Biełarusy ciarpiły? Niama roźnicy, na jakoj movie razmaŭlać? Hurnievič nie zhodny

Čamu nie ŭsio roŭna, na jakoj movie razmaŭlać

Žurnalist Dźmitryj Hurnievič patłumačyŭ, čamu dla jaho vielmi pryncypovaje moŭnaje pytańnie.

«Mova ŭzmacniaje identyčnaść. (…) My majem peŭnyja kanteksty. My susiedničajem z samaj niebiaśpiečnaj krainaj śvietu — Rasiejaj. (…) Zaraz takaja situacyja, što my musim vyrazna adroźnivać siabie ad hetaj dziaržavy, ad hetaj krainy va ŭsim, što my robim. (…) Lidary dumak pavinny pra heta dumać. Kab biełarusy ni ŭ jakim razie nie padpadali pad upłyŭ Rasiei. Bo tady jana zrobić z nami, što zachoča.

Kali my nie budziem mieć hetaj śviadomaści, my budziem, jak liścik na vietry, boŭtacca tudy-siudy prosta. Što chočaš, toje i zrobiš. Lubuju manipulacyju praviadzieš».

U jakaści prykładu Hurnievič zhadaŭ historyju, raskazanuju biełaruskim historykam Alesiem Kraŭcevičam, jaki na paštamcie ŭbačyŭ nadpis ab tym, što «pieršaja pošta na našych ziemlach źjaviłasia ŭ časy Piatra I».

«Jaki Piotr I? Jon kiravaŭ Rasijaj. U nas była svaja dziaržava — Vialikaje Kniastva Litoŭskaje. (…) Pry čym tut hetaja pošta? U nas usio svajo było, — pryhadvaje žurnalist i zaŭvažaje:

Spažyvać treba biełaruski kantent, dumać treba biełaruskimi katehoryjami. Kab nas nie zachapiła Rasieja. Najpierš u hałavie».

Hurnievič adznačaje, što vynikam rusifikacyi stała toje, što biełarusy šmat u čym stali mientalna zaležnymi ad Rasii.

«My dumajem zaŭsiody praz katehoryi Maskvy. Čechaŭ, Dastajeŭski i ŭsio takoje. Vielmi ciažka dumać praz svaju kulturu, praz svaju optyku. A jana nievierahodna važnaja».

Žurnalist ličyć, što situacyja ciapier vyhladaje lepšaj u paraŭnańni z 1990-mi, bo ciapier biełarusy atajasamlajuć siabie ź Biełaruśsiu jak asobnaj dziaržavaj, i heta treba padtrymlivać.

«Ja by ŭvohule skazaŭ, padtrymlivać tych ludziej, katoryja ŭ ramkach hetaj sistemy robiać usio, kab Biełaruś nie stała častkaj Rasiei i mientalna, i fizična, i ekanamična», — davodzić Hurnievič i dadaje:

«My šmat u čym zaležnyja ad Rasiei, ale mnohija, kaniešnie, pa ŭłasnym žadańni. Tamu što nie chočam pisać zajavu na biełaruskija kłasy, na biełaruskija škoły. Ale heta treba zrazumieć, dajści da hetaha. Sam čałaviek hetaha nie zrazumieje. Treba, kab niechta heta skazaŭ. Heta treba, kab była elita, katoraja tabie pra heta skaža. Elita, katoraja słužyć svajmu narodu. Patrebna, kab była nacyjanalnaja dyskusija».

Žurnalist adznačaje, što nielha źviazvać vyrašeńnie moŭnaha pytańnia sa źmienaj palityčnaj sistemy ŭ krainie.

«Pra heta treba havaryć kožny dzień. Bo heta miechanizm, jak štości naradžajecca ŭ tvajoj hałavie. A Rasieja heta robić paśladoŭna. Jana pra heta havoryć biaskonca. Ty ŭklučaješ šou «Tancy na lodzie», dzieci, katoryja śpiavajuć u piłotkach, usłaŭlajuć rasiejskuju savieckuju armiju. Hety militaryzm, vialikaść, fanaberlivaść rasiejskaja. Jana paŭsiul tam prosta idzie».

«Kali my nie budziem zajmacca saboj, zojmucca inšyja. A ŭ nas hetym zojmiecca tolki Rasieja», — dadaŭ žurnalist.

Ci biełarusy ciarpiły?

Dźmitryj Hurnievič raskazaŭ, što jaho lubimaja rysa biełarusaŭ — razvažlivaść, pamiarkoŭnaść.

«U našaj situacyi, u jakoj my jość, heta zołata. Tamu što my vymušany byli histaryčna vyžyvać pamiž roznymi susiedziami, katoryja vajavali pamiž saboju».

«Ja baču, što ryzykoŭnaść, rezkija ruchi, jany, zrazumieła, mohuć zrabić šmat plusaŭ, jany stvarajuć historyju. Ludzi stanoviacca miljarderami, kali jany ryzykujuć. Ale heta pracuje ŭ abodva baki. Hetaja ryzykoŭnaść, rezkaść, jana vielmi časta pryvodzić da vielmi kryvavych nastupstvaŭ. Ludzi traplajuć u vir prosta».

Hurnievič zhadaŭ niamiecka-amierykanskuju fiłosafku Hannu Arendt (adna ź jaje viadomiejšych knih — pra adnaho z arhanizataraŭ Chałakostu Adolfa Ejchmana), jakaja tłumačyła, što luboje zło biarecca ad taho, što my nie zadajom sabie pytańniaŭ.

«Niemcy ŭ 30-40-ja hady taksama nie zadavali sabie šmat jakich pytańniaŭ. Jany prosta ŭsio racyjanalizavali. Vykinuli z hałavy błok, jaki adkazvaje za krytyčnaje myśleńnie. A mnie padajecca, što aściarožnaść z krytyčnym myśleńniem vielmi źviazanyja», — vykazvaje svoj punkt hledžańnia Hurnievič.

Adnosna abvinavačvańniaŭ biełarusaŭ u tym, što jany ciarpiły, Hurnievič davodzić:

«Usie ciarpiły. U našym rehijonie ŭsie ciarpiły byli. Ja abažaju hetyja razmovy ci ź litoŭcami, ci z łatyšami, palakami. «O, vy tam pastajanna siadzicie, nie vyłazicie».

Pardon, a vy kali atrymali niezaležnaść? Vy atrymali jaje ŭ 91-m hodzie. Taksam, jak i ŭsie inšyja. Čamu vy, naprykład, nie atrymali niezaležnaść (palaki, umoŭna kažučy) u 75-m hodzie, albo navat u 81-m, kali «Salidarnaść» naradziłasia, miljonnyja pratesty, Hdańsk, Valensa?

Jany ž tady nie stali niezaležnymi, svabodnymi. Jašče horš stała. Vajennaje stanovišča ŭviali. I stała taksama, jak ciapier u nas. U nas ciapier absalutna polski ŭzor siaredziny 80-ch. Usio zakatali. Dzie hetyja ludzi? «Salidarnaść», katoraja mieła miljony ludziej napačatku 80-ch, skukožyłasia da 10 tysiač. Heta nie maje ličby. Heta ličby polskich historykaŭ.

I što jany rabili? Jany prosta vydavali padpolnyja časopisy dla hetych 10 tysiač čałaviek. Heta, umoŭna kažučy, fejsbuk dla paru tysiač čałaviek. Vielmi važna — jany heta rabili, kab zachavać hetuju elitu, katoraja paźniej pryjšła da ŭłady praź niekalki hadoŭ. Ale ničoha ŭnikalnaha nichto inšy nie prapanavaŭ taksama.

I svaje dziaržavy, naprykład, na pačatku minułaha stahodździa ŭ Jeŭropie atrymlivali ŭ toj samy čas, u 18-m hodzie. Čamu jany nie atrymali na piać hadoŭ raniej ci siem? Tamu što vajna była Pieršaja suśvietnaja. Impieryi źnikli, i na ich ruinach paŭstali novyja dziaržavy.

90-ja hady. Pieramieny. Usio toje ž samaje. Prosta pravilna treba skarystacca situacyjaj, katoraja jość, kab byli padrychtavanyja elity, katoryja heta vykarystajuć».

• 11
• 2
• 1
• 4
• 0
• 0
• 0
• 0