U sudovym pracesie nad 11 mytnikami Ašmianskaj mytni, jaki treci tydzień prachodzić u Partyzanskim sudzie, čarhovy etap sudovaha śledztva: 5 śniežnia padsudnyja skončyli davać pakazańni, a siońnia, 6 śniežnia, sud pierajšoŭ da apytańnia śviedak.
Publiku ŭ zali čakaŭ siurpryz: vyklikanyja ŭ sud byłyja mytniki, jakich prysutnyja ličyli za śviedak, akazalisia ŭ zusim inšym pracesualnym statusie — «asobaŭ, jakija raniej dapytvalisia ŭ miežach kryminalnaj spravy». Ale jakoj?
Status, pra jaki viedajuć tolki jurysty
«Vy budziecie dapytanyja ŭ jakaści abvinavačanaha», — źviartaŭsia sudździa da vyklikanych u sud siońnia byłych mytnikaŭ Alaksandra Jakubceviča, Alaksieja Śmirnova, Viačasłava Rynkoviča i Mikałaja Mišuka.
Usie čaćviora nie źjaŭlajucca abvinavačanymi ŭ spravie, jakaja razhladajecca ŭ Partyzanskim sudzie. Bolš za toje, nivodzin z dapytanych siońnia mytnikaŭ ani słova nie skazaŭ pra tych adzinaccacioch, jakich sudziać u hetym pracesie. Zatoje ŭsie čaćviora padrabiazna raspaviadali pra chabarnictva mytnikaŭ ź inšych pracesaŭ (nahadajem, ašmianskich mytnikaŭ adnačasova sudziać jašče ŭ Kastryčnickim, Frunzienskim i Mienskim abłasnym sudach).
Dajšło da taho, što adzin z advakataŭ vykazaŭ pratest.
«Pratestuju! Navošta ŭ sudzie vyvučajucca epizody, nie źviazanyja z našymi padsudnymi? Davajcie nie hublać pracesualny čas», — zaklikaŭ sud abaronca.
Ale jamu zapiarečyŭ prakuror: «Nie zabyvajcie, što padsudnyja abvinavačanyja ŭ złačynstvie ŭ składzie arhanizavanaj hrupy, tamu ŭsio, što tyčycca hetaj hrupy, varta raśśledavańnia».
Sud z hetym pahadziŭsia i pierajšoŭ da dopytu čarhovaha byłoha mytnika. Prykładam, voś jakija pakazańni davaŭ Mikałaj Mišuk.
«Abvinavačany» mytnik: Čarha była nie na mytni, ale ŭ kamputary
Mišuk skazaŭ, što atrymaŭ upieršyniu hrošy ad načalnika svajho adździełu Horbala — toj pieradaŭ 500 dalaraŭ.
Pieradavaŭ na stajancy słužbovaha aŭtobusa pa-za mytnym pastom, na papiercy byŭ paznačany numar jahonaj piačatki. Za što hrošy, nie tłumačyŭ, ale jon i biez taho zrazumieŭ — za aŭtamabili z kvietkami. Usiaho atrymaŭ hetak 3100 dalaraŭ. Nia tolki braŭ hrošy sabie, ale i pieradavaŭ inšym mytnikam — Kanstancinu Ŭrbanoviču i Matniaku (hetyja proźviščy ŭ spravie prahučali ŭpieršyniu).
Cikavyja dyjalohi ŭ «abvinavačanaha Mišuka» ŭźnikli spačatku z prakuroram, a potym z sudździoj. Prakuror dapytvaŭsia, za što byli hrošy. Mišuk adkazaŭ, što za «pazačarhovy ahlad aŭtamabilaŭ z kvietkami», i raspavioŭ pra svaju pracu:
«Staju, padychodzić kiroŭca z dakumentami, pačynaju ahladać».
Prakuror zapytaŭ: «A pry čym tut čarha? Dzie jana? Vy ž staicie volny, nie zaniaty?»
Uciamnaha adkazu prakuror tak i nie atrymaŭ, akramia taho, što «čarha była bačna na manitory kamputara». U razbor epizodu ŭciahvajecca sudździa:
«Ale ž aŭtamabili z kvietkami jak z pradukcyjaj, jakaja chutka psujecca, i biez taho treba praviarać u pieršuju čarhu. Pavodle zakonu. Za što ž tady brali hrošy?»
Abvinavačany praciahvaje nastojvać na tym, što ničoha nie parušaŭ i ŭsie instrukcyi vykonvaŭ spraŭna, ale potym zhadvaje, što adnojčy načalnik adździełu Horbal na planercy zahadaŭ infarmavać jaho pra aŭtamabili z kvietkami i pra toje, ci mahčymyja ŭ ich parušeńni — «indykatar ryzyki», jak kažuć mytniki.
Druhi z mytnikaŭ, apytanych siońnia ŭ statusie «abvinavačanych», Alaksandar Jakubcevič na dopycie kazaŭ, što narmatyŭnyja akty na ahlad aŭtamabilaŭ dazvalajuć pa-roznamu stavicca da «indykataraŭ ryzyki». Prykładam, vaha hruzu zvyš paznačanaj u dakumentach moža aznačać jak parušeńnie, hetak i toje, što zdaryłasia pamyłka z vahoj aŭtamabila. Tamu mytnik moh albo pryčapicca da hetaha i ŭčynić dadatkovy ahlad, albo śpisać usio na «aŭtamabilnuju pamyłku». Za vybar, jaki patrebny pieravozčyku, i davali chabar.
«Śviedki-čaŭnaki»?
Varta dadać, što zahadčyk adździełu afarmleńnia i kantrolu Alaksandar Horbal, jak i jahonaja kaleha z druhoha adździełu Maryna Maroz, ciapier padsudnyja na pracesie, jaki pačaŭsia 5 śniežnia ŭ Mienskim abłasnym sudzie. Naziralniki za pracesam u Partyzanskim sudzie Miensku nie vyklučajuć, što siońniašnija pakazańni na Horbala, Maroz dy inšych «kiraŭnikoŭ» złačynnaj «hrupoŭki» prahučać praź niejki čas i na pracesie ŭ Mienskim abłasnym sudzie, dzie sudziać «viarchušku» hrupoŭki. «Inakš hetyja ludzi z «abvinavačanych» u nieviadoma jakoj spravie piarojduć u status padsudnych pa peŭnaj spravie», — miarkuje pra «śviedak-čaŭnakoŭ» adzin z advakataŭ.
Pakazańni Alesia Jurkojcia ŭ sudzie i na śledztvie nie mianialisia
Praces u Partyzanskim sudzie vyłučyŭsia hučnaj zajavaj: pra faktyčnyja katavańni padčas śledztva zajaviŭ sudu padsudny mytnik Aleś Jurkojć.
Pavodle jahonaj zajavy, padčas znachodžańnia ŭ turmie KDB — u «amerykancy» — achoŭniki nie davali jamu narmalna adpačyvać, bo try nočy zapar hrukali dubinkami ŭ dźviery kamery, ślapili śviatłom. Jurkojć miarkuje, što hetak cisnuli, kab pryznaŭ vinu. Ale były mytnik tak i nie pryznaŭ, što braŭ hrošy. Pavodle Jurkojcia, z byłym kaleham Siarhiejem Čepinym, jaki paviedamiŭ śledztvu, što trojčy nibyta pieradavaŭ «chabarnyja» hrošy Alesiu, u jaho byli niepryjaznyja adnosiny. Pakazalnaja i takaja detal: śledztva inkryminuje Jurkojciu bolš za 12 tysiač dalaraŭ chabaru, ale Čepin kaža tolki pra try vypadki pieradačy hrošaj, a heta ciahnie prykładna na adnu tysiaču. Adkul ža ŭzialisia astatnija?
«Vyhladaje, śledztva prosta padličyła kolkaść aŭtamabilaŭ z kvietkami, jakija aformiŭ za peŭny čas Aleś Jurkojć, a dokazy, što pry hetym byli parušeńni, pakul nie pradjaŭlenyja», — ličyć adzin z naziralnikaŭ.
Inšy naziralnik zaŭvažyŭ, što dopyt Alesia Jurkojcia skončyŭsia biez paraŭnańnia jahonych pakazańniaŭ u sudzie z tym, što mytnik kazaŭ na śledztvie. Zvyčajna byvaje mienavita hetak: paraŭnoŭvajuć i łoviać padsudnaha na roźnicy ŭ pakazańniach, vyciahvajuć tłumačeńni ci navat pryznańnie, dzie schłusiŭ. Ź Jurkojciem hetak nie atrymałasia. Značyć, jahonyja pakazańni ničym nie adroźnivalisia, Aleś Jurkojć adrazu kazaŭ, što nia braŭ chabaru, i praciahvaje heta dakazvać u sudzie.
Cichanoŭskaja zaklikała biełarusaŭ paźbiahać vybaraŭ i nie pratestavać32
Kamientary