Palitviazień, jaki pravioŭ za kratami bolš za 2 hady: Ja adsiedzieŭ uvieś termin, vyjšaŭ, a tut iznoŭ toje samaje adbyvajecca?
Da zatrymańnia paśla marša «Narodnaja inaŭhuracyja» 20-hadovy Jaŭhien Čarvinski vučyŭsia ŭ pryvatnym Instytucie kiravańnia i pradprymalnictva na mieniedžara-ekanamista i zajmaŭsia raspracoŭkaj sajtaŭ. Ale noč z 23 na 24 vieraśnia 2020 hoda vyznačyła jahonaje najbližejšaje žyćcio na dva hady i try miesiacy, jakija chłopiec pravioŭ u źniavoleńni.
Jaho źbili i asudzili za «supraciŭ supracoŭnikam AMAPa» na dva hady pazbaŭleńnia voli. Adbyvać termin Jaŭhiena adpravili ŭ «Vićbu-3». Chłopiec byŭ adnym ź pieršych palitviaźniaŭ, jakija trapili ŭ kałoniju za padziei 2020 hoda. Jon całkam adbyŭ termin i vyjšaŭ na volu sioleta 4 studzienia. U Biełarusi jon prabyŭ usiaho 12 dzion i pakinuŭ krainu. Apynuŭšysia ŭ łahiery ŭciekačoŭ u Polščy, Jaŭhien raspavioŭ «Viaśnie», što jamu daviałosia pieražyć u źniavoleńni.
«Amapaviec raspyliŭ mnie svoj piarcovy bałončyk u tvar i skazaŭ: «Što, padabajecca, s***?!»
Upieršyniu Jaŭhien vyjšaŭ na mitynh 14 červienia 2020 hoda, kali ludzi pa ŭsioj Biełarusi dałučylisia da pieršych akcyj pratestu ŭ znak niazhody z rašeńniem Centravybarkama ab nierehistracyi Viktara Babaryki i Valera Capkały ŭ jakaści kandydataŭ u prezidenty. Tyja akcyi byli admietnyja pieršymi sutyknieńniami pratestoŭcaŭ ź siłavikami, a taksama masavymi zatrymańniami. Tady chłopcu pašancavała paźbiehnuć zatrymańnia.
Ale praz try miesiacy Jaŭhien usio ž taki byŭ zatrymany. 23 vieraśnia 2020 hoda pa Biełarusi prajšli ŭžo tradycyjnyja na toj momant niadzielnyja mitynhi. Tady ludzi pratestavali suprać tajemnaj inaŭhuracyi Alaksandra Łukašenki. U toj dzień zatrymali kala 400 čałaviek, siarod ich — 20-hadovy student Jaŭhien Čarvinski. Supracoŭniki AMAPa zatrymali jaho kala handlovaha centra «Skała» paśla taho, jak chłopiec raspyliŭ u ich bok piarcovy bałončyk. Za heta jaho mocna źbili padčas zatrymańnia, taksama raspylili ŭ jaho bałončyk i adpravili ŭ Frunzienskaje RUUS, dzie praciahnuli ździeki ź jaho.
«Uviečary mitynhi pieranieślisia ŭ rajony Minska. Ja pabačyŭ, što ŭ nas na Kuncaŭščynie vychodzić pratestavać šmat ludziej, a ŭ Telegram ja ŭbačyŭ videa sa svajho rajona, dzie AMAP bje ludziej dubinkami. Mnie heta nie spadabałasia. Paśla mitynhu nas usich pačali razhaniać. U mianie z saboj byŭ piarcovy bałončyk, i kali ja ŭciakaŭ, to ŭ metach samaabarony pyrsknuŭ im amapaŭcu ŭ tvar, tamu što siłaviki bili ŭsich ahułam i biez razboru: dziaciej i žančyn. U vyniku mianie ŭsio adno zatrymali i mocna źbili. Adrazu na parkoŭcy handlovaha centra «Skała», a potym adviali da busika Ford Transit i tam praciahnuli źbivać. Pry hetym amapaviec raspyliŭ mnie svoj piarcovy bałončyk u tvar i skazaŭ: «Što, padabajecca, suka?!» Mianie źbivali da taje pary, pakul ja nie pačaŭ zadychacca i kryčać. Potym mianie zakinuli ŭ busik na inšaha zatrymanaha, jaki lažaŭ pamiž siadzieńniami. Pry hetym skazali: «Lažy, nie torhajsia, inačaj atrymaješ dubinkaj!» U mianie byli traŭmy siaredniaj ciažkaści».
«U aktavaj zale Frunzienskaha RUUS supracoŭniki milicyi mianie dušyli»
Chłopca na busie zavieźli ŭ RUUS Frunzienskaha rajona, jakoje padčas pratestaŭ u 2020 hodzie prasłaviłasia katavańniami i źbivańniami zatrymanych. Praz heta prajšoŭ i Jaŭhien:
«Mianie pryvieźli ŭsiaho ŭ kryvi. U mianie kružyłasia hałava, było troški młosna, tamu što było strasieńnie mozhu. Ja prasiŭ advakata, ale jany prosta skazali, što im po*uj. U aktavaj zale Frunzienskaha RUUS supracoŭniki milicyi mianie dušyli: stanavilisia kalenam na horła. Mianie zdymali na videa i chacieli, kab ja raskazaŭ, što braŭ udzieł u mitynhach. Ale ja tolki skazaŭ, što admaŭlajusia śviedčyć suprać siabie, i prasiŭ advakata».
Chłopiec raspaviadaje, što zahadzia pahladzieŭ, jak pavodzić siabie padčas zatrymańnia, tamu viedaŭ, što nie varta ničoha kazać siłavikam u takich situacyjach. Paśla niaŭdałaj sproby supracoŭnikaŭ zapisać «pakajalnaje» videa Jaŭhiena zakinuli ŭ kamieru RUUS na 15 hadzin. Źbitaha chłopca pakinuli bieź miedycynskaj dapamohi i navat biez vady. Praz Skype Čarvinskamu prysudzili 15 sutak pavodle artykuła 23.34 KaAP (udzieł u niesankcyjanavanym masavym mierapryjemstvie). Ale paśla suda jamu ŭsio ž vyklikali chutkuju dapamohu — miedyki zabrali junaka ŭ lakarniu, praŭda, u supravadžeńni supracoŭnikaŭ milicyi.
«Mnie dyjahnastavali čerapna-mazhavuju traŭmu, šmat inšych paškodžańniaŭ i stan siaredniaj ciažkaści. U lakarni ja mieŭsia prabyć kala dvuch tydniaŭ, ale ŭžo na nastupny dzień mianie zabrali na Akreścina. Tam ja znachodziŭsia ŭ ciažkim stanie bieź miedycynskaj dapamohi. Praz try dni mianie pieravieźli ŭ Žodzina — tady ja zrazumieŭ, što ŭžo budu siadzieć doŭha».
«Na pieršyja dva tydni mianie źmiaścili ŭ «pres-chatu»
Suprać Jaŭhiena Čarvinskaha raspačali kryminalnuju spravu pavodle art. 364 Kryminalnaha kodeksa (hvałt u dačynieńni da supracoŭnika orhanaŭ unutranych spraŭ) i ŭziali chłopca pad vartu ŭ žodzinskuju turmu.
«Tam było vielmi drenna. Na pieršyja dva tydni mianie źmiaścili ŭ tak zvanuju «pres-chatu» — u kamieru z sakretnymi pazaštatnymi supracoŭnikami (źniavolenymi, jakija supracoŭničajuć z administracyjaj). Heta ja tolki paśla zrazumieŭ. Adrazu tam byŭ adzin čałaviek z 14—15 sudzimaściami, a potym jašče adnaho padsadzili. Jany ŭvieś čas u mianie pytalisia, što ja zrabiŭ, kazali, što mnie treba ŭsio raskazać, pryznać vinu i napisać jaŭku z pavinnaj, tamu što tak nibyta budzie lepš. Heta praciahvałasia dva tydni, ale ja ničoha nie kazaŭ. Potym mianie pieraviali ŭ inšuju kamieru z žudasnymi ŭmovami: brakavała pavietra, biehali prusaki. Kali ja vychodziŭ sa svajoj kamiery ŭ kalidor, to ŭ mianie adrazu kružyłasia hałava — nastolki maja kamiera była dušnaj. Potym ja ŭžo pryzvyčaiŭsia i było troški lahčej».
Kryminalnuju spravu suprać Jaŭhiena na dziva chutka rasśledavali i nakiravali ŭ sud. Na heta ŭvosień 2020 hoda śledčym spatrebiłasia tolki dva miesiacy. Pierad sudovym pracesam Jaŭhiena pieraviali z žodzinskaj turmy ŭ minski śledčy izalatar № 1. Chłopiec byŭ u liku pieršych zatrymanych pavodle kryminalnaha artykuła za ŭdzieł u akcyjach pratestu, tamu ŭ źniavoleńni jon sustrakaŭ nie šmat palitviaźniaŭ. Chłopiec uzhadaŭ z žodzinskaj turmy ślesara Siarhieja Bryla i bajkiera Mikitu Traćciakieviča. Na «Vaładarcy» jon bačyŭsia z aktyvistami «Jeŭrapiejskaj Biełarusi» Andrejem Vojničam i Paŭłam Juchnievičam, studentam Arsieniem Turukinym.
Spravu Jaŭhiena Čarvinskaha razhladali ŭ sudzie Frunzienskaha rajona Minska naprykancy listapada 2020 hoda. Sudovy praces pavodle art. 364 Kryminalnaha kodeksa (hvałt u dačynieńni da supracoŭnika orhanaŭ unutranych spraŭ) dajšoŭ da sprečak, dzie Jaŭhienu zapatrabavali čatyry hady kałonii, adnak spravu pierakvalifikavali na č. 2 art. 363 KK (supraciŭ supracoŭniku milicyi z užyvańniem hvałtu). Jaŭhien na sudzie raskazaŭ, što jon sapraŭdy byŭ na akcyi pratestu i raspyliŭ bałončyk u tvar supracoŭnika AMAPa, ale vinu nie pryznaŭ, bo nie ličyŭ, što ŭ jahonych dziejańniach jość skład złačynstva.
«Supracoŭniki sami pieravysili svaje paŭnamoctvy — jany źbivali ludziej! U maich dziejańniach byŭ maksimum skład administracyjnaha pravaparušeńnia».
Paciarpiełym vystupaŭ supracoŭnik AMAPa sa źmienienymi inicyjałami — Siarhiejeŭ Siarhiej Siarhiejevič. Jon acaniŭ maralnuju kampiensacyju ŭ 1500 rubloŭ.
«Ja nie chacieŭ płacić, ale baćki apłacili hetu sumu. Na sudzie heta spracavała jak źmiakčalnaja akaličnaść».
Sumna viadomaja prakurorka Valeryja Taratynka zaprasiła ŭ suda dla Jaŭhiena try hady źniavoleńnia, ale sudździa Andrej Mlečka pryznačyŭ jamu dva z pałovaj hady kałonii va ŭmovach ahulnaha režymu.
«Kali pryznajuć palitviaźniem čałavieka, to heta paćviardžaje, što jon nievinavaty»
Uvieś hety čas Jaŭhiena padtrymlivali baćki, za što jon im vielmi ŭdziačny. 27 studzienia 2021 hoda chłopca pryznali palitviaźniem — jon pamiataje hety momant:
«Ja vielmi ŭzradavaŭsia, kali daviedaŭsia, što mianie pryznali palitviaźniem. Dla mianie heta byŭ taki kaštoŭny momant. Mnie tady adrazu zrabiłasia spakojna. U turmie takija dumki drennyja prychodziać: «A moža ja sapraŭdy vinavaty i zrabiŭ štości drennaje? Ale nie moža być…» I kali pryznajuć palitviaźniem čałavieka, to heta paćviardžaje, što jon nievinavaty. Mnie jašče było vielmi pryjemna, što na mianie nie zabylisia. Kali pry mnie ludziej pryznavali palitviaźniami, to bačyŭ, što jany radavalisia, i ŭ ich adrazu niejkaja palohka prychodziła».
«Ja kali pryjšoŭ u atrad, to adrazu atrymaŭ svaju žoŭtuju birku»
Paśla razhladu apielacyjnaj skarhi, jakuju Minharsud pakinuŭ biez zadavalnieńnia, 11 sakavika 2021 hoda Jaŭhiena etapavali na aŭtazaku ŭ viciebskuju kałoniju № 3, viadomuju jak «Vićba». U hetaj kałonii jon byŭ u liku pieršych piaci asudžanych za padziei 2020 hoda. Praz «hvałtoŭny» artykuł, pavodle jakoha asudzili palitviaźnia, ź SIZA Čarvinski pryjechaŭ z prafiłaktyčnym ulikam jak «schilny da napadu na administracyju i zachopu zakładnikaŭ, prajavy ahresii». Jon zachavaŭsia i ŭ kałonii, dzie chłopcu z časam dali žoŭtuju birku — hałoŭnaje adroźnieńnie palitviaźniaŭ. Akramia hetaha, Jaŭhiena pastavili na prafulik jak «schilnaha da ekstremisckaj i inšaj destruktyŭnaj dziejnaści». Kala troch tydniaŭ junak byŭ na «karancinie» — u admysłovym časovym atradzie:
«Tam było dosyć ciažka. Mianie ździviła adrazu, što try razy na dzień prymušali vychodzić na vulicu niezaležna ad nadvorja. Usich źniavolenych pryciahvajuć da haspadarčych prac: prybirać terytoryju i padmiatać vulicy. U mianie jašče nie było narmalnaha ciopłaha adzieńnia — tolki vydali hety «šklany» (bavaŭniany) kaścium z tkaniny vielmi nizkaj jakaści siniaha koleru. Ciapier užo čornyja kaściumy źniavolenych, ale jakaść takaja samaja.
Ja kali pryjšoŭ u atrad, to adrazu atrymaŭ svaju žoŭtuju birku. Ja adrazu zrazumieŭ, što heta dla palityčnych, tamu što va ŭsich asudžanych jany byli biełaha koleru, i tolki ŭ mianie adnaho na toj momant — žoŭtaja. Praz toje, što ja byŭ na prafulikach, mnie naležała spalnaje miesca tolki na druhim jarusie. Heta pieršaje, što mianie ździviła. Taksama adrazu źviarnuŭ uvahu, što supracoŭniki administracyi čaplalisia da mianie, uvieś čas hladzieli tumbačku i na toje, jak ja zapraviŭ łožak. Tak u pieršy miesiac u kałonii ja atrymaŭ dva parušeńni. Potym užo astatnija atrymlivaŭ praz ŭsialakaje hłupstva i za lubuju drobiaź».
«Pieršyja šeść miesiacaŭ u kałonii, kali nas, palitviaźniaŭ, było niekalki čałaviek, to było składaniej»
Jaŭhien adznačaje, što takoje praduziataje staŭleńnie z boku supracoŭnikaŭ kałonii tyčycca tolki palitviaźniaŭ. Da ich adrazu aŭtamatyčna drennyja adnosiny. Pavodle chłopca, kali palitviaźniaŭ u kałonii paboleła, administracyi ŭžo zrabiłasia składaniej parušać zakon u dačynieńni da ich:
«Pieršyja šeść miesiacaŭ u kałonii, kali nas, palitviaźniaŭ, było niekalki čałaviek, to było składaniej. Nam davali mała zvankoŭ, Skype naohuł nie davali, karotkich spatkańniaŭ nie davali. Ale pa miery taho, jak ludzi pačali da nas pryjazdžać, to pačali bolš nam heta dazvalać. U kastryčniku 2021 hoda nam davali ŭžo Skype, a na pačatku 2022 hoda — praciahłyja spatkańni. Jano praduhledžvajecca da troch sutak, ale palityčnym maksimum dvoje sutak dazvalali. Mnie za ŭvieś čas ni razu nie padpisali «vynas» — heta kali z praciahłaha spatkańnia možna niejkija pradukty zabrać.
Ale pry hetym uvieś hety čas supracoŭniki administracyi manitoryli «bečebešnikaŭ» (tak nazyvaje administracyja asudžanych pavodle palityčnych artykułaŭ). Šukali inšych źniavolenych, kab jany źlivali infarmacyju pra nas. Na žal, tak časta i adbyvałasia. Ty razmaŭlaješ z čałaviekam, a potym jon idzie ŭ štab i ŭsio raskazvaje pra ciabie. Kali ŭbačać, što palityčnyja źbirajucca dzieści razam na harbatu, to potym ich vyklikajuć i pačynajuć pužać ŠIZA, a časam prychodziać kantralory i adrazu vypisvajuć parušeńnie. Tam zaŭsiody zrazumieła, za što ty pajechaŭ u ŠIZA. U kałonii spyniajucca lubyja zbory i karajuć za niezadavolenaść uładaj».
Sam palitviazień pravioŭ u ŠIZA ahułam 17 sutak, listy salidarnaści jon nie atrymlivaŭ:
«Pieršyja listy ja atrymaŭ u SIZA pierad etapam u kałoniju. Tolki jany pačali prychodzić, jak mianie pieravieźli ŭ PK-3. Tam u atradzie mnie jašče niekalki listoŭ prynieśli — štuki try. Heta byŭ sakavik-krasavik 2021 hoda. I paśla hetaha rezka ŭsio spyniłasia. My tak zrazumieli, što ich błakujuć apieratyŭniki. Palitviaźniam prychodziać listy tolki ad blizkich svajakoŭ, i to nie zaŭždy. Kali ad baćkoŭ dachodziać, to ad dziadźki i ciotki — užo nie».
Zhodna sa słovami Jaŭhiena, u «Vićbie» ciapier znachodzicca kala 150 palitviaźniaŭ.
«Try razy na dzień supracoŭniki chodziać i praviarajuć tych, chto staić na prafuliku. U śpisie ŭ ich bolš za 200 čałaviek. Kali adkinuć asudžanych pavodle inšych artykułaŭ, to, dumaju, 150—170 čałaviek ź ich palitviaźni — heta sto adsotkaŭ. I ŭvieś čas pryjazdžajuć novyja. Kožnyja dva—try tydni padjom z karancinu — heta novyja try—piać palitviaźni».
U adpaviednaści sa źviestkami pravaabaroncaŭ, u kałonii znachodzicca 77 palitviaźniaŭ — šmat chto nie paviedamlaje pra pieraśled svaich blizkich.
«Ciapier ludzi bajacca, ale heta nieabhruntavana. Da mianie, adnaho ź pieršych palitviaźniaŭ, i novaha asudžanaha pavodle palityčnaha artykuła, chto tolki zajechaŭ, budzie adnolkavaje staŭleńnie. Jano było drennym, tak i zastaniecca drennym. Lepš, kab była publičnaja infarmacyja pra palitviaźnia. Tady ŭsie bačać realnaść, jakaja jana jość».
«Nichto nie źbirajecca vajavać, navat kali adpraviać tudy niejak źniavolenych»
Kali pačałasia poŭnamaštabnaja vajna va Ukrainie, Jaŭhien byŭ užo amal hod u kałonii:
«Ja pamiataju toj dzień — ja tady znachodziŭsia na pramzonie na drevaapracoŭcy. Mnie tady pryjšli i raspaviali terminovyja naviny, što Rasija pa Ukrainie vypuściła 76 rakiet. Ja spačatku nie pavieryŭ, tamu što heta niemahčyma. Ale potym ja ŭbačyŭ u televizary toj samy vystup Pucina i nie moh zrazumieć, jak takoje mahčyma. Jak i ja, nichto adrazu ŭ heta pavieryć nie moh. Ale 90% źniavolenych padtrymlivali Ukrainu ŭ vajnie i ŭsio razumieli.
My bajalisia, što Biełaruś kančatkova ŭciahnuć u hetuju vajnu. Da siońniašniaha dnia źniavolenyja pieražyvajuć, što ŭ takim razie mohuć i ich adpravić na vajnu. Ale nichto nie źbirajecca vajavać, navat kali adpraviać tudy niejak źniavolenych. Nastroi takija jak u palitviaźniaŭ, tak i ŭ asudžanych pavodle inšych artykułaŭ. Tolki adzinki padtrymlivajuć Rasiju — ich nichto nie lubić».
«Ja adsiedzieŭ uvieś termin u kałonii, vyjšaŭ, a tut iznoŭ toje samaje adbyvajecca?»
U źniavoleńni Jaŭhien prabyŭ 2 hady 3 miesiacy i 11 dzion. Na volu palitviazień vyjšaŭ sioleta 4 studzienia.
«Kali ja vyjšaŭ, to ŭ mianie skłałasia adčuvańnie taho, što ŭ krainie ničoha nie pamianiałasia, a zrabiłasia tolki horš. Kali siadzieŭ u kałonii, u śpisie spraŭ zadača numar adzin była — pakinuć Biełaruś, kab iznoŭ nie pasadzili. Samyja lepšyja adčuvańni — kali viartaješsia dadomu paśla takoha doŭhaha pierapynku, ale adčuvańnie niebiaśpieki nie pakidała mianie da taho času, pakul ja nie pierasiok miažu z Polščaj.
Kali ja pryjechaŭ dadomu z kałonii, to mianie adrazu vyklikali ŭ RUUS, kab adznačycca. Ja nie chacieŭ hetaha rabić, ale baćki nastajali, kab ja schadziŭ, i skazali, što ŭsio budzie narmalna. U RUUS mnie skazali, što ja pavinien prychodzić da ich adznačacca kožnyja try dni, kali ja nie ŭładkujusia na pracu. Mnie adrazu ŭručyli pozvu na nastupny raz i paviedamili, što ja nievyjazny ź Biełarusi. Supracoŭniki skazali, što buduć mnie ŭvieś čas telefanavać i kantralavać mianie. Atrymlivajecca, ja adsiedzieŭ uvieś termin u kałonii, vyjšaŭ, a tut iznoŭ toje samaje adbyvajecca?
Ciapier pierad snom dumki pra zonu ŭ hałavu lezuć. Heta ŭsio chočacca chutčej zabyć. Ja ciapier znachodžusia ŭ łahiery ŭciekačoŭ — zdajecca, narmalnaje miesca, ale ŭsio adno ŭspłyvajuć niejkija asacyjacyi.
Jak mianie źmianiŭ hety čas u źniavoleńni? Ja byŭ suprać Łukašenki, a ciapier ja kateharyčna suprać jaho. Jany ŭsie pavinny adkazać za toje, što jany zrabili. Maja pazicyja ŭ hetym tolki ŭzmacniłasia.
Ale ciapier baču, što pieraśled moža zakranuć kožnaha, chto suprać Łukašenki. I adziny sposab zaścierahčy siabie — źjazdžać. Kali b narmalna aśviatlałasia tema taho, u jakich umovach utrymlivajucca źniavolenyja, to šmat chto vyrašyŭ by źjechać. U Biełarusi niemahčyma svabodnaje vykazvańnie mierkavańnia».
U vypadku ihnaravańnia patrabavańniaŭ kryminalna-vykanaŭčaj inśpiekcyi na čałavieka mohuć skłaści pratakoł pavodle art. 24.3 KaAP (niepadparadkavańnie supracoŭniku milicyi) i adpravić jaho na «sutki». Tak Jaŭhien pryniaŭ rašeńnie źjechać ź Biełarusi, dzie jon prabyŭ usiaho 12 dzion. Chłopiec kaža, što vielmi sumuje pa domie i choča viarnucca ŭ Biełaruś, kali heta budzie biaśpiečna. Ciapier jon znachodzicca ŭ łahiery ŭciekačoŭ u Polščy, paprasiŭ mižnarodnuju abaronu i dumaje, jak uładkoŭvacca ŭ novaj krainie i papravić zdaroŭje paśla źniavoleńnia.
«U mianie tut ničoha niama. Treba šukać žyllo, pracu i lehalizavacca».
Kali vy chočacie dapamahčy Jaŭhienu, to heta možna zrabić finansava praź piersanalny zbor na BYSOL.
«Ciapier ja znachodžusia ŭ łahiery dla ŭciekačoŭ. Hrošaj vielmi mała (nie było času padrychtavacca da adjezdu). Ciapier treba adaptoŭvacca na novym miescy, pierajechać z łahiera na zdymnuju kvateru, vylečyć zuby paśla turmy. Budu vielmi ŭdziačny za vašu dapamohu! Žyvie Biełaruś!»— kaža były palitviazień.
«Navat jaho prychilniki zrazumieli, što žyć jak raniej užo nie atrymajecca». Biełarusy raskazali pra atmaśfieru ŭ krainie napiaredadni vybaraŭ8
Kamientary