«Pačućci, nibyta zabili» — aficery zapisali zvarot suprać hvałtu. Adziny, za kim nie pryjšli, raskazvaje padrabiaznaści
U kastryčniku 2020ch-ha čaćviora aficeraŭ zapasa źviarnulisia da dziejnych siłavikoŭ: zaklikali zadumacca, nie hublać honar i abaraniać narod. Ciapier da byłych vajskoŭcaŭ pryjšli, minimum adzin čałaviek užo za kratami. Adzin z udzielnikaŭ zvarota pahadziŭsia na razmovu z «Našaj Nivaj».
U zapisu pryniali ŭdzieł major zapasa Andrej Dziečka, padpałkoŭnik zapasa Siarhiej Biendź, padpałkoŭnik zapasa Siarhiej Špak i major zapasa Andrej Bakurenka. Pa dvaich užo prychodzili siłaviki. Dziečku zatrymlivali ŭ pačatku lipienia. Pa nie paćvierdžanaj infarmacyi, jon ciapier na voli. Špak znachodzicca ŭ SIZA KDB. Los Bakurenki nieviadomy. Siarhiej Biendź na voli, ź im my i zmahli parazmaŭlać.
«My zapisali toj videazvarot kožny pa svaich pryčynach, u kožnaha byŭ svoj tryhier. Andrej Dziečka byŭ naziralnikam na ŭčastku ŭ vajskovaj Akademii. Jon usio bačyŭ, ličyŭ ludziej i dakładna viedaŭ, što dadzienyja ŭ pratakole sfalsifikavali, — raskazvaje surazmoŭca. — Staršynioj adnoj z vybarčych kamisij byŭ moj kiraŭnik, były supracoŭnik vajskovaj Akademii. Viedaju, što jon admoviŭsia padpisvać pratakoł, u jakim pa ličbach pieramahła Cichanoŭskaja, paśla toj pratakoł prosta źnik. Heta byŭ moj tryhier. I kali my ź blizkim čałaviekam razmaŭlali 10 žniŭnia pra vyniki vybaraŭ, jon skazaŭ: «Pačućci, nibyta zabili pałovu mianie». I ja pahadziŭsia.
Bakurenka — moj susied. Jon byŭ vałancioram, źbiraŭ podpisy za Babaryku. Jon taksama bačyŭ usie padziei na svaje vočy ad samaha pačatku.
Pra Siarhieja Špaka asobnaja historyja. Siarhiej uvohule moj blizki siabar, my ź pieršaha kłasa vučylisia razam, paśla razam skončyli Tamboŭskuju avijacyjnuju vučelniu ŭ adnoj hrupie. Zatym razam słužyli ŭ Ščučynie, paśla razam u 56-m pałku suviazi. I ŭ Akademii razam pracavali. Ja chrosny jaho chłopcaŭ, jon moj sapraŭdny siabar, usio žyćcio my razam. Navat zvańniaŭ nas pazbavili ŭ adzin dzień. Jon nikoli nie cikaviŭsia palitykaj. Siarhiej padtrymlivaŭ dziejučuju ŭładu. Jon nie čytaŭ naviny, hladzieŭ televizar i słuchaŭ, što kažuć siabry, svajaki. Ale Siarhiej vielmi prystojny čałaviek. Jon bačyŭ, što adbyvajecca ŭ Biełarusi.
9 žniŭnia Siarhiej sam hałasavaŭ za Łukašenku — heta była jaho pazicyja. Ale ranicaj, kali pačuŭ vyniki, zrazumieŭ, što ŭsich padmanuli. Siarhiej padtrymlivaŭ Łukašenku, ale nie vieryŭ, što toj pieramoh na vybarach.
Nu i kali pačalisia raskručvacca represii, my vyrašyli zapisać videazvarot. Bo ludziej źbivali na vulicach, čakać było nielha. Ideja była maja. Ja prapanavaŭ, jany pahadzilisia. Jany ŭsie mužnyja hodnyja ludzi, sapraŭdnyja mužčyny. Było strašna i siońnia strašna — ale ž my aficery. Byli afcierami, prynamsi, u sakaviku ža ŭ mianie i Špaka zabrali zvańni ŭkazam Łukašenki. Napeŭna tolki ŭ nas dvaich z čatyroch, bo my tolki ŭdvaich zapisvali pieršy videazvarot. Ja viedaŭ, što tak budzie, jašče ŭ śniežni, bo dachodziła infarmacyja, što na mianie źbirajuć dadzienyja i charaktarystyki.
Pazbaŭleńnie zvańniaŭ upłyvaje na piensiju — jana źmianšajecca, na jakuju sumu, dakładna nie skažu, rubloŭ na 150-200. Taksama ja bolš nie maju prava na biaspłatnaje lačeńnie ŭ vajskovaj paliklinicy i špitali. Ja nie karystaŭsia hetym, ale viedaju ad siabroŭ, što ciapier jość zahad nie dapuskać na absłuhoŭvańnie «palityčnych».
Ja byŭ hatovy, što da mianie mohuć pryjści. Žonka jašče sa śniežnia mnie ŭsio raiła sabrać čamadan na hety vypadak, praŭda, ruki tak i nie dajšli. Što dumali inšyja, nie viedaju. Ale apošnim časam nichto ŭžo nie dumaŭ, što praniasie, mnie zdajecca.
Kali pryjšli da Dziečki, da astatnich nie prychodzili. U jaho byŭ pieratrus.
My z tavaryšami nie abmiarkoŭvali heta. Bo niekatorym i niezrazumieła było, što rabić, jak i kudy biehčy. U Andreja Bakurenki troje dziaciej. Chutka sabrać siamju i vyjechać u takoj situacyi amal niemahčyma. U Siarhieja Špaka — dvoje małych. Nu i va ŭsich ža praca. Špak apošnim časam usio sprabavaŭ adkryć svoj maleńki biznes, z hałavoju byŭ u hetym».
Siońnia Biendź za miažoj.
«U pačatku lipienia zatrymlivali Andreja Dziečku. Paśla jaho adpuścili, kazali, što vychodziŭ navat na svaju pracu na «Pielenh». Dzie jon ciapier i na jakich umovach, ja nie viedaju. Paśla zatrymańnia Dziečki ja mierkavaŭ, što buduć raskručvać łancužok pa ŭsim nam, — pryznaje były padpałkoŭnik. — 11 lipienia ja palacieŭ u Turcyju ŭ adpačynak, bajaŭsia, što mohuć nie vypuścić, ale ŭsio prajšło dobra.
16 lipienia byŭ tam. U hety dzień mnie spaŭniałasia 50 hadoŭ. I z samaj ranicy ad znajomych pastupiła infarmacyja, što siońnia našych buduć brać. Paśla abieda daviedaŭsia, što majho siabra Siarhieja Špaka zatrymali. Pa jaho pryjšli na dzień narodzinaŭ starejšaj dački, zabrali sa śviatkavańnia. U Siarhieja čaćviora dziaciej, dźvie starejšyja dački i dvoje małych synoŭ. Małyja byli tam, kali pa jaho pryjšli. Ja vyrašyŭ vylatać z Turcyi nie ŭ Biełaruś. Siońnia ja znachodžusia za miažoj. Kali b viarnuŭsia dadomu, 99,9%, što mianie b zatrymali. Hetym ja by ničym nie dapamoh svaim tavaryšam. Što rabić ciapier? Płany ŭ mianie jość, ale raskryvać ich pakul nie budu. Da taho ž, čamu pracujuć hetyja represii? Tamu što ludzi ničoha nie viedajuć. Cicha zabrali adnaho, druhoha, a što ź imi, dzie jany — nichto nie viedaje. Tamu ja ciapier i raskazvaju pra svaich tavaryšaŭ i zaklikaju ŭsich sumlennych ludziej dapamahčy siemjam aryštavanych».
Kamientary