20-30 chvilin snu ŭ razhar pracoŭnaha dnia mohuć palepšyć pamiać, pavysić pradukcyjnaść, pamienšyć stres i spryjać zdaroŭju serca. Ale karotki son moža mieć jak pieravahi, tak i niedachopy.
Padramać paśla abiedu — staražytnaja zvyčka, heta praktykujecca va ŭsim śviecie. Daśledavańni pakazvajuć, što karotki son moža palepšyć razumovuju dziejnaść i pamiać, a taksama palepšyć vašyja pilnaść, uvahu i reakcyju, padvysić pradukcyjnaść i kreatyŭnaść. Pakolki son palapšaje tvorčaje myśleńnie, niekatoryja kampanii pasprabavali vykarystać heta, uvioŭšy pakoi dla snu na pracoŭnym miescy.
Bolš za toje, mozh vykarystoŭvaje čas snu dla apracoŭki infarmacyi, sabranaj na praciahu dnia, što pa ŭsioj bačnaści palapšaje zdolnaść vyrašać prablemy. Adno nievialikaje daśledavańnie, pra jakoje piša The Conversation, pakazała, što ludzi, jakija nie admaŭlali sabie ŭ karotkich pierapynkach na son, byli mienš rasčaravanymi i impulsiŭnymi, što pryviało da lepšaj kancentracyi ŭvahi i efiektyŭnaści pry vykanańni pracoŭnych zadač. Drymota moža navat pryvieści da palapšeńnia zdolnaści navučycca novym ruchalnym navykam, takim jak hulnia ŭ holf abo ihra na muzyčnym instrumiencie. Heta adbyvajecca tamu, što hetyja ŭspaminy (abo navyki) zamacoŭvajucca ŭ mozhu padčas snu, pryčym niavažna, adbyvajecca heta ŭnačy ci padčas dzionnaha snu.
Drymota hetaksama moža pamienšyć i stres. Tak, inšaje daśledavańnie pakazała, što son praciahłaściu kala 20 chvilin palapšaje ahulny nastroj udzielnikaŭ. Jość danyja i pra ŭpłyŭ dzionnaha adpačynku na źnižeńnie ryzyki sardečna-sasudzistych zachvorvańniaŭ. Kali my nie dasypajem stolki, kolki patrabujecca našamu arhanizmu, u ciele nazapašvajucca chimičnyja rečyvy typu «zmahajsia abo ŭciakaj». Stabilny, pieryjadyčny son dapamahaje źnizić uzrovień hetych chimičnych rečyvaŭ, što viadzie da narmalizacyi arteryjalnaha cisku i pulsu.
Ale jak i padčas načnoha snu, u niekatorych ludziej mohuć uźniknuć prablemy z zasynańniem, asabliva kali ŭ ich abmiežavany čas. Isnujuć śpiecyjalnyja techniki rassłableńnia ciahlic, karysnyja jak dla načnoha snu, tak i dla dzionnaha. Inšyja nieśpiecyfičnyja mietady rełaksacyi nakštałt prasłuchoŭvańnia rassłablalnaj muzyki mohuć być taksama karysnymi dla zasynańnia. Cikava, što mnohija ludzi pieraaceńvajuć čas svajho niaspańnia, kali sprabujuć zasnuć, i niedaaceńvajuć čas, jaki jany sapraŭdy praviali ŭ śnie.
Adnak dzionnaja drymota moža mieć i niedachopy. Tak, bolš praciahły dzionny son (bolš za 30 chvilin) zvyčajna nie spryjaje palapšeńniu nastroju i samaadčuvańnia. Adnym sa stanaŭ, źviazanych z drymotaj bolšaj za 30 chvilin, źjaŭlajecca tak zvanaja inercyja snu — mlavaść i dezaryjentacyja, jakija časam adčuvajuć ludzi paśla abudžeńnia ad bolš praciahłaha snu.
Zvyčajna, čym daŭžej son, tym bolš inercyi treba pieraadoleć. Heta moža pahoršyć kahnityŭnyja funkcyi ad niekalkich chvilin da paŭhadziny. U mnohich vypadkach hetyja efiekty možna źvieści da minimumu, užyvajučy kafiein niepasredna paśla snu.
Ale važna adznačyć, što kafiein nie źjaŭlajecca zamienaj dla snu. Kafiein časova błakuje dziejańnie chimičnaha rečyva, viadomaha jak adenazin, jaki spryjaje snu i nazapašvajecca padčas niaspańnia. Kali čałaviek zvyčajna zaležyć ad spažyvańnia kafieinu, kab nie spać i adčuvać badzioraść, heta moža śviedčyć pra parušeńni nakštałt biessani abo apnoe snu (kali ŭ čałavieka časova spyniajecca dychańnie padčas snu).
Doŭhi abo poźni paślaabiedzienny son moža taksama pieraškadžać načnomu snu, pryvodzić da ciažkaściaŭ z zasynańniem abo stabilnym snom na praciahu nočy. Takoje parušeńnie rehularnaha cykłu son-niaspańnie moža pryvieści da ahulnaha pazbaŭleńnia snu, što moža mieć mnostva niehatyŭnych nastupstvaŭ dla zdaroŭja.
Bolš za toje, dla ludziej va ŭzroście ad 60 hadoŭ praciahły dzionny son (bolš za 30 chvilin) moža navat pavialičyć ryzyku sardečna-sasudzistych prablem. Daśledčyki vyjavili, što ŭ pažyłych ludziej, jakija dremluć bolš za adnu hadzinu ŭ dzień, čaściej uźnikaje pavyšeńnie arteryjalnaha cisku, vysoki ŭzrovień cukru ŭ kryvi, lišak tłušču vakoł talii i anamalny ŭzrovień chalesterynu.
Pryčyna hetaj źjavy ŭ asnoŭnym nieviadomaja. Pažyłyja ludzi, jak praviła, dremluć čaściej za maładych, častkova z-za taho, što načny son bolš parušany. Heta moža być źviazana z faktarami zdaroŭja (bol ci chvaroba), jakija buduć pieraškadžać snu; ź niekatorymi lekami, što ŭździejničajuć na son; ci niepasredna sa źmienami rytmu snu, jakija nazirajucca sa stareńniem.
To ž kab atrymać maksimalnuju karyść pry źnižeńni ŭsich ryzyk, voś niekalki parad:
- abmiažujcie dzionnuju drymotu 20-ciu chvilinami, kab paźbiehnuć inercyi i načnych parušeńniaŭ snu;
- śpicie ŭ samym pačatku druhoj pałovy dnia (u rajonie abiedu), bo heta spałučajecca sa źnižeńniem uzroŭniu enierhii paśla abiedu i z naturalnym sutačnym spadam arhanizma, što prajaŭlajecca ŭ pavieličeńni drymotnaści;
- paźbiahajcie poźniaha dzionnaha snu ŭ druhoj pałovie dnia: zakančvajcie jaho jak minimum za čatyry-šeść hadzin da asnoŭnaha načnoha snu;
- stvarycie naležnaje asiarodździe ŭ cichim, zručnym i słaba aśvietlenym miescy.
Kali vy zmahajeciesia ź dzionnaj drymotnaściu, lepš likvidavać pieršapryčynu, a nie spadziavacca tolki na son. Skaračeńnie spažyvańnia kafieinu, zachavańnie rehularnaha hrafika snu i paŭnavartasny son unačy — najvažniejšyja kroki dla źnižeńnia drymotnaści ŭdzień. U vyniku dzionnaja drymota pavinna dapaŭniać režym zdarovaha snu, a nie słužyć zamienaj paŭnavartasnaha načnoha adpačynku.
Kamientary