Trybunał dla Pucina i Łukašenki — što značyć rezalucyja Jeŭraparłamienta i jak taki sud budzie vyhladać
Učora Jeŭraparłamient prahałasavaŭ za stvareńnie śpiecyjalnaha mižnarodnaha trybunała dla rasśledavańnia vajennych złačynstvaŭ režymaŭ Rasii i Biełarusi. Pra što havorycca ŭ dakumiencie? Chto i kali moža stvaryć trybunał? Ci budzie heta zavočny sud abo tolki z padsudnymi na łavie? Tłumačyć juryst-mižnarodnik, kandydat jurydyčnych navuk, ekśpiert Biełaruskaha Chielsinskaha kamiteta Kaciaryna Dejkała.
Nie tolki Pucin i Łukašenka, ale i palityčnaje i vajennaje kiraŭnictva Biełarusi
U rezalucyi, jakaja była pryniata Jeŭrapiejskim parłamientam, idzie razmova pra toje, kab prasoŭvać stvareńnie trybunała dla Pucina i Łukašenki. Ale sama jana jaho nie stvaraje.
U preambule rezalucyi pryznana, što vajna va Ukrainie idzie z 2014 hoda, a ŭ 2022-m jana pierazapuściłasia.
«Pieraličvajucca vajennyja złačynstvy Rasii i adznačajecca, što ahresija, jakuju ździajśniaje Rasija pad kiraŭnictvam Pucina, — heta samy žudasny akt ahresii z časoŭ Druhoj suśvietnaj vajny. Taksama tłumačycca, čamu Jeŭraparłamient prymaje takuju rezalucyju.
Adna z pryčyn — heta toje, što Rada biaśpieki AAN paralizavana z-za ŭdziełu Rasii. A ŭsio, što da mižnarodnych trybunałaŭ, — kampietencyju tut maje Rada biaśpieki AAN», — adznačaje Kaciaryna Dejkała.
Rezalucyja zaklikaje dziaržavy ES i jaho instytuty nieadkładna pačać stvareńnie trybunała pieravažna praz AAN. Rada biaśpieki ŭ joj nie zhadvajecca, havorycca ab Hienieralnaj Asamblei.
U dakumiencie prapisana, što trybunał pavinien hruntavacca na padobnych praviłach mižnarodnaha kryminalnaha suda. Adznačajecca, što treba stvaryć časovy ofis prakurora, jaki pačaŭ by źbirać dokazy.
«Važny momant: skazana pra toje, što varta znajści pravavuju mahčymaść vykarystoŭvać ułasnaść Rasii za miažoj jak reparacyi, źniać ź ich dziaržimunitet, uličvajučy asablivuju surjoznaść złačynstvaŭ, jakija ŭčyniaje Rasija.
U hetym sensie zhadvajecca rezalucyja Hienieralnaj Asamblei AAN (jana była niadaŭna pryniata) ab stvareńni rejestra ŭronu, jaki Rasija naniesła Ukrainie. Heta dla taho, kab lepš vyznačyć pamier reparacyj. Pryčym havorycca nie tolki pra ŭron, naniesieny fizičnym i jurydyčnym asobam, ale i pra vialikuju škodu klimatu i pryrodzie Ukrainy», — raskazvaje Kaciaryna.
U rezalucyi paznačana, što nie tolki Pucin i rasijskaja viarchuška pavinny traplać pad jurysdykcyju hetaha trybunała, ale i Łukašenka, palityčnaje i vajennaje kiraŭnictva Biełarusi.
«Havorycca, što z terytoryi Biełarusi i ź jaje łahistyčnaj padtrymki Rasija ździajśniaje ahresiju suprać Ukrainy. I heta vielmi važny punkt, — kaža juryst. —
Sama rezalucyja vialikaja, nasyčanaja, sa składanymi farmuloŭkami, u joj šmat pravavych momantaŭ. Jość cikavy palityčny punkt: stvareńnie takoha trybunała budzie jasnym sihnałam rasijskamu hramadstvu i mižnarodnaj supolnaści, rasijskim palityčnym i biznes-elitam, a taksama biznes-elitam rasijskich sajuźnikaŭ, što dla Rasijskaj Fiederacyi pad kiravańniem Pucina bolš niemahčyma viarnucca ŭ adnosiny z Zachadam u formule business as usual. Tamu, u tym liku, nadzvyčaj važna stvaryć taki trybunał».
Ci moža heta być zavočny sud i ci zmohuć padsudnyja vybić sabie harantyi
Kolki času spatrebicca na toje, kab stvaryć trybunał, zaležyć ad palityčnaj voli. Važna zrazumieć, chto kankretna budzie jaho stvarać i rašeńniem jakoha orhana. U jakoj krainie Pucin i Łukašenka buduć adbyvać pakarańnie, taksama zaležyć ad taho, jak damoviacca z krainaj znachodžańnia samaho trybunała.
«Jość šerah peŭnych prablem. Naprykład, trybunał pa Juhasłavii byŭ stvorany rašeńniem Rady biaśpieki. I toje było pytańnie, ci maje Rada ŭvohule kampietencyju biaśpieki. Ale potym mižnarodny sud vyrašyŭ, što tak, maje.
U hetaj rezalucyi zhadvajecca Hienieralnaja Asambleja. Nie viedaju, što jany mieli na ŭvazie ŭ momancie, što hetaje pytańnie treba prasoŭvać tam, ale Asambleja pa statucie AAN nie maje kampietencyi pa stvareńni trybunała. Tamu tut uźnikaje pytańnie, rašeńniem kaho jon budzie stvorany. Naprykład, Niurnbierhski trybunał byŭ stvorany dziaržavami-pieramožcami. Ale dla taho, kab pajści pa hetaj schiemie, spačatku musiać być hetyja dziaržavy-pieramožcy», — tłumačyć Kaciaryna Dejkała.
Praktyka stvareńnia trybunałaŭ takaja: albo jon stvarajecca mižnarodnaj arhanizacyjaj, jak pa Juhasłavii, albo Jeŭrasajuzam, jak pa Kosavie, albo mižnarodnaj arhanizacyjaj pa damovie dziaržavy, dla jakoj stvarajecca hety trybunał.
«Apošniaje ciapier, naturalna, niemahčyma. Tamu ŭźnikaje pytańnie, kim trybunał budzie stvorany i na terytoryi jakoj dziaržavy stanie fizična raźmiaščacca. Heta treba vyrašyć, paśla stanie zrazumieła, kolki času spatrebicca na jaho stvareńnie», — kaža jana.
Efiekt, jaki chočuć ubačyć ludzi, — złačyncy na łavie padsudnych — moža być dasiahnuty tolki tady, kali Pucin i Łukašenka fizična patrapiać u rasparadžeńnie trybunała. Vypadak zavočnaha trybunała jość tolki adzin — trybunał pa Livanie.
«I toje, heta byŭ źmiešany trybunał — častka mižnarodnych sudździaŭ i častka nacyjanalnych. Takoje mahčyma tolki paśla źmieny režymu», — zaŭvažaje Kaciaryna.
U rezalucyi adznačajuć, što trybunał pavinien hruntavacca na takich samych praviłach, na jakich pracuje mižnarodny kryminalny sud.
«A jon dakładna i adnaznačna admaŭlajecca ad kancepcyi zavočnaha pravasudździa, nie viadzie pracesaŭ u adnosinach da ludziej, jakich fizična niama ŭ rasparadžeńni suda, — kaža juryst-mižnarodnik. —
Naprykład, na Bašyra byŭ vydadzieny order (Mižnarodny kryminalny sud vydaŭ order na aryšt eks-prezidenta Sudana pa abvinavačańni ŭ hienacydzie ŭ suviazi z kanfliktam u Darfury, dzie, jak śćviardžajecca, pravodzilisia etničnyja čystki. — NN), a paŭstaŭ pierad sudom jon tolki praź dziesiać hadoŭ, kali ŭładu ŭ krainie zrynuli i novaja jaho vydała».
Heta moža być prablemaj, ale nie pieraškadžaje stvareńniu i pačatku pracy trybunała. Jak minimum možna źbirać i aceńvać dokazy, naniesienuju škodu.
«U tym ža, naprykład, Statucie trybunała pa Juhasłavii jość praviła, što ŭ adsutnaści padsudnaha prakuror moža jak minimum padać dokazy. Heta varta rabić.
Zrazumieła, što ordery na aryšt buduć vydadzieny. I heta ŭžo istotna abmiažuje mahčymaści Pucina i Łukašenki ŭ hetym śviecie.
Pakul režym nie zrynuty, jany buduć siabie niadrenna adčuvać. Kali jon padzie, uciačy zmohuć, musić, tolki ŭ arabskija krainy. Jość abmiežavanaje koła krain, dzie možna schavacca, kali na ciabie vydadzieny order ad mižnarodnaha trybunała. Usie astatnija dziaržavy pavinny buduć vydać. Mała kamu patrebnyja prablemy ź jeŭrapiejskimi partniorami.
Jašče važny momant, što kali ŭ Łukašenki i Pucina jość mahčymaść vyhandloŭvać sabie harantyi z-za niejkaj svajoj vahi, to ŭ vajskovych hienierałaŭ — nie», — razvažaje Kaciaryna.
U trybunała jość nie tolki jurydyčnaja funkcyja asudzić za złačynstvy, a i etyka-maralnaja rola.
«Ludzi pavinny atrymać satysfakcyju samim faktam taho, što Pucin i Łukašenka fizična ŭ hetym pracesie znachodziacca. Kali b, skažam, Niurnbierhski trybunał byŭ praviedzieny zavočna, jon by nikoli nie mieŭ takoha histaryčnaha značeńnia», — padsumoŭvaje Dejkała.
Čytajcie taksama:
Jeŭraparłamient prahałasavaŭ za stvareńnie mižnarodnaha trybunała dla Pucina i Łukašenki
Rasijanie nanieśli rekordnuju kolkaść udaraŭ pa Zaparožskaj vobłaści
Pucin: Rasija pačała «śpiecapieracyju», kab spynić vajnu
Kali Kanapackaja stała całkam padkantrolnaja Łukašenku?22
Kamientary