«My narešcie stali darosłymi». Jak viadomyja biełarusy aceńvajuć hod paśla vybaraŭ
Viadomyja biełarusy padzialilisia zhadkami i mierkavańniami pra hod, jaki prajšoŭ z času prezidenckich vybaraŭ. Sabrali vykazvańni (spojler — usie aptymistyčnyja).
«Ščaślivy, što mnie chapiła sił nazvać čornaje čornym»
Žurnalist Dźmitryj Siemčanka da žniŭnia 2020 hoda pracavaŭ na telekanale ANT, byŭ u prezidenckim pule. Adnak paśla padziej 9-12 žniŭnia syšoŭ z telekanała. Pa słovach Dźmitryja, z taho času ŭ jaho sotni razoŭ zapytvali, ci nie škaduje jon, što syšoŭ.
«Ale samy lepšy adkaz daje padśviadomaść».
Paśla ŭniviersiteta Dźmitryj raźmierkavaŭsia na zavod inžynieram.
«Akramia mizernaj zarpłaty nie mahu ŭspomnić niešta drennaje. Dy i na hetuju detal dazvalaŭ nie źviartać uvahu nievialiki biznes».
Siemčanka trapiŭ praz kastynh na Mahiloŭskaje telebačańnie, praz kolki hadoŭ — na ANT. «Užo praź niekalki mnie prapanoŭvali pracavać na rasijskim NTV i ŭkrainskim «Intery». Ale ž ja zaŭždy byŭ patryjotam. Zmahaŭsia za niezaležnaść, biełaruskaść, našu historyju, biŭ intehracyjnyja karty praz ekran, jaki ciapier akupavali prychilniki «ruskaha śvietu»…
Dyk voś, mnie hadami śniŭsia adzin son. Byccam nie atrymałasia na TB, i ja viarnuŭsia na zavod. Idu pa cechach i strach pažyraje… Voś tak ja chvareŭ na telebačańnie, tak bajaŭsia stracić…»
Jak pryznajecca Siemčanka,
paśla žniŭnia 2020 hoda jamu ŭžo niekalki razoŭ śniŭsia zusim inšy son: jon vymušany viarnucca na ANT, idzie pa znajomych kalidorach i dumaje, jak usio patłumačyć ludziam.
Tyja, chto sa mnoj realna pracavali, viedajuć, što ja nie moh vymavić z ekrana chłuśniu. Tamu choć 100 razoŭ nazavicie fejkam katavańni i zhvałtavańni dubinkami, ale ja viedaju ludziej, ź jakimi ŭsio heta zrabili. Kaho dušyli pakietam, kaho bili tokam, chto trojčy hublaŭ prytomnaść, pakul jamu skakali pa hałavie na Akreścina. Choć sto razoŭ paŭtarycie «80%», heta vykliča ŭ mianie tolki horkuju ŭśmiešku».
«U žniŭni 2020 kožny zrabiŭ svoj vybar, — praciahvaje Siemčanka. — I heta nie palityčny vybar. Niama bolš u Biełarusi nijakaj palityki. Heta vybar zastacca čałaviekam ci nie.
Ja nie anioł. I mnie taksama jość za što paprasić prabačeńnie ŭ svajho naroda. Ale ja ščaślivy, što tady mnie chapiła sił nazvać čornaje čornym.
Nie škaduju ja? Ja hanarusia tym, što mahu ličyć siabie biełarusam. Ja hanarusia, što prajšoŭ hety pakul nievialiki šlach da svabody našaha naroda razam sa svaimi bratami i siostrami, dla jakich vola, sumleńnie i honar acanili daražej za hrošy, karjeru, zdaroŭje i navat žyćcio».
«Źmiena śviadomaści, hłybinnaja, karennaja, adbyłasia. Revalucyja dasiahnuła mety»
Uładzimir Niaklajeŭ. Fota Siarhiej Hudzilin
Paet Uładzimir Niaklajeŭ nazyvaje biełaruskuju Žnivieńskuju revalucyju najpryhažejšaj u śviecie.
«Revalucyja — heta nie abaviazkova źmiena ŭłady. Ale abaviazkova — źmiena śviadomaści. I jana, źmiena śviadomaści, hłybinnaja, karennaja, adbyłasia. Revalucyja dasiahnuła mety»,
— ličyć Niaklajeŭ. A voś kontrrevalucyja, na jaho dumku, dasiahnuła advarotnych metaŭ.
«Chiba zabojstvy, turmy, katavańni, ździeki ź ludziej, što ŭdychnuli pavietra svabody, źmianili ich śviadomaść? Chiba jany znoŭ aślepli i znoŭ nie bačać, u jakim śviecie žyvuć? Nie. Jany ŭžo nikoli nie buduć ślapymi.
I štučnyja tv-kryštaliki, kab jany bačyli śviet nie takim, jakim jon jość, im nie ŭstavić. Miortvaje nie pryžyvajecca ŭ žyvym. Čaho dasiahnuli tyja, chto biŭ, katavaŭ, kidaŭ za kraty žančyn z kvietkami? Puścili kroŭ? Nahnali strachu? Zamacavali skroź i ŭsiudy vobraz kryminalnaj ułady, jakaja handluje ludźmi?.. I heta toje, čaho musiać dasiahać krainy, narody ŭ XXI stahodździ?»
Niaklajeŭ adznačaje, što biełarusam viakami davodzili, što biełaruskaha naroda niama, a nacyja nie sfarmiravałasia.
«Biełarusy nie stali spračacca. Skazali: «Chaj sabie. Adyšoŭ dyk adyšoŭ, nie paśpieli dyk nie paśpieli». I padahnali na stancyju Stvareńnia Nacyj svoj łakamatyŭ. Ź bieł-čyrvona-biełym ściaham, hierbam «Pahonia» i nadpisam «Žyvie Biełaruś!».
Na dumku paeta, našy suajčyńniki majstravali jaho nie adzin dzień.
«Jon stajaŭ na zapasnych puciach u hłybini našaj historyi. Niekalki razoŭ sprabavaŭ zrušycca, ale jaho spyniali. Ciapier nie spynić».
«Niachaj ad našaj revalucyi, ad našaha Žniŭnia šmat što adniali, — padsumoŭvaje Niaklajeŭ. — Ale nie adniać — bo heta niemahčyma — ad Žnivieńskaj revalucyi jaje pryhažość! I mienavita pa joj, pa pryhažości, raspaznajuć ciapier i buduć raspaznavać u śviecie Biełaruś. Ad siońnia i paviek viakoŭ!»
«9 žniŭnia 2020 stałasia dniom niezvarotu»
«Vieru, što adnojčy ŭ nas źjavicca pryhožaja tradycyja, jakaja budzie nahadvać kožnamu pakaleńniu biełarusaŭ, što svaboda — heta kaštoŭny dar, za jaki treba zmahacca i jaki treba abaraniać. Jaki budzie nahadvać, što svaboda — heta nie chalava», — maryć były palitviazień i daśledčyk Refarmacyi Źmicier Chviedaruk.
«Mnie asabista chaciełasia, kab było niešta padobnaje, jak robiać varšavianie na hadavinu pačatku Varšaŭskaha paŭstańnia 1944-ha. Kab my ŭsie spynialisia i zhadvali, jakim koštam my zapłacili za abyjakavaść, mlavaść i maŭčańnie. 9 žniŭnia 2020 stałasia dniom niezvarotu, jak by kamu ni chaciełasia!»
«Prava na hołas, prava na movu, prava na koler vačej, prava ŭziać słova»
Paetesa Vika Trenas mietafaryčna asensavała padziei minułaha hoda:
«Budź ty biasstrašny miljon razoŭ, nievierahodna mahutny, ci, naadvarot, bojazi łancuhami da mura prykuty.
Niavažna, što ty abiraješ — kryk abo moŭknaść. Čas tvoj nastaŭ, i prava tvajo na samotnaść.
Prava na hołas, prava na movu, prava na koler vačej, prava ŭziać słova.
Prava kidać kamiani, prava źbirać kamieńnie. Prava na ŭłasnuju kroŭ i ŭłasnyja hieny.
Prava vaŭkom abiarnucca abo pacukom, ślozy hajučyja lić ci ŭ horle ŭtrymlivać kom.
Vyžyć u žerale piekła, vypłyć z hłybiniaŭ raspalenaj łavy, bol i nianaviść svaje ŭ luboŭ pierapłavić.
Bolš nieistotnaja dzion i načej daŭžynia.
Prava ŭpaści na dno i adšturchnucca ad dna».
«My stali narešcie darosłymi. My — narod. My — biełarusy»
Hałoŭny redaktar sajta «Chartyja 97» Natalla Radzina ličyć, što padziei apošniaha hoda byli tak spresavanyja, što za ŭsie hady kiravańnia Łukašenki biełarusy nie ŭśviadomili stolki, kolki za apošnija 12 miesiacaŭ.
«My zrazumieli, što nienavidzim hety hidki, biesčałaviečny, chłuślivy režym, i nas — bolšaść.
My zrazumieli, što dla kančatkovaj pieramohi patrebnyja mužnyja lidary i rašučyja dziejańni.
My ŭśviadomili siłu salidarnaści. Nam dapamahali, i my dapamahali, ničoha nie čakajučy ŭ adkaz. I ŭ hetym naša siła — va ŭzajemadapamozie.
Mahu skazać adno: my abaviazanyja pieramahčy. U nas niama inšych varyjantaŭ. Davajcie dziejničać. Razvažać pra toje, što nie spraŭdziłasia možna hadami. U niekatorych na heta idzie ŭsio žyćcio — zamiest taho, kab ŭklučycca i pačynać niešta rabić.
My stali narešcie darosłymi. My — narod. My — biełarusy».
«Ci spali my narmalna z toj ranicy? Ci jeli ŭ smak?»
Hanna Sieviaryniec. Fota Nastaśsia Roŭda
«Zaŭtra trysta šeśćdziasiat piataha dziaviataha žniŭnia, — napisała viečaram 8 žniŭnia piśmieńnica i piedahoh Hanna Sieviaryniec. — Jak pa mnie, heta ŭsio nijak nie skončycca toj dzień.
Tak padumaŭšy: ci spali my narmalna z toj ranicy? Ci jeli ŭ smak? Nikoha z nas nie vučyli žyć u takija časy.
Mnie ŭčora pryśniłasia, što ja vyhlanuła ŭ akno — a tam marš. Ahromny! Ale vielmi cichi i ciomny, bieź ściahoŭ. U poŭnaj cišy, u ciemry sotni tysiač ludziej iduć, i tolki dychańnie čutna. I ja chaču kryčać kamuści, maŭlaŭ, marš idzie, marš idzie, a ŭ śnie ž kryčyš jak ryba, tolki rot raskryvaješ, i ja pryhnuła z chaty, vybiehła na vulicu — i pračnułasia».
«Kolki ŭsiaho ŭ hetym karotkim «zmahalisia», budziem viedać tolki my z vami»
Piśmieńniki-suaŭtary Andrej Žvaleŭski i Jaŭhienija Pastarnak
«Mahčyma, hod, jaki my pieražyli, navat nie ŭvojdzie ŭ padručniki historyi. Ale całkam dakładna ŭvodzie dzień — 9 žniŭnia 2020 hoda», — piša piśmieńnica Jaŭhienija Pastarnak. Na jaje dumku, u padručniku budzie napisana, što heta pačatak novaha času dla Biełarusi, tamu što ŭ hety dzień Alaksandr Łukašenka razhromna prajhraŭ vybary.
«Potym budzie napisana, što biełarusy «zmahalisia za svabodu i pieramahli». I kolki ŭsiaho ŭ hetym karotkim «zmahalisia» budziem viedać tolki my z vami.
I kožnaje 9 žniŭnia my budziem źbiracca razam, źbirać vakoł siabie dziaciej i ŭnukaŭ i pačynać: «Toj dzień ja pamiataju jak zaraz…
Čarha na ŭčastku pačała źbiracca ab adzinaccataj ranicy…»
Kamientary