakuju možna zabirać».
Dva hady tamu Valeryj pierajechaŭ u viosku. U dalokija vandroŭki ciapier nie jeździć, u asnoŭnym łović rybu ŭ navakolli: va Uździenskim, Kapylskim, Staŭbcoŭskim rajonach. Raz ci dva na hod Valeryj z žonkaj i hadavancami — sabakami i katami — vybirajucca pažyć u namiotach i «parybačyć va ŭlubionych miaścinach na Iŭjeŭščynie».
U 2023 hodzie biełarus jašče bolš palubiŭ małyja rečki i pravioŭ na ich amal usio leta.
«Čaściej za ŭsio palavaŭ na hałaŭnia. U vyniku hety siezon atrymaŭsia samym nasyčanym nie tolki na račnyja padarožžy, ale i na sustrečy ź vialikimi hałavačami, jak nazyvajuć hałaŭnioŭ u nas na vioscy. Nu a viasnoj dy vosieńniu tradycyjna skiroŭvaju ŭvahu na ščupakoŭ dy akunioŭ. U asnoŭnym łaŭlu drapiežnikaŭ — heta sapraŭdnaje palavańnie, kali ty ŭvieś čas musiš ruchacca i kiemić, kab pierachitryć rybu».
Valeryj kaža, što adsotkaŭ 90 złoŭlenaj ryby viartajecca dachaty — jon vypuskaje jaje paśla fota– i videazdymki tudy, dzie złaviŭ. Z usioj ryby, što biełarus łović razam z žonkaj, zabirajuć ščupaka, kali jon mocna paranieny kručkami prynad. «Astatniuju rybu zvyčajna škadujem, asabliva žonka — jana ŭvohule adpuskała b usio».
Cikavych historyj u Valeryja taksama chapaje.
«Naprykład, łaviŭ z bajdarki ŭ Paŭnočnym Ledavitym akijanie. Niejak u siaredzinie krasavika nas zaniesła śnieham na vostravie na adnym z karelskich azior. A jašče my z maim sabakam padčas spłavu i rybałki prachodzili parohi na hornaj rečcy. Šmat cikavaha było i ŭ rodnaj Biełarusi. Usie asnoŭnyja trafiei złoŭlenyja mienavita tut. Moža, tyja ryby i nie byli rekordnymi ŭ miežach krainy, ale ŭ pamierach tych nievialikich vadajomaŭ, adkul ja ich vyciahvaŭ, ich možna było ličyć admietnaj zdabyčaj.
Da prykładu, byŭ som na 11 kh u viaskovaj sažałcy, akuń bolš za paŭtara kiłahrama ŭ nievialikim vadaschoviščy z haradskim plažam, ci amal dvuchkiłahramovyja hałaŭni ŭ nievialičkaj račułcy.
A ŭvohule, možna skazać, što kožnaja rybałka, asabliva na maich ulubionych małych rečkach, — heta maleńkaja pryhoda sa svaimi trafiejami.
U Valeryja taksama jość niekalki «vučniaŭ», ź jakimi jon zajmajecca rybałoŭnaj navukaj. Tym, chto tolki pačynaje zajmacca rybałkaj, biełarus raić, u pieršuju čarhu, nie rabić asnoŭnaj metaj «chutčej złavić bolš ryby».
«Lepiej spačatku navučycca pravilna karystacca snaściu i prynadami, kab atrymlivać zadavalnieńnie i kab ničoha nie zaminała pracesu. Tady i ryba sama pryjdzie na kručok. Ale ž pavažajcie jaje jak sapiernika, staŭciesia da ŭłovu vietliva.
Jašče dapytliva ahladajcie kožnaje miesca, dzie rybačycie — vyvučajcie vadajom, jaho asablivaści, ujaŭlajcie, što i jak by vy rabili, kali b byli rybaj. Nu i ŭvohule bolš nazirajcie, analizujcie adpaviednaści pamiž roznymi źjavami i klovam ryby, tady i vynik budzie stanoŭčy. Usim pośpiechaŭ!»
«Rybałka — stan dušy i vielmi cikavaje chobi»
Biełarus Alaksandr Š. zajmajecca rybałkaj, «kolki siabie pamiataje, z rańniaha dziacinstva». Pačynaŭ z łoŭli karasia na vudu, faktyčna da siaredziny 1990-ch. Zatym pasprabavaŭ łavić na śpininh drapiežnuju rybu — i na hety momant heta asnoŭnaje zachapleńnie Alaksandra.
«Što tyčycca pravił rybałki ŭ biełaruskich vadajomach, to nijakich admysłovych dazvołaŭ i płaty za łoŭlu ŭ nas niama, luby čałaviek moža rybačyć na vadajomach biaspłatna. Vyklučeńniem źjaŭlajucca tak zvanyja «płatniki» — nievialikija arandavanyja aziory dla hadoŭli karpa albo stronhi».
Apošnim časam Alaksandr zajmajecca rybałkaj na rekach svajho rodnaha Viciebska: ryby tam chapaje, navat u centry horada. Jon nie bačyć sensu jeździć za sotni kiłamietraŭ. Pa słovach Alaksandra, vialikaja častka jaho rybałak — heta pa sutnaści tak zvany «strytfišynh».
«Siezon hetaha hoda jašče nie skončany i, spadziajusia, praciahniecca minimum da listapada, pakul nie pačnucca pieršyja surjoznyja zamarazki».
Pačynajučy z kanca krasavika, było złoŭlena krychu mienš za sotniu roznych drapiežnych ryb, siarod jakich ščupaki, sudaki, samy, žerachi, akuni. Bolš za pałovu — ščupaki.
Alaksandr daŭno nie razhladaje rybałku jak «miasanarychtoŭku». Dla jaho heta «stan dušy i vielmi cikavaje chobi». Mienavita tamu 60-70% usioj złoŭlenaj ryby jon adpuskaje, a z astatniaj žonka lubić hatavać roznyja rybnyja stravy, jakimi častujuć svajakoŭ.
Pa słovach Alaksandra, kožnaja novaja rybałka cikavaja pa-svojmu — i «havorka tut nie tolki pra trafiei».
«Novyja ŭražańni, novyja siabry, novyja viedy. Prosta lublu pryrodu, šmat fatahrafuju i zdymaju na videa. Hadoŭ z vosiem tamu ŭdałosia trapić u prahramu teściravańnia TsuYoki, pastajanna atrymlivaju ad ich novyja voblery (prynady), źjaviŭsia novy intares — vykarystać tuju ci inšuju prynadu ŭ roznych umovach. Užo amal hod jak supracoŭničaju ź jašče adnoj rasijskaj kampanijaj — «Śledopyt». Tut užo nie tolki prynady, a faktyčna ŭsio nieabchodnaje dla rybałki, turyzmu, adpačynku na pryrodzie. Kali kazać pra trafiei, mabyć, heta som amal na 20 kiłahramaŭ, złoŭleny na Dźvinie.
Tym, chto tolki pačynaje zajmacca rybałkaj, Alaksandr raić nie kidać svaju metu napaŭdarozie, navat kali niešta nie atrymlivajecca adrazu, «z časam i dośviedam usio budzie».
«Nu i druhaja parada — łoviać rybu na rybałcy, u pieršuju čarhu, vašy ruki i hałava. Atrymlivajcie viedy z dośviedam, dumajcie, nie bojciesia ekśpierymientavać».
Jak łavić rybu ŭ Biełarusi
29 lipienia 2022 hoda ŭ siłu ŭstupili novyja praviły rybałoŭstva ŭ Biełarusi. Ich padzialili na dźvie častki: u adnoj pieraličvajucca ŭmovy dla rybałoŭnych haspadarak, u inšaj — dla rybałovaŭ-amataraŭ. Akramia taho, hetyja praviły źniali niekatoryja zabarony i ŭstanavili novyja abmiežavańni:
- Dazvolena vyłoŭlivać u lubych abjomach niekatoryja čužarodnyja dla hetaha pryrodnaha asiarodździa vidy ryb, siarod jakich somik amierykanski, ratan-hałavieška, byčok-kruhlak, amurski čabačok i inšyja. Hetyja vidy ryb niehatyŭna ŭpłyvajuć na ekałahičnuju raŭnavahu.
- Padčas rybnaj łoŭli možna karystacca aśviatlalnymi pryładami.
- U nierastavy pieryjad možna vykarystoŭvać sačok, kab było zručniej padymać rybu.
- Možna prymianiać ekran-televizary, ale nie bolš za dźvie štuki i z pamierami samoj snaści da 1×1,5 m.
- Dazvolena pakidać vudy abo inšyja snaści biez nahladu, a taksama nie pakidać na ich svaje asabistyja danyja.
- Padčas nierastu rybnaja łoŭla dazvolena ź bieraha — na adnu vudu abo adzin śpininh. Dapuskajecca mieć z saboj zapasnyja vudy abo śpininhi, ale ich treba trymać u čachłach.
- Vadajomy, jakija znachodziacca pobač z pasiołkami, zabaroniena zdavać u arendu rybałoŭnym haspadarkam.
- Ciapier na płatnych vadajomach mohuć łavić rybu biaspłatna nie tolki žychary najbližejšych pasieliščaŭ i invalidy I i II hrup, a i dzieci da 16 hadoŭ, «vajskoŭcy-internacyjanalisty» i piensijaniery.
- Łavić rybu možna tolki tych vidaŭ, jakija nie ŭklučanyja ŭ Čyrvonuju knihu. Kali vyłavili takuju, to nieabchodna adrazu viarnuć jaje ŭ vadu.
- Zabaroniena vykarystoŭvać rybałoŭnyja sietki.
- U chałodnuju paru hoda zabaroniena łavić rybu ŭ miescach, dzie raźmiaščajucca zimavalnyja jamy. Hety pieryjad pačynajecca z 1 kastryčnika i praciahvajecca da 15 krasavika. Taksama tam jość abmiežavańni i zabarony rybnaj łoŭli padčas nierastu.
- Padvodnaja łoŭla i łoŭla ryby z sudnaŭ, jakija ruchajucca, dapuskajecca tolki ŭ śvietły pieryjad sutak i ŭ dazvolenych dla hetaha miescach.
- Rybałovam-amataram nielha vykarystoŭvać u jakaści prynady peŭnyja vidy ryb, na jakija ŭstanoŭlenyja abmiežavalnyja zabarony.
- U pieryjad nierastu dla vudy možna vykarystoŭvać roznyja prynady (naturalnyja ci štučnyja), a dla śpininha — tolki štučnyja.
- Zabaroniena łavić rybu na adlehłaści da 500 m da miemaryjalnych abo histaryčnych pomnikaŭ, spartyŭnych kompleksaŭ, mastoŭ, inšych zbudavańniaŭ.
Jak užo adznačałasia vyšej, u Biełarusi zabaroniena łavić peŭnyja vidy ryb padčas nierastu — u pieryjad razmnažeńnia ryb. Naprykład, ščupak nierastuje adnym ź pieršych, tamu ŭ 2023 hodzie ŭ Viciebskaj vobłaści (na poŭnačy krainy) jaho nielha było łavić z 9 sakavika pa 23 krasavika. U astatnich rehijonach Biełarusi zabarona doŭžyłasia z 1 sakavika pa 15 krasavika. Kali zdarajecca złavić ščupaka ŭ zabaronieny pieryjad, to jaho treba aściarožna źniać z kručka i adpuścić.
Da 31 sakavika nielha było łavić soma paŭsiudna, a zatym u Homielskaj i Bresckaj abłaściach — z 19 maja pa 20 červienia. Sudaka nielha było łavić pa ŭsioj Biełarusi z 15 krasavika pa 30 maja. Siha čudskaha — z 1 listapada pa 15 śniežnia, a mientuza zvyčajnaha — z 25 śniežnia pa 28 lutaha.
Isnuje taksama ŭsieahulnaja zabarona:
- Hrodzienskaja, Minskaja i Mahiloŭskaja vobłaści — z 1 krasavika pa 30 maja;
- Homielskaja i Bresckaja vobłaści — z 20 sakavika pa 18 maja;
- Viciebskaja vobłaść — z 10 krasavika pa 8 červienia.
U hety pieryjad možna łavić rybu na adzin kručok ź bieraha (heta značyć biez zachodu ŭ vadu) u śvietły pieryjad sutak. Pasłableńnie zrabili tolki dla śpininhistaŭ.
Pry parušeńni pravił i za niezakonnuju łoŭlu zabaronienych vidaŭ ryb praduhledžanyja štrafy i inšyja pakarańni — ažno da kryminalnaj adkaznaści.
Za łoŭlu ryby ŭ pieryjad nierastu abo vykarystańnie zabaronienych rybałoŭnych prynad možna atrymać štraf u pamiery 10-30 bazavych vieličyń, taksama nieabchodna budzie pakryć škodu za kožnuju vyłaŭlenuju rybu. Naprykład, za vuhra račnoha — 15 bazavych vieličyń, soma zvyčajnaha — 4, ščupaka zvyčajnaha — 4, karpa — 6. Kali naniesieny ŭron składzie sumu bolš za 100 bazavych vieličyń, to praduhledžvajecca kryminalnaja adkaznaść.
Pytańni, jakija ŭźnikajuć u rybałovaŭ
Što takoje «śvietły pieryjad sutak»?
Heta čas, jaki pačynajecca za hadzinu da śvitanku i zakančvajecca praz hadzinu paśla zachadu sonca. Da prykładu, kali ŭzychod sonca a 6:00, a zachad — a 19:00, śvietłym pieryjadam sutak budzie ličycca čas ad 5:00 i da 20:00.
Jakoj snaściu možna karystacca rybałovu ŭ pieryjad zabarony na rybnuju łoŭlu?
Śpininham, papłavočnaj vudaj, fidaram, donkaj, nachłystam. Hałoŭnaje, kab kručok na snaści byŭ tolki adzin. Kali kanstruktyŭna ŭ śpininhavaj prynadzie praduhledžanaja najaŭnaść dvuch patrojnych haplikoŭ, vykarystoŭvać jaje taksama dazvalajecca.
Jakaja kolkaść vud moža być u rybałova z saboj?
Lubaja. Zabarona nie rehłamientuje kolkaść zapasnych vudzilnaŭ, jakija znachodziacca na bierazie. Hałoŭnaje, kab jany lažali ŭ čachłach.
Ci možna łavić na niekalki vud ź siamjoj?
Kožny člen siamji maje prava łavić rybu na adnu vudu. Ale, kali dzieci śpiać u mašynie, a tata vystaviŭ batareju zakiduch i čakaje lašča, takuju rybałku možna traktavać jak parušeńnie pravił.
Ci možna karystacca sačkom u pieryjad zabarony na rybnuju łoŭlu?
Sačok — prystasavańnie, jakoje vykarystoŭvajecca, kab padymać rybu z vady. Prymianiać jaho možna.
Ci možna łavić rybu z mastkoŭ i pirsaŭ?
Možna, kali hetyja kanstrukcyi majuć niepasrednuju suviaź ź bieraham. Heta tyčycca i piasčanych kos, i roznych nasypaŭ. A z vyspaŭ, izalavanych učastkaŭ sušy i pirsaŭ biez mastkoŭ łavić rybu zabaroniena. Taksama jak i dabiracca da ich na łodcy sa składzienymi snaściami.
U jakich situacyjach možna zachodzić u vadu?
Tady, kali treba pieramiaścicca pa vadajomie albo adčapić kručok abo prynadu ad travy ci karčaki. Važna, kab u pieršym vypadku snaści byli składzienyja, a ŭ druhim — zastavalisia na bierazie. Inačaj inśpiektar, kali «zastukaje» rybałova za hetymi manipulacyjami, całkam moža paličyć ich rybałkaj z zachodam u vadu.
Čytajcie taksama:
Minčuk złaviŭ na Prypiaci soma daŭžynioj bolš za dva mietry. Ale jeści nie staŭ
Rybaki trapili pad tarnada na voziery ŭ Haradockim rajonie
Jak siońnia škodziać biełaruskaj pryrodzie staradaŭnija štučnyja kanały?
Kamientary
a patom atpuścim...
kak upiečatlenija?