«U Minsku ŭ nas časta śniedali Znak i Kaleśnikava». Jak biełarus adkryŭ kafe ŭ Vilni
Na pačatku hetaha hoda Siarhiej razam sa svajoj dziaŭčynaj pierabralisia ź Minska ŭ Vilniu, dzie jany adkryli kafe. «Na ŭsio syšoŭ miesiac», — dzielicca Siarhiej. Jon raspavioŭ «Našaj Nivie» pra pryčyny adjezdu ź Biełarusi, roźnicu va ŭmovach adkryćcia restarannaha biznesu pamiž krainami i toje, kolki kaštuje zapusk svajoj spravy za miažoj.
Na adkryćcio kaviarni ŭ Vilni syšoŭ miesiac
«Lagom Vilnius» — tak nazyvajecca kaviarnia, jakuju Siarhiej adkryŭ u litoŭskaj stalicy.
Sa svaich tryccaci hadoŭ chłopiec trynaccać pryśviaciŭ pracy ŭ restarannaj śfiery. Pačynaŭ z aficyjanta, a na praciahu apošnich šaści hadoŭ zajmaŭ pasadu kiraŭnika ŭ roznych ustanovach Minska. Akramia hetaha, Siarhiej pracavaŭ jak IP — dapamahaŭ inšym adkryvać novyja ŭstanovy. Majučy niemały dośvied pracy ŭ hetaj halinie, jon daŭno chacieŭ zajmieć svaju kaviarniu, ale rabić hetaha ŭ Biełarusi nie śpiašaŭsia. Pavodle jaho słoŭ, naša kraina — nie samaje spryjalnaje miesca dla viadzieńnia restarannaha biznesu.
«Biełaruś — davoli biednaja kraina dla hetaha biznesu, asabliva, kali kazać pra adkryćcio ŭstanoŭ uzroŭniu vyšej za siaredni. U žadajučych pracavać u hetym siehmiencie ŭźnikajuć ciažkaści z nacenkami i zakupkaj tavaru. Da taho ž u Biełarusi niemahčyma raspracavać biznes-płan z prahnozami na bolš-mienš praciahły pieryjad. U apošni čas termin płanavańnia ŭvohule skaraciŭsia da adnaho miesiaca», — adznačaje surazmoŭca.
Inšym važnym faktaram, jaki adbiŭ u Siarhieja žadańnie adkryvać biznes u Biełarusi, akazaŭsia zališni biurakratyzm.
«Praces padrychtoŭki ŭsich nieabchodnych dakumientaŭ praciahły, jon lohka moža zaniać cełych paŭhoda. Śpis normaŭ i patrabavańniaŭ da ŭstanoŭ hramadskaha charčavańnia ŭ Biełarusi bolšy, čym u Litvie.
Naprykład, na adkryćcio kaviarni ŭ Vilni ŭ nas syšoŭ miesiac. Stolki spatrebiłasia na afarmleńnie dazvołaŭ ad pažarnikaŭ, sanepidstancyi, atrymańnie licenzij, u tym liku na handal ałkaholem. Apošniaja, darečy, kaštuje 490 jeŭra. Heta značna daražej, čym u Biełarusi, ale maksimalny termin jaje atrymańnia ŭsiaho try tydni. My zabrali svaju ŭžo praz tydzień.
Bolš za ŭsio času zaniało adkryćcio bankaŭskaha rachunku. U nas pakul niama vidaŭ na žycharstva, tolki vizy. Z-za hetaha praces zaciahvajecca. Akramia taho, my trapili na vajenny pieryjad, kali litoŭskija orhany stali bolš pilna praviarać pachodžańnie hrošaj u biełarusaŭ. Ale kali b u nas užo było litoŭskaje hramadzianstva abo vid na žycharstva, to praces zaniaŭ by ŭsiaho try dni, a nie try tydni».
Vybirali pamiž Polščaj, Estonija i Litvoj
U astatnim biurakratyčnyja pracesy ŭ Litvie prachodziać zaŭvažna praściej i chutčej, čym u Biełarusi.
«Tut mienš patrabavańniaŭ ad pažarnikaŭ i vieterynarnaj słužby. Naprykład, nam nie treba mieć nažy roznaha koleru dla roznych vidaŭ pradukcyi. Nie treba stavić adznaki «dla paŭfabrykataŭ», «dla hatovaj pradukcyi» i h.d. Ale, mabyć, samaje pryjemnaje zaklučajecca ŭ adroźnieńni padychodu da biznesu z boku dziaržstruktur. Pa ich pavodzinach vidać, što dziaržava zacikaŭlenaja ŭ raźvićci małoha biznesu, u nas hetaha, na žal, niama», — adznačaje surazmoŭca.
Siarhiej kaža, što pieršapačatkova dla pierajezdu i adkryćcia biznesu razhladaŭ try krainy: Polšču, Estoniju i Litvu.
«Vilnia pieršapačatkova navat nie była ŭ favarytach, ale pa sukupnaści faktaraŭ abrali mienavita jaje. Kali ja pačaŭ daviedvacca, jak vieści biznes u Polščy, to chutka sutyknuŭsia z tym, što bieź viedańnia polskaj tam rabić niama čaho. Ad Estonii admovilisia chutčej z-za addalenaści ad Biełarusi, choć hetaja kraina bahaciejšaja za Litvu i tam jašče lepš z ruskaj movaj. Ale pa vyniku kampramisnym rašeńniem akazałasia Vilnia. Ruskaja tut nie tak raspaŭsiudžanaja, jak u Estonii, ale navat pry znosinach ź dziaržorhanami z ruskaj movaj nie zhubišsia. Druhi važny plus Vilni — heta blizkaść da Minska», — dzielicca surazmoŭca.
U Biełarusi stała składana pramaŭlać «dobry dzień»
Kančatkovaje rašeńnie ab pierajeździe ź Biełarusi maładyja ludzi pryniali padčas adpačynku ŭ Partuhalii.
«Da hetaha ja paŭtara hoda nie vyjazdžaŭ z krainy, choć raniej rabiŭ heta dosyć časta. I voś prylacieŭšy ź Minska ŭ Partuhaliju, ja ŭbačyŭ śviet, dzie ludzi ŭśmichajucca adno adnamu, radujucca žyćciu, dzie nichto nie šarachajecca ad milicyjantaŭ, nie baicca, kali pobač parkujecca mikraaŭtobus.
Na žal, za hetyja paŭtara hoda žyćcio ŭ Biełarusi mocna źmianiłasia nie ŭ lepšy bok. Mnie składana było kazać naviedvalnikam «dobry dzień», kali ja razumieŭ, što nijaki jon nie dobry, kali ŭ tvajoj krainie adbyvajecca takoje».
Siarhiej uspaminaje, što va ŭstanovu, dzie jon pracavaŭ, na śniadanak časta prychodzili Maryja Kaleśnikava i Maksim Znak. Siarod naviedvalnikaŭ, kaliści byŭ i Viktar Babaryka.
«Ty časta bačyš Kaleśnikavu i Znaka, a potym pa ŭsim viadomych pryčynach jany pierastajuć być tvaimi naviedvalnikami. Heta zasmučaje.
Padčas adpačynku nas napatkała čarhovaja smutnaja navina ź Biełarusi. Našaha siabra zatrymali za ŭdzieł u mitynhu hadavoj daŭniny. Padstavaj pasłužyli fota ŭ internecie», — uspaminaje Siarhiej.
Apošni hod u Biełarusi zarablaŭ kala 2000 dalaraŭ u miesiac
Małady čałaviek adznačaje, što asabista ŭ jaho dačynieńni nijakaha palityčnaha pieraśledu nie było, ale ahulnaja abstanoŭka ŭ krainie ŭsio roŭna padšturchoŭvała da pierajezdu.
«Jašče znachodziačysia ŭ Partuhalii, ja skazaŭ svajoj dziaŭčynie, što chaču pierajechać ź Biełarusi za miažu i tam adkryć svaju spravu. Jana mianie padtrymała, my viarnulisia ŭ Minsk i pačali pacichu ruchacca ŭ hetym kirunku».
Adjezd Siarhieja nie źviazany ź finansavymi pytańniami. Za apošni hod jaho štomiesiačny zarobak u Biełarusi składaŭ kala 2000 dalaraŭ u miesiac.
«Da 2021 ja zarablaŭ u rajonie 900-1000 dalaraŭ, na pačatkovym etapie pandemii było, što dachod byŭ kala nula, ale potym ź finansavaha boku ŭ mianie ŭsio było dobra. Nazapasiŭšy hrošaj, ja advažyŭsia na adkryćcio svajoj spravy, ale byŭ pierakanany, što rabić heta budu nie ŭ Biełarusi.
Na adkryćcio kaviarni ŭ Vilni syšło kala 18 tysiač jeŭra. Biznes ja viadu ŭ roŭnych dolach sa svaim partnioram, taksama biełarusam, jaki na hety momant pražyvaje ŭ Varšavie. Hetuju sumu składana nazvać kančatkovaj, u płanach u nas pašyryć kolkaść miescaŭ za košt padvała, a taksama zrabić letniuju terasu», — dzielicca płanami Siarhiej.
Padatki ŭ Biełarusi i Litvie pryblizna adnolkavyja
Za arendu pamiaškańnia ŭ centry Vilni płoščaj 55 kvadratnych mietraŭ chłopcy płaciać 1000 jeŭra ŭ miesiac, plus kamunałka. Pa padlikach biznesmena, kab praca kaviarni akuplałasia, štodzionnaja vyručka pavinna być nie mienš za 300 jeŭra. Na dumku Siarhieja, hetaja suma całkam realnaja. A što tyčycca čajavych, to situacyja ŭ Litvie padobnaja na biełaruskuju.
«U Litvie na čaj pakidajuć radziej, čym u nas, ale sumy vyšejšyja. Tamu ŭ vyniku atrymlivajecca adno i toje ž.
Padatkovaja nahruzka ŭ Biełarusi i Litvie pryblizna adnolkavaja. U nas heta 47% ad zarobku, uklučajučy ŭsie padatki i fondy, u Litvie — 41%. Z ulikam bolš vysokaj minimalnaj zarpłaty vychodzić, što ŭsie vypłaty na adnaho rabotnika abychodziacca ŭ sumu kala 300 jeŭra na miesiac».
Na pieršapačatkovym etapie Siarhiej pracavaŭ razam sa svajoj dziaŭčynaj biez pryciahnieńnia najomnych supracoŭnikaŭ. Ciapier para naniała rabotnika ź liku miascovych.
Ni Siarhiej, ni jaho dziaŭčyna nie vałodajuć litoŭskaj, tamu ŭsiu kamunikacyju z naviedvalnikami viaduć na anhlijskaj ci ruskaj movach.
«Niaviedańnie miascovaj movy nie stała dla nas pieraškodaj. U Vilni ŭsie viedajuć ruskuju albo anhlijskuju. Rabotnika, viadoma, uziali ŭžo ź viedańniem litoŭskaj, kab naš piersanał moh całkam zakryvać moŭnaje pytańnie. Tym nie mienš chaciełasia b adznačyć, što za niekalki miesiacaŭ žyćcia ŭ Litvie ja jašče ni razu nie sutyknuŭsia z bulinham na moŭnaj hlebie. Vilenčuki akazalisia vielmi vietlivymi ludźmi».
Užo jość pastajannyja naviedvalniki
Havoračy ab kancepcyi ŭstanovy, Siarhiej adznačaje, što jana całkam adpaviadaje naźvie.
«Dziakujučy Antonu Ptuškinu, siońnia mnohija viedajuć, što aznačaje šviedskaje słova lagom. U našaj ustanovie my rychtujem zvyčajnuju ježu, jakuju jamo sami. U nas niama dres-kodu dla piersanału, usio prosta i zrazumieła. Tut u nas kancepcyja adkrytaj kuchni. Padčas hatavańnia straŭ ja mahu kantaktavać z naviedvalnikam».
U asnovie mieniu lažyć jeŭrapiejskaja kuchnia, biez strohaj pryviazki da jakoj-niebudź krainy.
«My abrali samyja cikavyja na naš pohlad stravy — u asnoŭnym z francuzskaj, ispanskaj i amierykanskaj kuchni. Barnaje mieniu hruntujecca na naturalnych vinach z roznych rehijonaŭ i kłasičnych ałkoholnych kaktejlach. Śniadanki možna zamaŭlać da 17 hadzin», — apisvaje chłopiec.
Pa słovach Siarhieja, jaho kaviarnia — heta nie tolki miesca, dzie možna prosta vypić abo pajeści, a terytoryja dla znosin.
«My dzielimsia vopytam, raskazvajem pra jakija-niebudź, miescy, dzielimsia paradami, niešta abmiarkoŭvajem. Siarod naviedvalnikaŭ u nas niamała i biełarusaŭ. Ludziam važna i cikava zavitać da ziemlakoŭ», — pryznajecca Siarhiej.
Jon hanarycca tym, što, niahledziačy na toje, što kaviarnia pracuje ŭsiaho miesiac, u jaje ŭžo źjavilisia pastajannyja naviedvalniki.
«U nas užo jość niekalki klijentaŭ, jakija prychodziać da nas u treci ci čaćviorty raz. Dla nas heta najvažniejšy pakazčyk, kali ludzi da ciabie viartajucca. My nie chočam stać niejkim zvyčajnym turystyčnym miescam, kudy ludzi zachodziać tolki adzin raz. Nam važna być tym miescam, kudy ludzi buduć chacieć viartacca znoŭ i znoŭ».
Kamientary