«Kala 70% ekspartu ŭ ES — pad sankcyjami». Što čakaje biełaruskuju ekanomiku
Ź jakimi prablemami za miesiac vajny ŭžo sutyknułasia biełaruskaja ekanomika? Ci acaleje IT i nakolki dapamoža Rasija? Vialiki razbor taho, jak my budziem žyć.
Biełaruś stała jašče bolš taksičnym partnioram, čym paśla 2020 hoda
Akademičny dyrektar BEROC Kaciaryna Barnukova dzielić sankcyi ŭ dačynieńni da Biełarusi na zabarony i abmiežavańni z karotkaterminovymi i doŭhaterminovymi nastupstvami.
«Najbolš vyrazny prykład karotkaterminovych nastupstvaŭ ad sankcyj možna nazirać u finansavaj śfiery. U pryvatnaści, havorka idzie pra adklučeńnie šerahu bankaŭ ad SWIFT. Takija banki faktyčna akazalisia adarvanymi ad źniešnieekanamičnaj dziejnaści, što pryviało da ich poŭnaj abo častkovaj niekankurentazdolnaści.
Akramia taho, usio heta pierarastaje ŭ bankaŭskuju paniku, ludzi pačynajuć zdymać depazity, pryčym nie tolki ŭ tych ustanovach, jakija trapili pad sankcyi, ale i va ŭsich astatnich. Takija dziejańni mocna ŭpłyvajuć na stabilnaść finansavaj sistemy», — adznačaje ekśpiertka.
Siarod najbolš adčuvalnych sankcyj, jakija majuć doŭhaterminovy charaktar, ekanamistka vyłučaje handlovyja abmiežavańni z boku ES.
«Heta abmiežavańni pačynajučy ad zabarony na tranzit kaliju z boku Litvy da novych sankcyj, jakija raspaŭsiudžvajucca na bolšuju častku biełaruskaha ekspartu ŭ krainy ES. Siudy traplaje draŭnina, mietały, huma, kalij i naftapradukty. Pa vyniku atrymlivajecca, što kala 70% biełaruskaha ekspartu ŭ ES — pad sankcyjami».
Adnak, na dumku Kaciaryny Barnukovaj, sankcyi nie źjaŭlajucca našymi asnoŭnymi prablemami.
«Vialikaja prablema ŭ tym, što ciapier Biełaruś stała jašče bolš taksičnym partnioram, čym paśla 2020 hoda. Kali paśla pratestaŭ kontrahienty ŭ IT-śfiery nie bačyli ničoha haniebnaha, kab praciahvać pracavać z našymi kampanijami, to ciapier dachodzić da taho, što jany prosta vymušajuć ich rełakavacca razam ź piersanałam. Jany bolš nie chočuć płacić padatki ŭ Biełarusi. Pry takim klimacie, naturalna, nie davodzicca kazać ab prychodzie novych zachodnich inviestaraŭ i ŭ inšaj śfiery».
Funkcyi IT-siektara ŭ ekanomicy nichto nie zamieścić
Zhodna z vynikami apytańnia, praviedzienaha dev.by u sakaviku hetaha hoda, kala 30% ajcišnikaŭ ŭžo źjechali, a jašče 30% płanujuć heta zrabić na praciahu hoda. Kaciaryna Barnukova tłumačyć, čym taki adtok abierniecca dla biełaruskaj ekanomiki.
«Ja nie ŭpeŭnienaja, što dźvie traciny z amal sta tysiač zaniatych u IT na praciahu hoda źjeduć z krainy, ale navat kali ich budzie 30-40%, to heta stanie vielizarnym udaram pa ekanomicy. Dola IT-siektara ŭ Biełarusi składaje kala 5% ad VUP. Heta była ekspartnaja vyručka, supastaŭnaja z ekspartnaj vyručkaj taho ž Biełaruśkalija.
Akramia hetaha, nie varta zabyvać, što mienavita IT-siektar źjaŭlaŭsia drajvieram rostu. Heta była adna z halin, jakaja rasła sama i stvarała pieradumovy dla rostu ŭ inšych śfierach. Skaračeńni ŭ IT paciahnuć za saboj straty ŭ rytejle, u śfiery pasłuh i ŭ nieruchomaści. Biez raźvićcia IT my stracim nadzieju choć na jaki-niebudź ekanamičny rost.
Heta kudy bolš važna, čym, naprykład, prablemy ź BiełVEBam. Tak, sam bank pacierpić, ale jaho funkcyi zamieniać inšyja, a funkcyi IT-siektara ŭ ekanomicy nichto nie zamieścić».
Padtrymku ŭ vyhladzie žyvych hrošaj my nie ŭbačym
Biełaruskaja ekanomika mocna zaležyć ad rasijskaj. I heta zaležnaść stanie jašče bolšaj.
«A rasijskuju ekanomiku čakaje padzieńnie. Pavodle roznych prahnozaŭ, za hod padzieńnie moža skłaści ad 7% da 20%. Viadoma, uzrovień stahnacyi šmat u čym budzie zaležać ad handlu naftaj i hazam, ad taho, jak budzie raźvivacca situacyja z vajnoj. Ale fakt, što rasijskaja ekanomika budzie padać, — nieasprečny, pytańnie tolki, jakim budzie hetaje padzieńnie», — zapeŭnivaje ekanamistka.
Jašče adzin važny momant — zatočanaść pramysłovaj častki dziaržsiektara na rynak Rasii i šmat u čym na rynak Ukrainy.
«Ukraina ŭvachodziła ŭ trojku najbujniejšych partnioraŭ pa eksparcie. Naprykład, u 2021 hodzie na jaje dolu prypadała 13% biełaruskaha ekspartu. Hety rynak my stracili. Strata hetych 13% moža aznačać zvužeńnie VUP na niekalki pracentnych punktaŭ. Usie hetyja nastupstvy pryviaduć da istotnaha skaračeńnia ekspartnaj vyručki Biełarusi.
Što tyčycca rynku RF, to niahledziačy na ŭsie razmovy, što jany buduć nas padtrymlivać i stvarać supierumovy, realnych dziejańniaŭ u hetym kirunku nie nazirajecca. Adzinaje, što možna adznačyć, — heta adterminoŭka na vypłatu kredytaŭ, jakaja dapamoža Biełarusi pieraadoleć hety hod biez defołtu. Ź inšaha boku, raniej zamiest restrukturyzacyi Rasija zaŭsiody refinansavała svaje kredyty dla Biełarusi (davała novyja kredyty na vypłatu starych). Tak što tut roźnica ź minułym chutčej u tym, što padtrymku ŭ vyhladzie žyvych hrošaj my nie ŭbačym. Tym nie mienš, hetaje rašeńnie nijakim čynam nie kampiensuje nam stračanuju ekspartnuju vyručku.
Nam treba razumieć, što Rasija nie skaža: «Niachaj naš KAMAZ prastojvaje, a my budziem zamiest ich kuplać MAZy, kab padtrymać Biełaruś», — zaŭvažaje surazmoŭca.
Situacyja niečym nahadvaje 2015-2016 hady, kali kurs rasijskaha rubla abrynuŭsia i ekspart u Rasiju ŭpaŭ na 30%. Na hetym fonie Biełaruś za dva hady straciła bolš za 6% VUP.
Raźliki ŭ rublach uratujuć Rasiju?
Havoračy pra pierśpiektyvy kursu rasijskaha rubla, ekśpiert adznačaje, što jaho ŭmacavańnie na fonie patrabavańniaŭ raźličvacca za haz rublami budzie časovym.
«Pa-pieršaje, heta nie mianiaje źniešni handlovy bałans, pa-druhoje, treba razumieć, što ŭmacavańnie kursa ŭ takoj situacyi źjaŭlajecca narmalnaj źjavaj. Pry hetym kanceptualna ničoha nie źmianiłasia, Rasija kolki pradavała hazu, stolki budzie jaho pradavać. Heta mianiaje nie źniešniehandlovy bałans, a tolki adzinku raźliku. Tak, u karotkaterminovym pieryjadzie my majem situacyju, kali imparcior hazu pavinien na ŭsie 100% nabyć rubli. Takim čynam popyt na rubiel vyras i kurs umacavaŭsia.
U doŭhaterminovaj pierśpiektyvie da hetaj stopracentnaj ekspartnaj vyručki pryjdzie Hazpram i skaža, što im patrebnaja valuta dla zakupki abstalavańnia, raźliku za absłuhoŭvańnie i h.d. U vyniku toj ža Hazpram vykupić častku valuty nazad».
Pavodziny Rasii stanuć čarhovym sihnałam dla Jeŭropy, što RF nienadziejny handlovy partnior.
«Kali tvoj partnior sam mianiaje ŭmovy kantrakta, heta, mahčyma, padšturchnie Jeŭropu jašče chutčej šukać alternatyvu, kab admovicca ad rasijskaha hazu», — razvažaje Kaciaryna Barnukova.
Jeŭropa staranna sočyć za vykanańniem sankcyj
Biełaruś moža stać terytoryjaj, praź jakuju Rasija budzie abychodzić sankcyi.
«Ale treba razumieć, što taja ž Jeŭropa staranna sočyć za vykanańniem sankcyj. Tamu, kali ŭjavić, što ŭ Biełarusi ŭ dziesiać razoŭ pavialičycca popyt na ajfony, to kanał prykryjecca. Prynamsi, kali infarmacyja pra heta trapić u ŚMI», — miarkuje ekanamistka.
Uzrovień žyćcia biełarusaŭ moža pahoršycca i praz kontrasankcyi, uviedzienyja našaj krainaj.
Niehatyŭny ŭpłyŭ na ekanomiku budzie akazvać taksama surjozny adtok nasielnictva.
«Jak praviła, źjazdžajuć maładyja i aktyŭnyja ludzi, a piensijaniery i biudžetniki čaściej zastajucca ŭ krainie. Usio heta padryvaje doŭhaterminovy patencyjał rostu».
«Naša Niva» adnaŭlaje zbor danataŭ — padtrymać prosta
«Ludzi źjazdžajuć z razumieńniem, što chutka jany nie viernucca». Psichołah pra novuju chvalu mihracyi ź Biełarusi
Ministr finansaŭ: Rasija adterminavała vypłaty pa kredytach na 5—6 hadoŭ, a padatkovych kanikuł nie budzie
Bajpoł nazvaŭ imiony mahčymych zabojcaŭ Andreja Zielcara. I zajaviŭ, što siłavika «Nirvanu» zastreliŭ svoj ža6
Kamientary