Стала вядома, калі пачнецца суд над экс-байцом САХР Гараўскім і ў чым яго абвінавачваюць

Суд над экс-байцом беларускага спецыяльнага атрада хуткага рэагавання (САХР) Юрыем Гараўскім, які ў 2019 годзе публічна заявіў аб сваёй датычнасці да выкрадання апазіцыйных палітыкаў, пачнецца ў верасні.

Працэс пройдзе ў адным з кантонаў Швейцарыі. Гараўскага будуць судзіць у рамках сусветнай юрысдыкцыі — яго абвінавачваюць па артыкуле аб знікненні людзей. Згодна са швейцарскім заканадаўствам за гэта яму можа пагражаць ад 1 года да 20 гадоў пазбаўлення свабоды. Сам Юрый Гараўскі разлічвае на ўмоўны тэрмін. 

Хто ініцыяваў суд над Гараўскім?

Вясной і восенню 1999 года ў Беларусі зніклі міністр унутраных спраў Юрый Захаранка, экс-кіраўнік Цэнтрвыбаркама Віктар Ганчар і бізнэсмен Анатолій Красоўскі. 

Афіцыйнае расследаванне вынікаў не дало, праз 20 гадоў яго спынілі. Хоць яшчэ ў 2004 годзе спецдакладчык Парламенцкай асамблеі Савета Еўропы (ПАСЕ) Хрыстас Пургурыдэс, выявіўшы ўсе абставіны, прыйшоў да высновы, што Захаранку, Ганчара і Красоўскага выкралі і знішчылі байцы САХРа пад камандаваннем падпалкоўніка Дзмітрыя Паўлічэнкі з ведама кіраўніцтва краіны. Такую версію падзяляюць і родныя зніклых палітыкаў, але даказаць яе пакуль не ўдалося.

Адным з меркаваных удзельнікаў выкраданняў быў Юрый Гараўскі, пра што ён публічна заявіў у 2019 годзе ў інтэрв'ю Deutsche Welle. Ён у падрабязнасцях распавёў, як у маі 1999-га прыклаў руку да знікнення міністра ўнутраных спраў Юрыя Захаранкі, аднаго з галоўных крытыкаў Аляксандра Лукашэнкі. Паводле слоў Гараўскага, у верасні таго ж года ён удзельнічаў у выкраданні экс-кіраўніка ЦВК Ганчара і прадпрымальніка Красоўскага.

Інтэрв'ю, якое выйшла ў снежні 2019 года, лягло ў аснову справы, якую ініцыявала праваахоўная арганізацыя Trial International, распавядае яе юрыдычны кансультант Бенуа Мейстрэ. 

«У сваім інтэрв'ю Юрый Гараўскі згадаў, што знаходзіцца ў Альпах. Гэта выклікала наш інтарэс, бо гэта магло азначаць, што да яго можа быць прыменена ўніверсальная юрысдыкцыя, — кажа Мейстрэ. — Мае калегіі правялі невялікае расследаванне і ўстанавілі, што ён сапраўды знаходзіцца ў Швейцарыі. Улічваючы сказанае ім публічна, мы вырашылі, што гэтага дастаткова, каб скласці іск».

Пасля таго як праваабаронцы сабралі дадатковыя матэрыялы, яны звязаліся з роднымі зніклых палітыкамі. У выніку ў пракуратуру аднаго з кантонаў Швейцарыі было пададзена адразу тры заявы — ад Алены Захаранка, дачкі загінулага экс-кіраўніка МУС Беларусі, Валерыі Красоўскай, дачкі зніклага бізнэсмена, а таксама ад Trial International і яе партнёраў.

Чаму такое абвінавачванне?

Расследаванне справы пракурор завяршыў прыкладна за год. Для падобных выпадкаў гэта невялікі тэрмін, падкрэслівае Бенуа Мейстрэ, бо было сабрана шмат матэрыялаў і сам падазраваны быў гатовы гаварыць. «Пасле было зроблена абвінаваўчае заключэнне, справа перадалася ў суд. Падрыхтоўка да працэсу заняла яшчэ некаторы час».

Павялічыць

У выніку супраць Юрыя Гараўскага выставілі абвінавачванне ў датычнасці да шматлікіх знікненняў людзей. 

Што менавіта адбылося з Захаранкам, Ганчаром і Красоўскім пасля пахавання, да гэтай пары застаецца непраясненым, іх целы так і не былі знойдзеныя. 

У інтэрв'ю Юрый Гараўскі сцвярджаў, што яны былі забітыя з пісталета. Як тлумачыць адвакат, які прадстаўляе інтарэсы Алены Захаранка і Валерыі Красоўскай (юрыст прасіў не называць яго імя, яго даныя ёсць у DW), на дадзены момант няма прамых доказаў, што Юрый Гараўскі быў датычны менавіта да забойства зніклых. Паводле швейцарскага крымінальнага права дзеянні былога сілавіка падпадаюць пад артыкул аб гвалтоўным знікненні людзей, для гэтага «выкананыя» дзве ўмовы: удзел у выкраданні і ўтойванне гэтай інфармацыі ад сваякоў. Адсюль — такое абвінаваўчае заключэнне.

Паводле слоў адваката, яго кліенты і ён будуць настойваць на абвінаваўчым прысудзе для Юрыя Гараўскага. За гэта па заканадаўстве Швейцарыі экс-байцу САХРа пагражае ад 1 да 20 гадоў пазбаўлення волі.

Гараўскі разлічвае на ўмоўны тэрмін

Сам Юрый Гараўскі разлічвае на ўмоўны тэрмін, а таксама на тое, што яго могуць прызнаць сведкам па справе. «Чым ён (суд — Рэд.) можа закончыцца, я не ведаю. Хутчэй за ўсё, умоўным тэрмінам. Як мне сказаў пракурор, дэпартацыі сто працэнтаў не будзе. Але ўсё залежыць ад рашэння суда», — сказаў мужчына ў каментары DW. 

Паводле слоў Юрыя Гараўскага, аб працэсе ён даведаўся ў пачатку лета 2023 года. Ён упэўнены, што гэта «будзе паказальны суд, каб Еўрасаюз сказаў, што мы гэтых людзей судзім». «Я ўжо сваё адбаяўся, мне хвалявацца няма чаго. Мне дакладна было сказана: «Рыхтуйся, на цябе будзе аб'яўлена ціхае паляванне». Хоць смерці я баюся, я нармальны чалавек, але хадзіць і разглядацца на бакі, баяцца ўсяго вакол псіхалагічна складана». 

«Гэта прэцэдэнт»

Разгляд справы аб выкраданні беларускіх апазіцыйных палітыкаў будзе першым падобным выпадкам у Швейцарыі, падкрэслівае юрыдычны кансультант Бенуа Мейстрэ. Дагэтуль справы аб гвалтоўным знікненні ў краіне не разглядаліся. «Гэта будзе прэцэдэнтам», — кажа Мейстрэ.

Справа ўнікальная для швейцарскай прававой сістэмы яшчэ і ў тым, што гэта першае злачынства, якое было здзейснена ў Беларусі, але даследавана і разгледжана ў рамках універсальнай юрысдыкцыі ў Швейцарыі. «Рашэнне, прынятае ў Швейцарыі, можа стаць прыкладам для разбіральніцтва ў іншых краінах, — лічыць юрыст. — Калі заўтра такая справа будзе разглядацца ў Францыі, французскі суд можа ўлічваць швейцарскі працэс, рашэнне суда, пабудову абвінавачання і гэтак далей», — кажа Мейстрэ.

Як адзначае адвакат Алены Захаранка і Валерыі Красоўскай, працэс супраць Юрыя Гараўскага стане першым у гісторыі, калі зніклыя без вестак палітыкі стануць тэмай судовага разбіральніцтва і будзе прынята рашэнне, якое ў будучыні можа ініцыяваць новыя працэсы.

• 24
• 0
• 0
• 1
• 1
• 2
• 2
• 0