«Nie baču siabie ŭ Biełarusi. Nienarmalna žyć u minułym». Były supracoŭnik Symbal.by ahałomšyŭ pryznańniem
«Nie słuchaju biełaruskuju muzyku, nie čytaju biełaruskija knihi, nie hladžu biełaruski jutub. Bolš za toje, nie baču siabie ŭ Biełarusi», — były supracoŭnik Symbal.by Hierman Viarcinski, zrabiŭ u sacsietkach rezanansnuju zajavu. Jon raspavioŭ «Našaj Nivie», čamu vyrašyŭ admovicca (časova ci nie) ad biełaruščyny. I parazvažaŭ, jak, na jaho dumku, na takija zajavy adreahavaŭ by Pavieł Biełavus.
Pryvodzim jaho manałoh.
— Ja pačaŭ cikavicca biełaruščynaj u 2012 hodzie, kali mnie było 15. Pryjšoŭ da hetaha samastojna — pabačyŭ va «Ukantakcie» supołki pra biełaruskuju historyju, potym pačaŭ słuchać «Lapisaŭ»… Tak i ŭciahnuŭsia, pačaŭ cikavicca historyjaj, bolš čytać našych piśmieńnikaŭ. Pryjšoŭ ja da hetaha samastojna, nie praz baćkoŭ ci nastaŭnikaŭ.
Ci było heta papularna? Mejnstrymna? Absalutna nie. Siarod adnakłaśnikaŭ ciažka było znajści šmat ludziej takich ža pohladaŭ, u padletkaŭ zusim inšyja cikavaści byli.
Tady ž pačaŭ cikavicca palitykaj. Pamiataju, jak u zapisu pierahladaŭ debaty 2010 hoda, simpatyzavaŭ Niaklajevu i Statkieviču. Potym ja pačaŭ chadzić na kursy «Mova Nanova», udzielničaŭ u Dniach vyšyvanki, roznych imprezach ad «Art Siadziby», pačaŭ słuchać biełaruskuju muzyku — NRM, «Krama», «Pałac», «Niejra Dziubiel», Nizkiz, «Recha» dy jašče dziasiatki inšych hurtoŭ.
Pamiataju, jak mnie siabry kazali: «Hierman, pasłuchaj ty mižnarodnuju muzyku, u śviecie stolki kłasnych hurtoŭ». A mnie było kruta słuchać svaich, maksimum, što moh dadać — «Okiean Jelzi» i «Vopli Vidoplasova».
U 2014-m ja pabyvaŭ u Kijevie na apošnim kancercie «Lapisa Trubiackoha» ŭ kłasičnym składzie. Stadyjon Łabanoŭskaha, 30 tysiač ludziej, niezabyŭnyja emocyi… Tady ž u Kijevie nabyŭ sabie vyšyvanku, bo ŭ Biełarusi ciažka było znajści.
Ja jeździŭ za miažu pasłuchać biełaruskija hurty, jakija nie mahli vystupać u Biełarusi. Na matčy futbolnaj zbornaj jeździŭ, kab padtrymać našych hulcoŭ, zaŭsiody braŭ z saboj bčb-ściah. Navat kali jeździŭ u ZŠA pa prahramie Work and Travel, raspaviadaŭ tam pra Biełaruś, pakazvaŭ nacyjanalnyja simvały, davaŭ amierykancam pasłuchać biełaruskija pieśni. Dla mianie važna było zamiežnikam raspavieści pra Biełaruś, bo tady pra nas mała chto viedaŭ.
Z 2019 pa 2021 hod pracavaŭ u Symbal.by, heta byli kłasnyja časy, cudoŭnyja ludzi, my šmat zrabili dla papularyzacyi biełaruščyny siarod ludziej. Paša Biełavus zasłuhoŭvaje šmat pavahi za ŭsio, što jon zrabiŭ dla Biełarusi.
Nie mahu skazać, što heta była praca majoj mary — heta było b vielmi hučna. Da hetaha ja pracavaŭ kredytnym analitykam małoha i siaredniaha biznesu — i byŭ davoli paśpiachovym. Ale ŭ niejki momant mnie stała cikava pahladzieć, jak pracuje biznes. Pakolki mnie była vielmi blizka tema biełaruščyny, ja napisaŭ Pašy Biełavusu. I heta byŭ sapraŭdy vielmi kłasny i karysny dośvied.
U 2021-m ja pierajechaŭ u Kijeŭ, tam praciahvaŭ naviedvać biełaruskija imprezy, kancerty, jašče bolš palubiŭ Ukrainu. Dla mianie jana stała druhim domam. Heta byŭ prykład, jakoj by ja chacieŭ bačyć Biełaruś, asabliva ŭ płanie raźvićcia kultury, nacyjanalnaj identyčnaści. Ja pačaŭ słuchać šmat ukrainskaj muzyki, ukraincy — vielmi talenavityja tvorcy.
Uzimku 2022-ha ja pajechaŭ u Lisabon na zimoŭku na 2-3 miesiacy. Uziaŭ z saboj adzin maleńki zaplečnik, a ŭsie rečy pakinuŭ u Kijevie. Nu voś tak maja zimoŭka ŭžo i raściahnułasia na niekalki hadoŭ. I ciapier ja razumieju, što płanuju zastacca ŭ Partuhalii i nie razhladaju viartańnie ŭ Biełaruś ci Ukrainu.
I dahetul ja praciahvaŭ zajmacca roznymi prajektami, źviazanymi ź Biełaruśsiu, ale jašče ŭ minułym hodzie zrazumieŭ, što ŭ mianie nie harać vočy, ja ŭžo nie cikaŭlusia hetaj temaj, jak i raniej. Moj hałoŭny pryncyp apošnim časam — rabi ščyra. A niaščyra nie rabi. Tamu ja i vyrašyŭ syści z usich prajektaŭ i rabić toje, što mianie budzie natchniać i dzie ja zmahu natchniać i davać enierhiju inšym.
Voś ja i vyrašyŭ padzialicca ŭ storys svaim rašeńniem i častkaj žyćcia dla svaich siabroŭ. Atrymaŭ dziasiatki paviedamleńniaŭ padtrymki.
Potym mnie dasłali post, što mianie ŭžo niechta ŭ tvitary abmiarkoŭvaje. Pisali, što hałoŭnaja meta — «patusavacca i pachajpicca», što dla mianie «biełaruščyna — zabaŭka na pieryjad pubiertatu».
Nu voś praz takich ludziej ja i nie chaču zastavacca ŭ hetym varušniaku.
Kali pačynajuć razvažać, chto sapraŭdny biełarus, a chto nie. Nie razmaŭlaješ pa-biełarusku — nie biełarus? Nie cikavišsia historyjaj i nie čytaješ knihi — nie biełarus? Nie lubiš draniki — nie biełarus? Nu tady my znoŭ zastaniemsia ŭ biełaruskamoŭnym hieta dla abranych i ŭsio žyćcio praviadziem u emihracyi, ale budziem bić siabie ŭ hrudzi «zatoje ja sapraŭdny biełarus!».
Chto taki biełarus? Toj, chto maje biełaruski pašpart? Ci toj, chto siabie ličyć biełarusam? Dla mianie biełarusy — heta prychilniki i Łukašenki, i Cichanoŭskaj, i chto zusim nie cikavicca palitykaj ci navat kulturaj. Jany ŭsie biełarusy, i ź imi ŭsimi treba razmaŭlać i pracavać. Nie vyklučać ich ź biełarusaŭ, a naadvarot — padciahvać da biełaruščyny, raspaviadać, što heta kruta i kłasna.
Ja ciapier nijak nie spažyvaju biełaruskamoŭny dy navat prosta biełaruski kantent. Mnie hetaha chapiła ŭ maim žyćci. Ja nie chaču mieracca, chto bOlšy biełarus i chto bolš pračytaŭ knižak ci pasłuchaŭ muzyki.
Upeŭnieny, chapaje ludziej, jakija zrabili dla Biełarusi našmat bolš, čym ja. Ale kali b kožny, zrabiŭ stolki, kolki ja, my b ciapier razmaŭlali na inšyja temy. Majo sumleńnie pierad saboj čystaje, a što padumajuć inšyja ludzi — mnie ŭsio roŭna.
Mnie ciapier pryjemniej pasłuchać Pink Floyd ci, naprykład, džaz, a voś biełaruskaja muzyka nie vyklikaje nijakich emocyj. Pry hetym ja ŭvieś minuły hod na vałanciorskich umovach dapamahaŭ telehram-kanału «KLIK», dzie my raspaviadali pra małaviadomych biełaruskich muzykaŭ. Raju padpisacca, kab sačyć za biełaruskaj muzykaj.
Pastavić na paŭzu biełaruščynu nie było rašeńniem adnaho dnia. Heta byŭ doŭhi praces. Jašče ŭ 2022 hodzie ja byŭ upeŭnieny, što viarnusia ŭ Biełaruś. Ale paśla pačatku vajny, a asabliva kali stała zrazumieła, što heta nadoŭha, adčuŭ, što mianie ŭsio heta mienš cikavić. Vyrašyŭ dać sabie paŭhoda, a potym zrabić čekin i zrazumieć, što adčuvaju. U minułym hodzie vyrašyŭ, što apošni raz daju sabie paŭhoda, kab naprykancy pryniać rašeńnie. I voś 1 sakavika ja zrazumieŭ, što staŭlu kropku — moža i kosku, ale pakul dakładna stop.
Kali b ja žyŭ u Kijevie ci Varšavie, moža b, ja razvažaŭ pa-inšamu. Ale ja žyvu ŭ Lisabonie, u mianie ciapier inšaje koła kamunikacyi, inšyja intaresy. Siudy pryjazdžali NaviBand, RSP, Volski, Lapis. Ja byŭ tolki na adnym kancercie, dyj toje, prosta kab sustrecca sa znajomymi, bo tut biełarusy nie tak časta źbirajucca vialikimi kampanijami.
U svaim žyćci ja naviedaŭ bolš za sotniu kancertaŭ biełaruskich hurtoŭ, mnie chapiła. Ja pahladzieŭ tysiačy videa na jutubie, ja ŭžo ničoha novaha tam nie daviedajusia. Ale niachaj hladziać inšyja, prychodziać da biełaruščyny — heta kruta.
Šmat chto pačaŭ cikavicca tolki ŭ 2020-m. Niekatoryja zmahary (ja narmalna staŭlusia da hetaha słova) aburalisia imi. «Voś, nieafity, dzie vy byli raniej, pakul my tut zmahalisia?». Dyk heta narmalna, što ŭ kožnaha svoj šlach. I treba padtrymlivać, a nie adšturchoŭvać takich ludziej.
Mnie padabajecca fraza adnaho znajomaha, jaki skazaŭ: «Ja ŭžo nie viarnusia ŭ Biełaruś žyć, ale chočacca dapamahčy zrabić aŭtamabil pad nazvaj «Novaja Biełaruś», kab jon moh pajechać i bieź mianie».
Skažu ščyra, mnie nie padabajecca, što adbyvajecca ŭ demakratyčnych siłach. Prykładna hod tamu paŭžartam (a moža, i nie) adzin deputat Kaardynacyjnaj rady zabaraniŭ mnie ŭjezd u Novuju Biełaruś. Bo ja skazaŭ, što ludziam unutry krainy ŭsio roŭna na hetych deputataŭ.
Nu dyk voś, mnie takaja Novaja Biełaruś i nie patrebna. Jakaja nie nadta adroźnivajecca ad dziejučaj ułady — tolki inšyja kolery, a pryncypy tyja ž samyja. Ja dla siabie novuju Biełaruś užo pabudavaŭ. Heta ludzi, jakija znachodziacca pobač sa mnoj. Pry hetym my možam być u roznych krainach ci navat kantynientach, ale ŭsio adno trymać hetuju suviaź.
Ja z pavahaj staŭlusia da ŭsich addanych Biełarusi ludziej, ale mahu zrazumieć i tych, chto rasčaravaŭsia ŭ Biełarusi i biełarusach.
Ciapier vydaliŭ tvitar, archivavaŭ usie čaty, adpisaŭsia ad navin, nie zachodžu ŭ fejsbuk. I adčuvaju siabie dobra.
Chaču žyć svajo žyćcio. Mnie ciapier cikava daviedacca ludziej z usiaho śvietu. Jak i šmat ludziej, ja žyŭ svajoj burbałcy. Biełaruskaj, potym biełaruska-ukrainskaj. Mnie cikava daviedacca, a što tam u hałovach u ludziej z Kaba-Vierde, z Brazilii. Śviet šyroki, raznastajny, jon nie abmiažoŭvajecca tolki našymi siabrami ci miežami našaj krainy.
Ja ŭsio jašče zastajusia biełarusam, lublu svaju Radzimu i šmat biełarusaŭ. Biełarusy — krutyja. Ale viadoma, jak i va ŭsich nacyjach, nie ŭsie.
Na žal, u mnohich biełarusaŭ jość abmiežavanaść u pieršuju čarhu ŭ hałovach, nam budavali ścieny ŭ hałavie i my praciahvajem ich budavać sabie dy inšym. A davajcie razburym hetyja mury. U pieršuju čarhu ŭ svajoj hałavie.
Ja nie viedaju, čym ja dalej budu zajmacca i jakim budzie majo žyćcio. Ale voś na hety momant ja adčuvaju tak. Mahčyma, niešta źmienicca. Heta narmalna, ludzi mianiajucca, heta lepš čym być zakaścianiełym. Adzinaje, ja viedaju, što budu praciahvać rabić — prytrymlivacca pryncypaŭ, jakija zaŭsiody sa mnoj: luboŭ, svaboda, pavaha, ščyraść. Rabić ščyra dy prasoŭvać luboŭ. Ciapier našamu śvietu heta tak patrebna.
Vielmi lublu vandravać. Šmat vandravaŭ pa Biełarusi — pačaŭ heta rabić jašče ŭ dakavidnuju epochu, kali heta nie było papularnym. Praz vandroŭki ja dapamahaŭ inšym ludziam palubić rodny kraj.
Ciapier vandruju pa Partuhalii, taksama ludziej da hetaha pryciahvaju. Plus lublu muzyku — cudoŭna było b, kali b atrymałasia abjadnać hetyja dva chobi.
Jak by Paša Biełavus adreahavaŭ na majo rašeńnie? Nie viedaju dakładna. Paša — vielmi addany Biełarusi čałaviek. My ź im razmaŭlali za niekalki tydniaŭ da jaho zatrymańnia. Jon kazaŭ, što dobra razumieje ryzyki, ale choča zastacca na radzimie. Heta byŭ jaho śviadomy vybar — ja nie mahu jaho krytykavać.
Dumaju, jon by ździviŭsia majmu rašeńniu, ale b skazaŭ «Akiej». Ja rabiŭ svoj uniosak u biełaruščynu — i rabiŭ jaho ščyra. Narmalna, kali ŭ čałavieka pačynajecca novy etap u žyćci. Nienarmalna, kali jon sprabuje žyć u minułym.
Kamientary
Załatyja słovy