«Heta nie niazłomnaść, heta adekvatnaść». Siabry Andžeja Pačobuta pra toje, čamu jon nie zdajecca
Radyjo Svaboda raskazvaje pra žurnalista, za vyzvaleńnie jakoha ŭłady Polščy hatovyja adkryć pamiežny pierachod u Babroŭnikach.
Imia biełaruskaha palitviaźnia, žurnalista i aktyvista Sajuzu palakaŭ Biełarusi Andžeja Pačobuta, asudžanaha na 8 hadoŭ, nie sychodzić sa stužak navinaŭ i zahałoŭkaŭ polskich ŚMI. U apošni miesiac prychodziać supiarečlivyja paviedamleńni nakont umovaŭ vyzvaleńnia ci abmienu Pačobuta. Raskazvajem bolš pra čałavieka, ad jakoha zaraz zaležać adnosiny pamiž dźviuma dziaržavami.
«Nia choča pakidać Biełaruś biez mahčymaści viarnucca»
Były ministar-kaardynatar specsłužbaŭ Polščy Maryjuš Kamiński paviedamiŭ, što z aficyjnym Mienskam išli zakulisnyja pieramovy ab vyzvaleńni Andžeja Pačobuta ŭ abmien na adkryćcio Varšavaj pamiežnaha pierachodu ŭ Babroŭnikach. Pavodle Kamińskaha, umovaj režymu ŭ Biełarusi była vydača kiraŭnika Narodnaha antykryzisnaha ŭpraŭleńnia Paŭła Łatuški. Na heta polskija ŭłady nie pahadzilisia.
Kancylaryja prezydenta Polščy dniami zajaviła, što žurnalist i aktyvist Sajuzu palakaŭ Andžej Pačobut «nia choča pakidać Biełaruś biez mahčymaści tudy viarnucca».
2 žniŭnia vydańnie «Rzeczpospolita» paviedamiła z spasyłkaj na kiraŭnicu SPB Anžaliku Borys, jakaja sustrakałasia z palitviaźniem u krasaviku, što Pačobut pahadziŭsia pakinuć Biełaruś u vypadku vyzvaleńnia.
Dyk pahadžajecca ci nie pahadžajecca? Siabry i kalehi Andžeja Pačobuta pierakananyja, što jon nikoli nie pojdzie na kampramis z režymam, bo nadzvyčaj pryncypovy, niazłomny i navat uparty. I nikoli nie pahodzicca pryznać vinu ci pisać prašeńnie ab pamiłavańni.
Siabroŭka Andžeja, jakaja ŭ metach biaśpieki prasiła nie nazyvać jaje imia, vykazałasia nakont takich supiarečlivych paviedamleńniaŭ davoli rezka.
«My nia čujem hołasu samoha Andžeja. To kažuć, što jon nie zhadžajecca, to, naadvarot, užo pahadžajecca, — heta havorać za jaho. A my nia čuli Andžeja ŭžo try hady. Svajaki nia majuć ź im suviazi ŭžo bolš za hod. Jaho bolš za hod trymajuć u PKT («pamiaškańni kamernaha typu». — RS) ci ŭ ŠYZA Navapołackaj kalonii faktyčna ŭ režymie inkamunikada. Tamu davajcie nie pierakazvać čužych słovaŭ», — aburajecca surazmoŭca.
«Heta nie niazłomnaść. Heta adekvatnaść»
Z słovaŭ siabroŭki Pačobuta, jaho niazłomnaść, pryncypovaść i navat upartaść vynikajuć z narmalnaj čałaviečaj adekvatnaści i ćviarozaj acenki sytuacyi.
«Heta čałaviek z dobraj pamiaćciu. Nia z pamiaćciu rybki, jak u mnohich ciapier. Jon maje dobry histaryčny i asabisty dośvied i razumieje, kudy padziei mohuć pryvieści. Heta nie niazłomnaść. Heta adekvatnaść.
U Andžeja vielmi vysoki intelekt, dobraja adukacyja, viedy i praŭnaja śviadomaść, jon ža vučyŭsia na jurysta. Jon nikoli nie pahodzicca, kab jamu «ŭkručvali» ŭ mazhi niepraŭdapadobnuju versiju padziejaŭ, pahatoŭ u jakich jon udzielničaŭ, jon nia zhodzicca na padman samoha siabie. Jon nikoli nia zdradzić svaim pryncypam», — pierakananaja surazmoŭca.
Kiraŭnik Biełaruskaha domu ŭ Varšavie Aleś Zarembiuk viedaje Pačobuta z kanca 1990-ch, jašče z «Maładoha frontu», pastajanna kantaktavaŭ ź im bolš za 20 hadoŭ. Jon śćviardžaje, što Andžej zaŭsiody byŭ pryncypovym.
«Pačobut — kamień, kremień! Toje, što ŭ jaho niazłomny, mocny i navat uparty charaktar, Andžej prademanstravaŭ, kali jaho pasadzili ŭ 2011 hodzie nibyta za abrazu Łukašenki. Jaho prymušali napisać prašeńnie ab pamiłavańni, ale jon nie pahadžaŭsia. I nie pryznaŭ svajoj viny. Taja niavola jaho ŭzmacniła ŭ maralnym planie. I jon tady pieramoh (sud apraŭdaŭ Pačobuta ŭ abvinavačańniach u abrazie Łukašenki, ale pryznaŭ jaho vinavatym u paklopie i asudziŭ na try hady pazbaŭleńnia voli z adterminoŭkaj na dva hady. Žurnalista vyzvalili ŭ zali sudu, za kratami jon pravioŭ try miesiacy. — RS). Heta čałaviek, jaki nikoli nia pojdzie na kampramis», — pierakanany Aleś Zarembiuk.
Na dumku spadara Zarembiuka, ułady razumiejuć, što Andžeja Pačobuta daviadziecca vypuścić. I što sam Andžej prośby ab pamiłavańni pisać nia budzie.
«Miarkuju, adzinyja ludzi, chto moh by na Andžeja paŭpłyvać, heta žonka, ci baćki, jakija ŭžo va ŭzroście, ci syn-padletak. Jany, mahčyma, mahli b jaho ŭhavaryć. A nie režym karcaram ci ŠYZA.
Dapuskaju, što ŭ miežach niejkaj amnistyi ci pa stanie zdaroŭja Łukašenka jaho moža vypuścić, jak vyzvaliŭ Ryhora Kastusiova.
Adzinaja ŭmova, jakuju Pačobut pavinien vykanać, — što jon pakinie Biełaruś i nia budzie, asabliva pierad tak zvanymi prezydenckimi vybarami, bałamucić im vadu. Bo jany hetaha vielmi i vielmi bajacca», — miarkuje Aleś Zarembiuk.
Siamja nastaŭnikaŭ, pank-hurt Deviation
Andžej Pačobut naradziŭsia ŭ 1973 hodzie ŭ siamji nastaŭnikaŭ u miastečku Vialikaja Bierastavica. Maci Vanda Andrejeŭna vykładała chimiju, tata Stanisłaŭ Josipavič — fizkulturu i pracu. U siamji Pačobutaŭ zaŭsiody razmaŭlali pa-polsku. Da taho ž u Horadzienskaj vobłaści tady možna było hladzieć polskuju televiziju, tamu Andžej dobra viedaŭ polskuju movu dziakujučy multseryjałam «Pčołka Maja» i «Lolek i Bolek».
U dziacinstvie i junactvie Andžej z bratam Stanisłavam zachaplalisia šachmatami i muzykaj. U 1990‑ch jany zasnavali hurt Deviation, tvorčaść jakoha mieła vyraznuju anarchičnuju afarboŭku (da prykładu, pieśni «Zabi mianie, mient», «Tvoj baćka fašyst», «Telepuzik Łu-Łu»). Śpiavali ŭ asnoŭnym pa-biełarusku. Staś byŭ frontmenam, a Andžej — bas-hitarystam.
Prava i žurnalistyka
U 1998 hodzie Andžej skončyŭ jurydyčny fakultet Horadzienskaha ŭniversytetu imia Janki Kupały. Ciaham troch hadoŭ vykładaŭ prava ŭ politechničnym kaledžy i niedziaržaŭnym technikumie prava i biznesu.
Z 2002 hodu całkam źmianiŭ sferu dziejnaści — staŭ žurnalistam. Pracavaŭ u horadzienskich hazetach «Pahonia», «Dzień», «Miascovy čas», «Głos znad Niemna», byŭ karespandentam «Narodnaj Voli», hałoŭnym redaktaram časopisu Sajuzu palakaŭ «Magazyn Polski na uchodźstwie». Z 2006 hodu Andžej Pačobut — karespandent polskaj «Gazety Wyborczej» u Biełarusi.
Na pačatku 2000-ch Pačobut staŭ aktyŭnym siabram Sajuzu palakaŭ Biełarusi, kaža Aleś Zarembiuk, jaki siabruje z Andžejem z tych časoŭ.
«Uvieś čas Andžej Pačobut byŭ suprać hetaha režymu. Čałaviek śviadoma z studenckich časoŭ byŭ aktyvistam demakratyčnaha ruchu, potym anhažavaŭsia ŭ Sajuz palakaŭ Biełarusi.
Jaho aburyła, kali ŭ 2005 hodzie na VI źjeździe SPB ŭłady nie pryznali vybaraŭ novaj kiraŭnicy SPB Anžaliki Borys, a pryznačyli staršyniom praŭładnaha horadzienskaha biznesoŭcu Stanisłava Siamašku. Radykalizavała Andžeja toje, što Łukašenka faktyčna źniščyŭ SPB. Ułady zabrali «Polskija damy» ŭ rehijonach. Darečy, jašče tady raźbiracca z sytuacyjaj u Horadniu pryjaždžaŭ tahačasny i ciapierašni premjer Polščy Donald Tusk», — uzhadvaje Aleś Zarembiuk.
U studzieni 2010 hodu Andžej z sotniaj miascovych aktyvistaŭ abaraniaŭ «Polski dom» u Iviancy.
Zakryty sud u 2011-m
Paśla aśviatleńnia padziejaŭ Płoščy 2010 hodu Andžej Pačobut atrymaŭ 15 dzion aryštu, jakija adbyvaŭ na Akreścina. U sakaviku 2011 hodu horadzienskaja abłasnaja prakuratura zaviała na jaho kryminalnuju spravu za abrazu (č.1, art. 368) i za paklop na Łukašenku (č.1 art. 367). Padstavaj stali publikacyi žurnalista ŭ polskaj «Gazecie Wyborczej» i ŭ internecie — na sajcie «Biełaruskaha partyzanu» i ŭ «Žyvym dziońniku». U pastanovie prakuratury fihuravali zahałoŭki «Ŭ Biełarusi vybary biaz vybaru», «Kažycie mnie «baćka», «Łukašenka: «Tak, ja sfalsyfikavaŭ vybary»», «Čas zakručvać hajki», «Pieradvybarčy papulizm pa-biełarusku».
Pačobuta źmiaścili ŭ SIZA horadzienskaj turmy № 1. Sud prachodziŭ u zakrytym režymie, što kankretna inkryminavali Pačobutu, nieviadoma. U pastanovie prakuratury śćviardžałasia, što ŭ artykułach «majucca prykmiety publičnaj źniavahi prezydenta». Advakaty potym apaviadali, što Pačobut viny nie pryznaŭ, ad apošniaha słova admoviŭsia.
Taksama advakaty zajavili pra vykarystańnie siły suprać viaźnia, jany zaŭvažyli čyrvonyja plamy na jahonym tvary i šyi. Hvałt čynili i nad žurnalistami, jakija čakali kala budynku sudu. Na rukach u fotakarespandenta Siarhieja Hryca zastalisia siniaki — «ludzi ŭ cyvilnym» sprabavali vyrvać u žurnalista kameru.
Pačobutu prysudzili 3 hady pazbaŭleńnia voli z adterminoŭkaj na 2 hady. Žurnalista apraŭdali pa artykule «abraza prezydenta», ale pryznali vinavatym u paklopie. Andžeja tady vyzvalili ŭ zale sudu z padpiskaj ab niavyjeździe.
Letam 2012 hodu na jaho zavodzili jašče adnu kryminalnuju spravu za paklop na Łukašenku, ale jaje davoli chutka zakryli z pryčyny adsutnaści składu złačynstva. Sam Andžej Pačobut ličyŭ, što jašče tady ŭłady maryli vyciśnuć jaho z krainy.
«Mnie ad samaha pačatku zdavałasia, što metaju hetaj kryminalnaj spravy było vypchnuć mianie ź Biełarusi… Adkryty praces nielha zrabić, bo heta vielmi śmiešna było b, vielmi źniavažliva dla ŭłady. Bo tut tatalnaja adsutnaść dokazaŭ, pryciahnutyja za vušy eksperty, jakija robiać absalutna fantastyčnyja vysnovy z hetych tekstaŭ».
Zakryty punkt propusku
Andžeja Pačobuta znoŭ aryštavali 25 sakavika 2021 hodu. Za artykuł pra napad SSSR na Polšču ŭ vieraśni 1939-ha, jaki Pačobut nazvaŭ ahresijaj, žurnalista abvinavacili ŭ «raspalvańni varožaści pavodle nacyjanalnaj prykmiety». Taksama ŭ spravie fihuravali zajavy Andžeja ŭ abaronu polskaj mienšaści ŭ Biełarusi, artykuł ab pratestach u 2020 hodzie i navat tekst 2006 hodu pra adnaho z kamandziraŭ polskaha antykamunistyčnaha padpolla.
8 lutaha 2023 hodu Pačobutu vynieśli prysud — 8 hadoŭ kalonii. Jon adbyvaje pakarańnie ŭ navapołackaj kalonii № 1, jakaja słavicca vielmi žorstkim režymam. Pavodle nieaficyjnaj infarmacyi, pisać prašeńnie ab pamiłavańni Pačobut admoviŭsia. Bolš za hod ad jaho niama listoŭ. Ad byłych palitviaźniaŭ, jakija vychodziać na volu, viadoma, što ŭ Andžeja prablemy sa zdaroŭjem, ale naležnaha lačeńnia jamu nie dajuć. Palitviaźnia pastajanna trymajuć u «pamiaškańni kamernaha typu».
Paśla prysudu Pačobutu Polšča na niavyznačany termin zakryła adzin z dvuch punktaŭ propusku, jakija jašče dziejničali, — Babroŭniki (ź biełaruskaha boku Bierastavica). Polskija ŭłady śćviardžajuć, što pastajanna damahajucca vyzvaleńnia palitviaźnia Pačobuta.
Andžej Pačobut byŭ hatovy vyjechać ź Biełarusi — Rzeczpospolita
Novaja lehienda łukašenkaŭskaj prapahandy: «Polšča admoviłasia zabirać Pačobuta»
«Pačobut nie choča pakidać Biełaruś biez mahčymaści viarnucca» — polskija palityki
U Polščy patłumačyli, čamu rasijskaha špijona Rubcova nie abmianiali na Pačobuta
MZS Polščy: Pytańnie vyzvaleńnia Pačobuta my abmiarkoŭvajem napramuju ź Biełaruśsiu
Kamientary