Dumki pra kałabarantaŭ
U Druhoj Suśvietnaj vajnie ceły šerah biełaruskich nacyjanalistaŭ-niezaležnikaŭ pajšli amal u pramym sensie na ŭhodu z djabłam i sprabavali vykarystać niamieckich nacystaŭ u intaresach niezaležnaści Biełarusi. Jak nam stavicca da ich?
U niejkim uzvažanym ułasnabiełaruskim padychodzie da historyi Druhoj Suśvietnaj vajny, jaki nam jašče naležyć doŭha vypracoŭvać, adzinym adnaznačnym moža być tolki toje, što da mnohich jaje
samaj nieadnaznačnaj rečču ŭ Druhoj Suśvietnaj vajnie zastajecca staŭleńnie da tych, kaho pryniata nazyvać proniamieckimi kałabarantami,u šerahach jakich apynułasia značnaja častka biełaruskaj nacyjanalnaj elity, što zastałasia pad akupacyjaj.
Dla łukašenkaŭskaj i savieckaj prapahandy było i jość vielmi vyhodna i prosta stavić znak roŭnaści pamiž tymi, chto žyŭ pad akupacyjaj, i kałabarantami. Pamiž kałabarantami i nacystami.Pamiž
Usio dziela taho, kab paźbiahać paraŭnańnia samoha savieckaha sacyjalistyčnaha tatalitaryzmu ź jaho małodšym bratam — tatalitaryzmam hitleraŭskim.Kab paźbiahać znaka roŭnaści pamiž achviarami nacyzma (siarod jakich saviety i łukašysty tak pa-«antyfašyscku» nie lubiać akcentavać uvahu na habrejach) i achviarami kamunizma.
Usio, kab, zrešty, nie dazvolić nam zadumacca ab tym, što Biełaruś nie była paŭnavartasnym vajujučym bokam u Druhoj suśvietnaj vajnie. Što, mabyć, aznačaje, što paniaćcie «kałabaracyi» tyčycca jak supracoŭnictva z nacystami, tak i supracoŭnictva z savietami.
Va ŭmovach paničnaha adstupleńnia Čyrvonaj armii ŭ červieni 1941 hoda nacysty zachapili Biełaruś amal biez bajoŭ. Pazaŭčorašnija zachodniebiełaruskija sieparatysty, jakija jašče dva hady raniej vitali ŭźjadnańnie Zachodniaj Biełarusi z BSSR i chto acaleŭ paśla represij 39–41 hh., ciapier užo z nadziejaj sustrakali niemcaŭ. Znoŭ projdzie para hadoŭ, i iluzii mnohich ź ich źniknuć hetaksama, jak pierad hetym źnikli mahčymyja iluzii datyčna Biełarusi, uźjadnanaj u składzie SSSR.
U 1995 hodzie Łukašenka ŭstalavaŭ śviatkavańnie dnia niezaležnaści Biełarusi na dzień, jaki ličycca (chacia nie źjaŭlajecca) dniom vyzvaleńnia Biełarusi Čyrvonaj armijaj ad hitleraŭskich akupantaŭ. Sumnaja ironija navat nie ŭ tym, što Biełaruś maje ažno try inšych dni, jakija možna ličyć sapraŭdnymi Dniami niezaležnaści zamiest hetaha (25 sakavika, 27 lipienia i 25 žniŭnia).
Reč u tym, što
ŭ Druhoj suśvietnaj vajnie pieravažnaja bolšaść ludziej, jakija vystupali za dziaržaŭny suvierenitet Biełarusi, nie vajavali ŭ Čyrvonaj armii.
Nielha zabyvacca, što pa savieckich mierkach i rasstralany nacystami Vincent Hadleŭski, i školny inśpiektar Barys Kit byli «kałabarantami» tolki za toje, što nie padparadkoŭvalisia zahadam NKVDšnaha savieckaha partyzanskaha kamandvańnia.
Ale treba i pryznavać, što ceły šerah biełaruskich
Sapraŭdnych nacystaŭ siarod hetych eseraŭ i sacdemaŭ było vielmi mała — było šmat ponckich piłataŭ, jakija majučy na dumcy niejkija navat dobryja rečy rabilisia niesupraciŭnikami hvałtu i złu.Siužet, dastojny piara Vasila Bykava.
U svaju čarhu i nacysty sprabavali vykarystać (a chutčej — prosta byli vymušanyja mirycca z aktyŭnaściu i ŭpłyvam) biełaruskich nacyjanalistaŭ.
Kamu kaho atrymałasia ŭ vyniku vykarystać? Nacystaŭ bolš niama, a biełaruskija niezaležniki praz 45 hadoŭ paśla zakančeńnia Druhoj suśvietnaj usio ž damahlisia stvareńnia suvierennaj biełaruskaj dziaržavy,z čym ničoha nie mohuć zrabić navat takija vyraznyja apanienty idei biełaruskaj niezaležnaści, jak prezident Łukašenka. Vajna prynamsi dazvoliła niekalkim tysiačam pradstaŭnikoŭ biełaruskaj hramadskaj elity vyrvacca z SSSR i ŭ emihracyi stvaryć bačańnie niezaležnaj i demakratyčnaj Biełarusi, zabiaśpiečyć hetaje bačańnie idejnym hruntam, sotniami knih i artykułaŭ, mnohija ź jakich dahetul čakajuć svajho daśledčyka. Hetyja ludzi zabiaśpiečyli «śviežaj kroŭju» Radu BNR u jakaści biełaruskaj łabisckaj siły na Zachadzie, u vyniku čaho kiraŭnictva Zachodniaha błoku było padrychtavana da pryznańnia niezaležnaści Biełarusi ŭ 1991 h.
Ale što nam ciapier dumać pra ich?
I što nam zaŭtra dumać, naprykład, pra tych našych sučaśnikaŭ z apazicyjnaj supolnaści, jakija (adkryta ci nie) zajmajucca kałabaracyjaj z Łukašenkam— bo, skažam, stamilisia ad baraćby i žadajuć dapamahčy svajoj krainie navat pry hetym dapamahajučy jaje tyranu?
Pytańni, na jakija nie moža być adnaznačnaha adkazu.
Kamientary