«Adolf» z «Pieršaha adździeła»: jak były śpiecsłužbist kašmaryć «Biełaruśfilm»
Zimoj na nacyjanalnaj kinastudyi źjaviŭsia novy namieśnik dyrektara. Naminalna adkazny za ideałohiju i biaśpieku, pa fakcie — adkazny za pošuk i začystku «niełajalnych». «Jaho nazyvajuć «Pieršy adździeł». Ale jon adzin tam, — raskazvajuć «Našaj Nivie». — Da jaho prylipła mianuška «Adolf». Bo razburyŭ usio, što budavałasia šmat hadoŭ. Kažuć, były hebist».
Źjaviŭsia «Adolf» na «Biełaruśfilmie» zimoju 2022 hoda: u studzieni ci ŭ lutym, ale dakładna jašče da vajny. Niekatoryja rabotniki až da viasny nie viedali pra jaho isnavańnie — ale zaŭvažyli pracesy, jakija pačalisia na kinastudyi.
Pačalisia pravierki, zvalnieńni, źjavilisia śpisy ludziej, jakim «Adolf» vypisaŭ zabaronu na supracu z kinastudyjaj.
«Adolfa» zavuć Albiert Anatoljevič Sidarovič. Jamu 44 hady. Jon sapraŭdy vychadziec sa śpiecsłužbaŭ.
Pa infarmacyi «Kibierpartyzanaŭ», Albiert Sidarovič praciahły čas słužyŭ u vojsku, paśla pracavaŭ u KDB. Z 2017 hoda Sidarovič pracuje na roznych pasadach u šerahu zusim roznych pradpryjemstvaŭ: ad vytvorčaści da kansałtynhu. Navat niejki čas pracavaŭ u adnoj ź minskich dziciačych balnic.
Vierahodniej za ŭsio, na minułych pracach Sidarovič zajmaŭsia tym ža, čym i na kinastudyi. Byŭ pastaŭleny «pryhladvać» za kalektyvam.
Ciapier jon, zakasaŭšy rukavy, uziaŭsia za pracu na «Biełaruśfilmie».
Niekatorych rabotnikaŭ Sidarovič vyklikaŭ da siabie «pahladzieć u vočy» — paznajomicca, praściej kažučy. Kažuć, što pry takim znajomstvie idzie razmova ni pra što. Padčas razmovy Sidarovič zadaje pytańni ab pracy aceńvaje ludziej: nie dazvalaje sabie chamstva, ale ź lohkaj uśmieškaj pastajanna sapraŭdy hladzić u vočy.
Na žal, razmovami i zahladvańniem u vočy praca «Adolfa» nie abmiažoŭvajecca.
Viasnoju byli składzienyja śpisy «pravilnych» i «niapravilnych» akcioraŭ. U hetych śpisach — akciory ŭsich teatraŭ, raskazvajuć «Našaj Nivie», niekatorymi ludźmi ź ich cikavilisia.
«Akcioraŭ nie zatrymlivali, ale na niekatorych pastavili kryž. Što voś hetyja ciapier nie mohuć brać udziełu ŭ prajektach kinastudyi, zabaronienaje luboje supracoŭnictva z «Biełaruśfilmam».
Raniej zabarona była tolki na «kupałaŭcaŭ». Ciapier manitorać absalutna ŭsich akcioraŭ, pilnujuć ich sacyjalnyja sietki — hladziać, što pišuć pra vajnu. Vykazvańni ŭ padtrymku Ukrainy nie fakt, što pryviaduć da zatrymańnia, ale dakładna pastaviać kryž na mahčymaści zdymacca na «Biełaruśfilmie», — raskazvajuć surazmoŭcy «Našaj Nivy». —
Pazvalniali navat ludziej, jakija pracavali na «Biełaruśfilmie» pa 20 hadoŭ. Prosta za vykazvańnie mierkavańnia ci ŭdzieł u pratestach. Pazvalniali pradziusieraŭ, ludziej, jakija zajmalisia pieravodam sa stužki na «ličbu», śpiecyjalistaŭ pa huku…»
Pravierka praciahvajecca ŭvieś čas: ci vychodziŭ čałaviek na pratesty ŭ 2020 hodzie, ci padtrymlivaje jon Ukrainu.
Kali choć niedzie niešta ŭ sietkach adšukajecca, pačynajucca prablemy.
Pa słovach surazmoŭcaŭ, adna rabotnica kinastudyi takim čynam trapiła na 30 sutak — nibyta za raspaŭsiud ekstremisckich materyjałaŭ. Spačatku žančynie dali 15 sutak, paśla nakinuli jašče stolki ž. Paśla vychadu jana źjechała ź Biełarusi.
«Naša Niva» źviazałasia z hetaj žančynaj, ale taja admoviłasia ad lubych kamientaroŭ nakont «Biełaruśfilma», adkazała tolki, što ŭ inšuju krainu «źjechała pracavać».
«Ciapier chodziać čutki, što ŭ krainu nie moža viarnucca adna z pradziusierak kinastudyi. Nibyta pahražaje kryminałka za karupcyju. Dakładnaj infarmacyi niama, ale chodziać čutki, što, kali vierniecca, to siadzie na 15 hadoŭ. Bo «jaje vielmi čakaje Albiert», — raskazvajuć «Našaj Nivie».
Kali čałaviek uładkoŭvajecca na pracu ŭ kinastudyju, Sidarovič taksama praviaraje kandydaturu patencyjnaha rabotnika.
Toje samaje, kali źbirajuć tvorčuju hrupu na zdymki filma. Usie kandydatury — ad prybiralščycy ci rabočaha da apieratara — musiać być zaćvierdžanyja «Adolfam». Dyrektar zdymačnaj hrupy piša zajavu na imia Sidaroviča, paśla atrymlivaje adkaz: kaho možna brać, kaho nielha.
Jak Albiert Sidarovič vyrašaje, chto ličycca łajalnym, a chto nie, dakładna nieviadoma. Pa čutkach, jon źviazvajecca ź Ministerstvam kultury, dzie jamu padkazvajuć.
«Ciapier pa kinastudyi chodziš z pačućciom, što na tabie čyrvonaja kropka. Abstrahavacca niemahčyma, pracavać taksama. Razumieješ, što ścieny majuć vušy. Kazać nielha ničoha: słova «vajna» pad zabaronaj. Vykazvać svajo mierkavańnie taksama niebiaśpiečna, bo jość «Adolf», jaki kantraluje ŭsio. I jość ludzi, jakija jamu pieradaduć tvaje słovy. Ich nie šmat, ale jany jość, — raskazvajuć «Našaj Nivie». —
Pa adčuvańniach, bolšaść rabotnikaŭ «Biełaruśfilma» nie padtrymlivaje toje, što siońnia adbyvajecca. Ale ludzi prosta stali maŭčać».
«Kantralory» za łajalnaściu ciapier jość na mnohich pradpryjemstvach. «Namieśnik hiendyrektara pa biaśpiecy i kadrach» — zvyčajna tak hučyć heta pasada. Na «Hrodna Azocie» jaje zajmaje Aleh Žyvuška, jaki raniej pracavaŭ u KDB. Jon byŭ datyčny da składańnia śpisaŭ na zvalnieńnie z tych, chto ŭvachodziŭ u niezaležny prafsajuz.
Na BMZ pastaŭleny Alaksandr Janhurazaŭ — były načalnik žłobinskaha KDB, na MAZ — pałkoŭnik KDB Siarhiej Dziomin.
Anałahičnaja pasada źjaviłasia paśla vybaraŭ va ŭniviersitetach — prarektar pa biaśpiecy i kadrach. U BDU za heta adkazny Jarasłaŭ Čarkaski, u BNTU — Uładzimir Zacharevič, u BDUIRy — Ihar Azaraŭ. Ich zadačy — sačyć, kab siarod studentaŭ i vykładčykaŭ nie było pratesnych nastrojaŭ, a zaŭvažanych u takim — adličać ci zvalniać.
Što ž zdymaje tym časam Biełaruśfilm? Naprykład, antypolski mastacki film «My adzinyja» (apisvajuć, što dziejańni ŭ im buduć prachodzić u 1925 hodzie, u časy polskaj akupacyi). U płanach taksama sumiesnaje kino z Uźbiekistanam — «Kaźbiek», pra hieroja Savieckaha Sajuza Mamadali Tapvałdyjeva. «Vajenny ekšn» — jak jaho hučna prezientujuć. Kinastudyja stała ciapier i arhanizataram fiestyvala «Listapad», jaki raniej pravodziła arhanizacyja «Art Karparejšn».
A stužka «Kupała» tak i nie dajšła da kinateatraŭ.
Kamientary