Režysior Siarhiej Łaźnica raskazaŭ, jak stvaraŭsia film «U tumanie» i čamu jaho cenzuravaŭ Minkult

Pra vykanaŭcu hałoŭnaj roli Uładzimira Śvirskaha

Režysior pavinien pytacca ŭ Hospada dvojčy: kali vybiraje temu dla filma i akciora na hałoŭnuju rolu. U mianie nakont uzhadnieńnia temy z Hospadam poŭnaja zhoda, a voś akcioraŭ pryjšłosia pašukać.

Mnie paraiŭ taki rasijski akcior Hryhoryj Dabryhin, jon ciapier źjechaŭ z Rasii paśla pačatku vajny, svajho pryjaciela Uładzimira Śvirskaha, jaki rodam z horada Barysaŭ. Jon vyhladaŭ jak z abraza śpisany [Chrystos]. Jon [Dabryhin] zrabiŭ vysakarodna, tamu što sam chacieŭ hrać u filmie Suščeniu.

Pavialičyć

My sustrelisia z Vałodziem, ale potym ja jaho dva-try miesiacy «marynavaŭ». Jon chadziŭ kapaŭ jamy, repieciravaŭ vielmi doŭha. Heta značyć jon žyŭ razam z nami, pakul my rychtavalisia da filma.

Składana pavieryć, ale jość takija nieprachodnyja rečy. Naprykład, my śpiecyjalna zaprasili na zapis huku, dublavańnie Vałodziu, kab jon skazaŭ tolki adno słova — los. Ale skazaŭ heta słova nie aby-jak, a prosta. Pa vyniku było zroblena kala 300 dublaŭ, i potym Vałodzia Hałaŭnicki, hukarežysior ź Minska, žyvie ciapier u Vilni, ja ź im pracuju ŭžo dvaccać hadoŭ, jon skłaŭ z hukaŭ hetaje słova.

Na samaj spravie składana skazać niešta prostaje.

Pavialičyć

Pra kastynh inšych akcioraŭ «U tumanie»

A inšyja akciory, naprykład, Siarhiej Kolesaŭ.

Ja jaho zdymaŭ va ŭsich svaich filmach, akramia apošniaha hulniavoha. Tam jon nie hraje, na žal, vielmi składana zaprasić čałavieka, jaki žyvie ŭ Rasii. Jon nadzvyčajny akcior ź Jekaciarynburha, z Kalada-teatra. Jon hraŭ u filmie rolu partyzana Vojcika — abyjakavaha, davoli cyničnaha čałavieka. Heta čałaviek biurakratyčnaj mašyny. Ale jamu ŭsio roŭna treba vykanać zadańnie, viarnucca žyvym. Jon bajaźlivy — ja dumaju, što takija ludzi vyžyvajuć, zdolnyja prystasavacca da lubych abstavinaŭ. Im naplavać na losy inšych. I takich u taki [siońniašni składany čas] vielmi šmat.

I akcior Uład Abašyn, jon hraŭ druhoha chłopca — Burava, jaki pryjšoŭ za Suščeniem, kab rasstralać. Jaho hołas my troški panizili. U im nie było takoj mužnaści, jakaja nieabchodnaja. A źniešnaść mužnaja, jon vielmi dobra syhraŭ. U jaho hieroja zusim inšaja kancepcyja — jon sprabuje zrazumieć, nakolki Suščenia sapraŭdy zdradnik.

Pavialičyć

Ale sam jon trapiŭ u partyzany pa inšaj pryčynie. Tamu što jaho pakryŭdziła akupacyjnaja administracyja, zabrała mašynu. Hetaha niama ŭ scenary, u filmie jość tolki vodhulle hetaha matyvu.

Ale ŭ Bykava heta było dobra apisana, jak historyja jaho, jak jon lubiŭ mašynu i ŭ jaho palicai jaje zabrali. Jon za heta adpomściŭ i pajšoŭ u partyzany. Heta składana było pieradać. Ja ŭziaŭ tolki apošni dramatyčny epizod. Ale heta susied praktyčna, jon vyras razam z hierojem Suščeniem.

I jon jašče sumniavajecca. Kali Vojciku naplavać, to Buraŭ sumniavajecca.

Pra achviarny vobraz Suščeni i finał filma

A Suščenia naohuł čałaviek ź inšaha śvietu. Čamu Suščenia ŭvieś film niasie Buraha — spačatku žyvoha, potym trup?

Heta dokaz dla jaho, što jon svoj. Bo jaho niezrazumieła čamu vyzvalili z-pad niamieckaj varty i miascovyja pierastali jamu daviarać. U jaho niama inšych sposabaŭ dakazać, što jon svoj.

Kali Suščenia narešcie zastajecca adzin z trupami Burava i Vojcika, u jaho niama nijakaha šancu viarnucca dadomu. Jon moh by heta zrabić — i naklikać na siabie niebiaśpieku ŭžo inšych chłopcaŭ, jakija zabjuć jaho žonku i dzicia. I nie choča mieć hetaha na svaim sumleńni.

U hetaj karcinie sens filmu nadaje adzin huk u samym kancy. Budzie streł ci nie. I heta rašeńnie. Kali budzie streł — adzin sens, možna rabić «U tumanie 2», naprykład. A kali nie budzie — heta zusim inšaje, heta pryniataje rašeńnie.

Ale dramaturhija zavisaje na samym kancy, na končyku filma, i zaležyć ad huku. Ja jak farmalist nie moh nie paradavacca hetamu.

Pavialičyć

Pra vizualnaje rašeńnie filma

My ŭvieś čas abmiarkoŭvali z apierataram Aleham Mutu, jak my budziem usio zdymać. Była ideja rabić ź minimalnym mantažom. Zdymać tak, kab znajści toj kut kamiery, kab unutrany mantaž raskryvaŭ kožny nastupny epizod pavarotu siužetu. I mantavałasia tolki tam, dzie heta ŭžo nieabchodna.

U pieršaj scenie my ruchajemsia ad piejzažu da naciurmorta. I kamiera skača, kali prachodzić hetaja pracesija z aryštavanymi, z achviarami, jakich buduć viešać. Jana skača da ich za śpinu i ruchajecca razam ź imi. I potym ja chacieŭ bačyć tvary ludziej.

Ja skazaŭ: «Aleh, paviarni kamieru na ludziej». Na što jon: «Ja nie mahu tak zrabić, tamu što tady ty budzieš bačyć volu kamiery, a nie nieabchodnaść siužetu. Ty pavinien niešta prydumać».

I tady mnie daviałosia prydumać žančynu, jakaja kidajecca na adnaho z aryštavanych, jaje adciahvajuć uniz. Unizie dzicia, jakoje mama padymaje. My razam z rucham padymajemsia na tvary i ruchajemsia dalej — atrymlivajecca dramatyčnaja situacyja. Ja chacieŭ bačyć pakarańnie vačyma ludziej, čuć jaho, ale nie pakazvać.

I hetak ža ja skončyŭ film, nie pakazaŭ, što zdaryłasia.

Pra sprobu pamiryć režym i apazicyju

Ja nie viedaju, ci zabaronieny film «U tumanie» ŭ Biełarusi. Mnie zdajecca, što jon pakazvaŭsia pa biełaruskim telebačańni nie tak daŭno.

Była dziŭnaja situacyja, kali była premjera filma ŭ Bierlinie. Da mianie padyšli z dvuch bakoŭ — biełaruskaja apazicyja i pasoł Biełarusi. I tyja, i inšyja kazali, jak jany zachoplenyja karcinaj.

Ja vykarystaŭ hety momant, kažučy: «Chłopcy, u vas jość niešta ahulnaje. Vy možacie damovicca. Heta vaša kultura. I kali łaska, šanujcie heta».

Pra supracoŭnictva ź Biełaruśfilmam padčas zdymak «U tumanie»

Naohuł u Biełarusi pra hety film šmat roznych historyj chodzić. Kali my źbirali hrošy na film, było b niapravilna nie prapanavać Ministerstvu kultury Biełarusi ŭdzielničać u prajekcie.

Nam jakraz troški nie chapała srodkaŭ. I, pa-mojmu, tady Ihar Sukmanaŭ źviazaŭsia z Paŭłam Łatuškam i prapanavaŭ jamu ŭdzielničać u vytvorčaści. U vyniku my atrymali dapamohu — heta byli nie hrošy, heta byli technika, rekvizit, kaściumy, voz.

Ja tady ličyŭ, što tvorčaść Bykava jak biełaruskaha aŭtara nie padabajecca ŭładam, i, pa-mojmu, jaho knihi ŭ toj momant nie drukavali. Ale tym nie mienš u ich jość šaniec, u Łukašenki ci chto tam prymaje rašeńnie, da ŭdziełu.

I dziakuj bohu, ministr kultury padtrymaŭ ideju. Łatuška raskazaŭ, jak heta było niaprosta, što vykazvalisia hałasy suprać. Rašeńnie było pryniataje — i Biełaruś udzielničała ŭ hetaj karcinie.

Pra skandał z prezientacyjaj filma ŭ Kanach

Film u vyniku trapiŭ u asnoŭny konkurs Kanaŭ. I arhanizatary fiestyvalu pytajucca ŭ mianie pra muzyku na čyrvony dyvanok, kali idzie kamanda, jakaja zdymała film. I ja pa paradzie svajho hukarežysiora Vałodzi Hałaŭnickaha prapanavaŭ pieśniu Kasi Kamockaj «Moj palaŭničy». Ja patelefanavaŭ Kasi z takim zapytam, a jana ŭ hety dzień davała intervju na «Jeŭraradyjo» i raskazała [žurnalistam] pra heta.

U hety ž dzień moj pradziusar atrymaŭ zvanok ad Juryja Ihrušy, taki byŭ tavaryš. Pradziusar mnie pieratelefanoŭvaje i kaža: «Jaki kašmar, što ty tam zrabiŭ takoje, što vyklikała abureńnie? Biełaruskaja delehacyja nie pryjedzie. Jaki kašmar! Ja nie razumieju, jakaja pieśnia moža vyklikać takoje abureńnie». Z punktu hledžańnia Hiermanii heta sapraŭdy vyhladała poŭnym varjactvam.

Ja kažu pradziusaru: «Chaj Ihruša telefanuje mnie. Ty heta nie vyrašaješ, heta nie tvaja sprava».

Telefanuje mnie Ihruša i kaža:

— Siarhiej, nu jak spravy?

— Jura, davaj bližej da spravy. Davaj surjozna pahavorym — što ty chočaš, u čym prablema?

— Nu ty razumieješ, jość vielmi šmat biełaruskich narodnych piesień. Čamu b tabie nie ŭziać adnu ź ich?

— Jura, Kasia — heta zabaronienaja vykanaŭca, abo sama pieśnia zabaronienaja da vykanańnia? U čym tam sprava?

— Nie, nie, z hetym usio dobra, usio ŭ paradku.

— Jura, ty razumieješ, u čym sprava. U mianie ŭ vytvorčaści piać krain: Hiermanija, Niderłandy, Łatvija, Biełaruś, Rasija. Ja mahu ŭziać pieśniu ź luboj krainy ci navat Queen — We are the Champions. A ja biaru pieśniu biełaruskuju, bo heta biełaruski film. Tamu što hetaja pieśnia dla pradstaŭleńnia hetaha filma. Ty razumieješ? Ty pavinien usio heta paŭtaryć tym ludziam, jakija tabie skazali, što hetaha rabić nielha. Rabi heta!

— Ja zrazumieŭ.

Praz try hadziny telefanuje Aleh Silvanovič i radasna paviedamlaje: «Ja idu da ministra. Pieśniu zaćvierdzili!».

Heta tak pracuje. Treba być ćviordym, stajać na svaim. Va ŭsim jość łohika, zdarovy sens. Heta pieršaja historyja, tam było jašče šmat inšych.

Pra sprobu ŭznaharodzić film «U tumanie» premijaj prezidenta

Byŭ miesiac vierasień 2012 hoda. Ja atrymlivaju zvanok:

— Dobry dzień. A vy emihravali ŭ Hiermaniju ŭ 2001 hodzie, a pracavali na studyi dakumientalnych filmaŭ u Pieciarburhu da 2008 hoda? A jak heta? Tak nie byvaje.

— A chto vy? I čamu vam nieabchodny adkaz na hetaje pytańnie? Čamu vy mianie pra heta pytajecie?

— A heta Alaksiej Biazuhłaŭ ź Ministerstva kultury Biełarusi.

A ja pamiataju hetaha tavaryša. Jon prychodziŭ ad viedamstva na pryjomku filma «11 manietak» dakumientalistki Volhi Dašuk, majoj siabroŭki. Čynoŭniki prychodzili zładzić Oli aŭtadafe. Prysutničaŭ pry hetym i Viktar Aśluk taksama.

— A navošta vam usia hetaja infarmacyja patrebnaja? — udakładniaju.

— Vy razumiejecie, my vam damo pryz na kinafiestyvali «Listapad», vaš film u konkursie tam.

— Ale kali jon u konkursie, značyć, tam jość žury. Vy nie možacie prosta zaraz addać pryz mnie, ludzi pavinny pryjechać i pahladzieć stužki, vybrać i ŭznaharodzić pieramožcu.

— Vy razumiejecie, u nas jość takija pryzy, jakija žury nie moža abmiarkoŭvać.

Na što ja jamu kažu, razumiejučy, pra što jon i adkul hety pryz:

— Vy razumiejecie, u čym sprava? Ja nie mahu pryniać što-niebudź ad taho, kamu nie viedaju, čym adkazać.

Biazuhłaŭ zadumaŭsia hłyboka, chviliny dźvie maŭčaŭ i narešcie adkazaŭ:

— Jość takija mastaki, jakija ščaścia svajho nie viedajuć.

Na hetym hutarka była skončanaja, na adkryćcio fiestyvalu ja nie pryjechaŭ. Ja pryjechaŭ tolki na druhi pakaz filma ŭ ramkach «Listapada». I na druhi pakaz jany [čynoŭniki] udavu Vasila Bykava nie zaprasili. Heta było majo patrabavańnie, kab jany znajšli jaje i zaprasili na pakaz, na jaki ja pryjedu. Na zakryćci fiestyvalu mianie taksama nie było, tamu što chto jaho viedaje [što im pryjdzie u hałavu]. Ale jany razumna vyrašyli addać pryz Karenu Šachnazaravu. I dziakuj bohu!

Ale film tym nie mienš, nichto ž nie złapomny, film atrymaŭ hałoŭny pryz kinafiestyvalu «Listapad». Heta druhi moj hałoŭny pryz, jaki źnik dzieści ŭ kabiniecie Aleha Silvanoviča.

I jašče — pakolki film trapiŭ u Kany i atrymaŭ uznaharodu na «Listapadzie», było pryniata rašeńnie zrabić chaj maleńki, ale muziej Vasila Bykava. Ułady jaho adkryli [u vioscy Byčki].

Pra skandał z vyklučeńniem z Ukrainskaj kinaakademii ŭ 2022 hodzie

Va Ukrainie «U tumanie» adbyłosia. A dakładniej — los Suščeni. Ja ŭ hetym sensie paŭtaryŭ los svajho hieroja, [pajšoŭ suprać mierkavańnia bolšaści i paciarpieŭ za heta].

Raskazvać hetuju historyju davoli doŭha. Treba viedać, jak heta adbyvałasia.

I kali heta narmalnaja supolnaść, to pačynajecca razmova, dyskusija. A mnie nie dali ničoha skazać. Heta ŭsio [rašeńnie ab vyklučeńni] było zroblena na praciahu piaci hadzin u fejsbuku dvuma ludźmi, kožny ź jakich mieŭ pryčynu mnie adpomścić.

Adzin — kapradziusar filma «Danbas» Dzianis Ivanoŭ, jakomu ja nie daŭ mahčymaść ekanomić na svaju karyść hrošy na vytvorčaści.

Druhi — Filip Iljenka, siabra Kansiervatyŭna-nacyjanalistyčnaj partyi «Svaboda» i kiraŭnik Dziaržkino Ukrainy. Apošni pa pryčynie niežadańnia davać ad dziaržavy hrošy na zdymki filma «Babin Jar», takim čynam zrabiŭ niemahčymym atrymańnie hetych srodkaŭ. Jon adkryta kazaŭ, što jon nie padtrymlivaje hetuju karcinu, jamu nie blizkaja hetaja tema. U vyniku hrošy nie dali, i mahčymaść źniać film źnikła. A potym pačałasia vajna.

A kali kazać koratka — pośpiech nie darujuć.

Čamu Łukašenka 30 hadoŭ znachodzicca va ŭładzie, kali pra jaho ŭsio było viadoma ź siaredziny 1990-ch?

Napeŭna, nie było zroblena takoha filma, jaki adkazvaŭ na vašaje pytańnie. Ja bačyŭ film [«Zvyčajny prezident» Juryja Chaščavackaha pra Alaksandra Łukašenku], kali jon byŭ zrobleny, i pahladzieŭ na jaho siońnia. I majo staŭleńnie za hety čas nikolki nie pamianiałasia.

Heta nie staŭleńnie da Łukašenki, heta staŭleńnie da filma. Aŭtar zahadzia ŭžo ŭsio viedaje […] i jaho [mierkavańnie Chaščavackaha] nie źmianiajecca na praciahu filma. U niejkaj stupieni jon zajmaje pazicyju abjektyŭnaha znaŭcy, jakuju nam vykładaje na praciahu 55 chvilin.

Hety film pryśviečany Michaiłu Romu, aŭtaru filma «Zvyčajny fašyzm». I nazva filma Chaščavackaha ź im pieraklikajecca. I hety film taksama zrobleny iranična.

Ale situacyja vielmi surjoznaja, a padychod da jaje, naadvarot, nie vielmi surjozny. U pryncypie, tam usie idyjoty. I toj, pra kaho kino, i tyja, chto jaho vybiraje. Usie vakoł. I ŭ vyniku my hublajem sutnaść. Pytańnie zastajecca raniejšym — a čamu heta adbyłosia? Nakolki paśpiachovy hety film, zaležyć ad taho, jakija zadačy pierad saboj staviŭ režysior.

A tak možna zachaplacca mužnaściu Jury i jaho kaleh, kali było viadoma, čym heta [režym Łukašenki] skončycca. I mužnaściu žurnalistaŭ, jakija praciahvajuć pracavać u Biełarusi.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0