Zakančvajecca druhi miesiac leta, a vy ŭsio jašče nie vyłučyli času na adpačynak ci ŭvohule nie možacie hetaha zrabić? Psichołah i adukatar darosłych Vasil Proń patłumačyŭ prajektu «1906», čamu heta niapravilna. «Naša Niva» pieradrukoŭvaje hety tekst.
Ci treba adpačynak dla zdaroŭja?
«Abaviazkova. U svajoj praktycy časta sustrakajusia z aktyŭnymi ludźmi, jakija paśla padziej 2020 hoda znachodziacca ŭ rospačy. Jany nie dazvalajuć sabie dobra adpačyvać, bo im zdajecca, što kali jany pačnuć rabić niešta dla siabie, jany zdradziać idei ci inšym ludziam. Ale heta nie vielmi dobra, bo biez adpačynku hetyja ludzi stračvajuć svoj resurs i robiacca nieefiektyŭnymi», — zapeŭnivaje Vasil.
Zvyčajna naš ekśpiert pytajecca ŭ ludziej: kolki vady možna nalić u šklanku sa žbana? Časam jamu adkazvajuć, što možna nalić poŭny stakan. Ale kali ŭ žbanie niama vady, što vy zdolejecie nalić? Tak Vasil tłumačyć ludziam, što kali jany sprabujuć dapamahać inšym, a sami nie kłapociacca pra svoj stan, to jany nie šmat zrobiać.
«Važnaje pytańnie — jakim čynam treba adpačyvać, kab nie adčuvać vinu i kab u toj ža čas sapraŭdy kłapacicca pra siabie. Kali, naprykład, uvieś čas siadzieć u tyktoku, sieryjałach ci kampjutarnych hulniach, heta nie budzie jakasnym adpačynkam», — kaža psichołah.
Jakim pavinien być jakasny adpačynak?
Zhodna z Vasilom, tut niama adnaznačnaha adkazu, ale možna pasprabavać vyznačyć praviły adpačynku asabista dla siabie. Vasil pryvodzić u prykład madel BASIC Ph, stvoranuju izrailskimi psichołahami. Jany vydzielili šeść śfier-madalnaściaŭ, ź jakich ludzi mohuć brać resurs dla siabie, pryčym u roznych ludziej pieravažajuć roznyja madalnaści. Heta nastupnyja madalnaści:
- viera i kaštoŭnaści,
- vyjaŭleńnie emocyj i pačućciaŭ,
- sacyjalnyja suviazi i kamunikacyja,
- ujaŭleńnie, mary, uspaminy i tvorčaść,
- rozum i paznańnie,
- fizičnaja aktyŭnaść i cialesnyja resursy.
«Treba hladzieć, jakaja z hetych madalnaściej budzie najbolš važnaj dla čałavieka, i vybirać adpačynak sychodziačy z hetaha. Kali čałaviek pastajanna znachodzicca ŭ stresie, jon moža źviartacca i da inšych madalnaściej, kab u jaho było bolš punktaŭ apory, ale kancentravacca na zvykłaj dla siabie. Naprykład, kali čałaviek tvorčy, to i adpačynak u jaho pavinien uklučać u siabie niešta tvorčaje», — raskazvaje Vasil.
Ci abaviazkova niekudy daloka jechać, kab dobra adpačyć?
«Sama adlehłaść nie ŭpłyvaje na jakaść adpačynku, jak i charaktarystyki asiarodździa. Čałaviek moža zamiest padarožža na mora padychać pavietram u salanoj piačory, i jakaść pavietra tam budzie narmalnaja, možna ŭstalavać ianizatar pavietra i atrymać doma pavietra jak u harach.
Tut reč nie ŭ fizičnych rečach, bo płany pra dalokaje padarožža zaŭsiody źviazanyja ź niečym asabistym. Čałaviek moža maryć adpačyć u kaštoŭnym dla jaho miescy, naprykład, zapłanuje jechać u Indyju, kali jon zajmajecca johaj. I kali čałaviek nie budzie mieć mahčymaści tam adpačyć, jaho suviaź z ułasnymi kaštoŭnaściami pahoršać, i heta moža zasmučvać», — raskazvaje psichołah.
Ludzi, dla jakich važnaja emacyjnaja madalnaść, čakajuć ad adpačynku novych uražańniaŭ, bo heta robić ich emacyjna napoŭnienymi. Kali taki čałaviek nie moža vyjechać ź Biełarusi, a ŭ Biełarusi jon užo usio bačyŭ, jamu moža być składana. Ale i heta, tłumačyć Vasil, možna vyrašyć: treba tolki zrazumieć, što źjaŭlajecca dla ciabie važnym u dalokich padarožžach, i padumać nad tym, jak heta možna kampiensavać — naprykład, pašukać niejkija alternatyŭnyja maršruty pa Biełarusi abo znajści tych, chto dapamoža pahladzieć na zvykłyja miaściny pa-inšamu. Častkova heta moža kampiensavać adsutnaść dalokaha padarožža.
Sama niemahčymaść niekudy pajechać taksama moža ŭpłyvać na čałavieka, prymušać jaho adčuvać siabie niepaŭnavartasnym, abmiežavanym, i praz heta čałaviek moža traŭmavacca. Kali reč u tym, što čałaviek sam nie zarabiŭ hrošaj na adpačynak ci nie moža heta zrabić, u vyniku moža paciarpieć jaho samaacenka. Kali ž reč u inšych abstavinach, čałaviek moža pakutavać praz toje, što jaho abmiažoŭvajuć u pravach.
Što budzie, kali nie chadzić u adpačynak?
«Pieršaje mahčymaje nastupstva — heta pavieličeńnie kolkaści pamyłak. Druhoje — toje, što na vykanańnie tych ža pracoŭnych zadač, što zvyčajna, vam spatrebicca bolš času. Narešcie, biez adpačynku nam budzie składaniej reahavać na pazaštatnyja situacyi.
Kali ŭ čałavieka niama resursu, jon moža bolš-mienš narmalova rabić tolki zvykłyja dla jaho i nieskładanyja rečy. Kali ž jon sutykniecca ź niečym składanym, jon budzie rabić pamyłki, adkładać zadaču ci vyrašać jaje nie vielmi jakasna. U bolšaści ludziej biez resursu narastaje kanfliktnaść ci imknieńnie da ŭchileńnia ad kamunikacyi. Kali čałaviek pracuje ź inšymi ludźmi, heta budzie mieć nie vielmi dobryja nastupstvy», — tłumačyć psichołah.
Jak navučycca jakasna adpačyvać?
«Pieršy krok — zrazumieć, što źjaŭlajecca dla mianie hałoŭnaj madalnaściu i jak ja mahu chacia b častkova napoŭnić hetuju śfieru dla siabie. I druhi krok — znajści toje ŭ svaim žyćci, na što ja mahu chacia b trochi ŭpłyvać, kab nie adčuvać siabie zusim užo šrubkaj sistemy», — kaža Vasil.
Ale ž na hetym nie treba spyniacca, upeŭnieny psichołah. Jon raić znajści sposab upłyvać i na źniešni bok svajho žyćcia. Kali usie buduć kłapacicca tolki pra svoj stan, to jany i dalej buduć pamiarkoŭnymi, a zvonku na ich buduć cisnuć usio bolš. Heta padobna da historyi pra žabu, jakuju zvaryli ŭ kipieni. Spačatku joj było horača, ale tempieraturu pavyšali pastupova, kab jana pryvykała.
«Zrazumieła, što zaraz nie na ŭsie žyćciovyja abstaviny mahčyma paŭpłyvać, ale ž varta šukać mahčymaści, kab nie pahadžacca z abmiežavanaściu, z tym, što parušaje našy pravy, mahčymaści i naša ŭjaŭleńnie pra samich siabie. Častka ludziej tolki prystasoŭvajecca, a častka kładzie ŭvieś svoj unutrany resurs na toje, kab źmianić abstaviny. Ale treba znajści bałans, kłapacicca i pra siabie i svaje siły, i pra toje, kab upłyvać na źniešnija ŭmovy», — upeŭnieny Vasil Proń.
Što rabić, kali vy — pracaholik i nie ŭjaŭlajecie žyćcia biez pracoŭnych zadač?
Vasil aharošvaje: kali ludzi piać hadoŭ nie adpačyvali i raptam płanujuć vialikaje padarožža, u ich nie zaŭsiody atrymlivajecca adpačyć całkam. U takim vypadku ludzi pačynajuć dakarać siabie za toje, što dazvolili siabie šmat adpačynku, i praz heta vyharajuć jašče bolš. U dadatak, taki padychod nie dapamoža čałavieku narešcie navučycca adpačyvać.
Tamu psichołah zvyčajna raić takim ludziam «lehalizavać» svajo prava na adpačynak chacia b na praciahu 15 ci navat 5 chvilin u dzień. U hety čas treba budzie nie dumać ni pra što, źviazanaje z pracaj, i prosta rassłabicca. Možna prajścisia pieššu pa horadzie ci prosta papić kavy ŭ kaviarni, krychu pačytać.
«Spłanujcie, kali vy heta budziecie rabić, i paśla hetaha ŭžo padbirajcie čas na inšyja rečy — naprykład, na pracu ci kamunikacyju z rodnymi. Vykanajcie hety punkt u svaim raskładzie dla samoha siabie, a potym pastupova pavialičvajcie čas adpačynku. U hety čas vy nie budziecie zdradžvać svajoj pracy ci čamuści jašče, a, naadvarot, budziecie inviestavać u svoj stan i zdaroŭje, kab potym było praściej kłapacicca pra inšych», — tłumačyć Vasil.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆPahladzieli, jak biełarusy ratujucca ad śpioki na aziorach FOTY
Jak siabie pavodzić ź ludźmi, atručanymi rasijskim televizaram — parady psichołaha
«Padlik hałasoŭ jak sataniscki rytuał». Były člen kamisii raskazaŭ, jak u Biełarusi falsifikujuć vybary3
Kamientary
a ŭ maim vypadku heta niemahčyma