Aleś Puškin: chto hety hienijalny mastak i palitviazień, što zhinuŭ u źniavoleńni
«Jaki ja kryž na siabie ŭzvaliŭ — taki i mušu nieści, jak by ciažka ni było. Što mnie tut pahražaje? Nu pasadziać mianie ad 5 da 12, ale ž ja budu žyvy, nichto mianie nie zabje». Ciapier hetyja słovy Alesia Puškina hučać strašna. A skazaŭ jon ich «Našaj Nivie», viarnuŭšysia ŭ Biełaruś z-za miažy, kali suprać jaho zaviali kryminalnuju spravu. Z pryncypu viarnuŭsia. Na nastupny dzień jaho aryštavali. Aleś Puškin byŭ adnym z samych značnych sučasnych mastakoŭ i ikanapiscaŭ Biełarusi. U jaho była pakručastaja bijahrafija, jakaja ŭklučała vajnu ŭ Afhanistanie i bahiemnaje asabistaje žyćcio. Voś što pra jaho viadoma.
30 sakavika 2021 hoda Puškina zabrali z pracoŭnaha miesca ŭ Žyličach Kiraŭskaha rajona, dzie mastak pracavaŭ nad restaŭracyjaj pałaca Bułhakaŭ, i advieźli ŭ hrodzienskuju turmu. Roŭna praz hod jaho asudzili pa artykule 130 č. 3 «Raspalvańnie rasavaj, nacyjanalnaj ci relihijnaj varažniečy».
Ułady apałčylisia na partret antysavieckaha partyzana Aŭhiena Žychara, jaki ŭ paślavajenny čas dziejničaŭ na terytoryi Viciebskaj vobłaści. Ułady ličać karcinu Puškina reabilitacyjaj nacyzmu. Sam Puškin heta admaŭlaje.
Kali była zaviedziena kryminalnaja sprava, mastak pracavaŭ u Kijevie, heta było zadoŭha da pačatku vajny. Puškin adrazu viarnuŭsia, chacia i viedaŭ, što na radzimie jamu moža pahražać turma. «Našaj Nivie» jon tady skazaŭ, što hatovy da realnaj baraćby, a nie da virtualnaj. Heta byŭ daloka nie pieršy vypadak, kali suprać mastaka zavodzili kryminalnuju spravu. Puškin udzielničaŭ u baraćbie spačatku za niezaležnaść Biełarusi ad Savieckaha Sajuza, a paśla suprać prarasijskaha režymu Alaksandra Łukašenki.
Jaho ziamny šlach skončyŭsia 11 lipienia 2023 hoda ŭ reanimacyi Balnicy chutkaj dapamohi Hrodna, kudy jaho ź nieviadomych pryčyn i nieviadoma ŭ jakim stanie dastavili z hrodzienskaj turmy.
Atrymaŭ imia ad pamierłaha brata
Puškin naradziŭsia ŭ 1965 hodzie ŭ miastečku Bobr u Krupskim rajonie. Baćka Mikałaj pracavaŭ elektrykam na babroŭskim tartaku. Maci amal nidzie nie pracavała, bo była invalidam druhoj hrupy.
Baćka ŭ saviecki čas byŭ sasłany ŭ Čytu, a potym na Sachalin. U pačatku 1990-ch Mikałaja Ivanaviča reabilitavali.
Puškin hanaryŭsia, što minimum piać pakaleńniaŭ jahonaha rodu žyło i žyvie ŭ miastečku Bobr, nikudy adtul nie źjazdžajučy.
Tam ža, u Babry, žyvie i jahonaja starejšaja siastra Śviatłana.
Darečy, u siamji byŭ užo adzin Alaksandr Puškin, ale pražyŭ usiaho adzin hod. Praz čatyry hady hetym samym imiem nazvali inšaha syna.
Słužba ŭ Afhanistanie
Malavać Aleś pačaŭ hadoŭ z šaści. A kali jamu było trynaccać, u Bobr pryjechali rekruciory sa škoły-internata pa muzycy i vyjaŭlenčym mastactvie imia Achremčyka. Tudy źbirali talenavitych dziaciej z usioj BSSR. Baćka pryniaŭ valavoje rašeńnie adpravić syna na vučobu ŭ Minsk. Ustanova heta była zakrytaj, za miežy vychodzić było amal niemahčyma. Tam Aleś pravučyŭsia vosiem hadoŭ.
Paśla čaho pastupiŭ na vučobu ŭ Biełaruski dziaržaŭny teatralna-mastacki instytut. Praŭda, vučobu daviałosia pierarvać słužbaj u vojsku. Pieršyja paŭhoda Aleś prabyŭ u vučebcy ŭ Kamyšynie, słužyŭ tam razam ź Jarasłavam Ramančukom, a nastupnyja paŭtara hoda adbyŭ u Afhanistanie, dzie słužyŭ miechanikam u viertalotnym pałku. Aleś zhadvaŭ, što nikoha bolš pasłuchmianaha za biełarusaŭ u vojsku nie sustrakaŭ.
Jon apaviadaŭ, jak načalnik haŭptvachty, praparščyk Bielski, pračytaŭ jahony dziońnik pa-biełarusku, paśla čaho dałažyŭ kiraŭnictvu. Toj pakaraŭ Puškina 10 sutkami haŭptvachty. Ahułam za słužbu Aleś adsiedzieŭ na «hubie» 28 sutak.
Adzin ź pieršych palitviaźniaŭ
U Biełarusi Aleś dałučajecca da «Tałaki», potym da Biełaruskaha narodnaha frontu. U 1988 hodzie pierad słavutaj akcyjaj na Dziady Puškin kleić ulotki z zaklikam prychodzić na mierapryjemstva. U vyniku jaho zatrymlivajuć jašče da Dziadoŭ i dajuć piać sutak aryštu, jaki jon adbyvaje ŭ izalatary na Akreścina.
25 Sakavika 1989 hoda Aleś Puškin vychodzić na vulicu ź pierakreślenym ściaham BSSR i płakatam, na jakim napisana: «Dosyć sacyjalistyčnaj, adrodzim niezaležnuju Biełaruś». Tak jon chacieŭ prajści praz uvieś sučasny praśpiekt Niezaležnaści da Doma ŭrada, ale jaho zavincili jašče la Akademii navuk.
Byŭ sud, jaki pastanaviŭ pakarać mastaka dvuma hadami ŭmoŭna, a taksama piaćciu hadami paražeńnia ŭ pravach. Pry hetym Alesia navat nie adličyli ź instytuta. Na sud mastak pryjšoŭ u vyšyvancy i na pytańni adkazvaŭ pa-biełarusku — u tyja časy heta byŭ vyklik savieckaj sistemie.
Puškin časta vystupaŭ ź dziorzkimi pierformansami i pravakacyjnymi, sprečnymi zajavami.
U toj samy hod mastaka stali bambić u dziaržaŭnaj presie: maŭlaŭ, Puškin maryć pra «Biełaruś biez žydoŭ i kamunistaŭ». Praź dziesiać hadoŭ Aleś skaža, što choča Biełaruś i ź jaŭrejami, i z kamunistami, kab u krainie było miesca ŭsim.
Halereja «Ŭ Puškina»
Pa raźmierkavańni Aleś pajechaŭ u Viciebsk. Jon kazaŭ, što sam abraŭ hety horad praź jahonuju historyju, źviazanuju z žyvapisam, — Šahał, Malevič. Pracavaŭ na mastackim kambinacie, mieŭ internat. Adnak hetaha Alesiu było mała, u chutkim časie jon adkryvaje pieršuju na toj momant u krainie pryvatnuju mastackuju halereju, jakuju ścipła nazyvaje «Ŭ Puškina».
Mienavita tam adbyŭsia źjezd biełaruskich nacyjanalistaŭ, jaki inicyjavali Puškin i Słavamir Adamovič. Mierapryjemstva nakryła milicyja. Zakryć halereju daviałosia ŭ 1997 hodzie.
U Viciebsku ŭ listapadzie 1994 hoda Aleś pravodzić adzin z samych jarkich pierformansaŭ — basanož vychodzić pa pieršym śniezie na vulicy horada, kab prajścisia tymi ž ściežkami, što i ŭnijacki mitrapalit Jazafat Kuncevič. Potym Aleś siadzie ŭ čovien bieź viosłaŭ, jaki budzie spłaŭlacca pa Dźvinie.
Dźvie pazašlubnyja dački, dvoje dziaciej u šlubie
Palityka, adnak, nie była dla Puškina hałoŭnym. Ën žyŭ mastactvam, a pra jaho asabistaje žyćcio chadzili lehiendy.
U maładości ŭ Alesia zdaryŭsia raman z rasijskaj biznesvumien z Tambova. Jamu było 24, joj — 39. U vyniku naradziłasia dačka Hanna.
Paśla Aleś vykliča šmat abmierkavańniaŭ zajavaj, što nikoli b nie pabraŭsia šlubam z žančynaj, jakaja nie havoryć pa-biełarusku.
Potym u viciebski pieryjad byŭ jašče adzin raman, u vyniku jakoha naradziłasia dačka Daša. Pra jaje isnavańnie mastak navat nie viedaŭ doŭhi čas i paznajomiŭsia z dačkoj, kali joj užo było 17 hadoŭ. Abiedźvie dački havorać pa-biełarusku.
Šlubam Puškin pabraŭsia ŭ 1997 hodzie. Jaho abrańnicaj stała dziaŭčyna, dalokaja ad bahiemy, — nastaŭnica sa Staŭbcoŭskaha rajona Janina Demuch.
Paznajomilisia jany ŭ Mahilovie, dzie Aleś pracavaŭ nad restaŭracyjaj kaścioła Śviatoha Stanisłava.
Varta pomnić, što z hadami Puškin z epatažnaha pierformiera pieratvaryŭsia ŭ restaŭratara, aŭtara mnohich ikon.
Uvohule, Puškin byŭ čałaviekam, jaki pieražyŭ i praciahvaŭ pieražyvać hihanckuju transfarmacyju — jak mastackuju, tak i ideałahičnuju.
Janina — katalička, Aleś — pravasłaŭny. U šlubie ŭ ich naradzilisia dzieci Mikołka i Maryla. Pieršynca čakali šeść hadoŭ, za hety čas było dva vykidyšy. Baćki adstajali prava, kab syn vučyŭsia ŭ škole pa-biełarusku.
Rośpis carkvy ŭ Babry
Adnoj z hałoŭnych spraŭ žyćcia Aleś nazyvaŭ rośpis carkvy ŭ rodnym miastečku Bobr. Hety słavuty siužet, dzie siarod hrešnikaŭ na strašnym sudzie byŭ adlustravany čałaviek, padobny da dyktatara, taksama tam byli namalavanyja amapaŭcy i ludzi, padobnyja da vysokich pravasłaŭnych ijerarchaŭ.
Tuju pracu Alesia daviałosia zamalavać, ale ŭsio adno carkva była raśpisanaja im. Pa niadzielach Puškin byŭ zvanarom u carkvie.
U 2011 hodzie carkva ŭ Babry tajamniča zhareła całkam, daviałosia adnaŭlać z nula.
Hnoj dla Łukašenki
Samy jarki pierformans Puškina — heta, biezumoŭna, vazok z hnojem, jaki ŭ lipieni 1999 hoda jon prykaciŭ da Administracyi Łukašenki. Čyrvonaja tačka, biełyja palčatki. Aleś raskidaŭ hnoj, a navierch devalvavanyja rubli i Kanstytucyju. I ŭsio heta prakałoŭ viłami. Jaho schapili milicyjanty, u pastarunku jon nie nazyvaŭ svajho imia, a nazyvaŭsia «čałaviekam z naroda». U vyniku jaho adpuścili pad padpisku, a praź niejki čas asudzili za chulihanstva znoŭ na tyja samyja dva hady ŭmoŭna.
Cikava, što ŭ 2015 hodzie mastak pryznavaŭsia, što chacieŭ by ŭ 2020 hodzie pryvieźci da Administracyi tačku z ružami, kali Biełaruś zastaniecca niezaležnaj dziaržavaj, ale ŭsio vyjšła zusim nie tak.
Čytajcie taksama: Puškin u 2020 hodzie: «Łukašenku vieru bolš, čym Babaryku. Padpisaŭsia b za Marzaluka»
Jašče adna kryminalnaja sprava na Puškina mahła być zaviedzienaja paśla festu «Aršanskaja bitva» ŭ vieraśni 2007 hoda. Mastaka razam z maładafrontaŭcami dastavili ŭ aršanski pastarunak. Kali pravaachoŭniki adviarnulisia, Puškin ściahnuŭ dziaržaŭny ściah i skinuŭ jaho z druhoha paviercha. Mastaka chacieli sudzić za «drobny kradziež», sam jon na sudzie prasiŭ nie hańbić jaho takimi farmuloŭkami i zavieści paŭnavartasnuju kryminalnuju spravu. Ale ŭsio skončyłasia 10 sutkami aryštu.
I heta daloka nie ŭsie pryhody, jakija zdaralisia z mastakom. Jaho aryštoŭvali za toje, što ŭ telefonnaj razmovie jon kiepska adhukaŭsia pra staršyniu KDB Ściapana Sucharenku, chacieli pryciahnuć da adkaznaści za vybuch, jaki adbyŭsia na siadzibie Alesia na Kupalle-2013, kali haspadar varyŭ krupnik. Peŭna, usich historyj, što zdaralisia z Puškinym, chopić na knihu.
Puškin byŭ mastakom taho typu, pra jakich lubiać zdymać filmy i pisać ramany.
U 2020 Puškina źbivali padčas vybarčych padziej, jon taksama pieratvaryŭ heta ŭ pierformans, kali demanstravaŭ siniaki na žyvacie, śpinie, dupie. Mastak adsiedzieŭ troje sutak na Akreścina. Jon udzielničaŭ amal va ŭsich niadzielnych šeściach i nie tolki, niesučy z saboj ikonu.
26 sakavika 2021 hoda łukašysty zaviali na mastaka kryminalnuju spravu, začapiŭšysia za partret Aŭhiena Žychara. 30 sakavika paśla taho, jak Puškin viarnuŭsia ŭ Biełaruś, jaho zatrymali.
Hod mastaka trymali ŭ śledčych izalatarach. 25 sakavika 2022 hoda padčas pasiadžeńnia suda, jakoje ŭjaŭlała saboj typovuju dla palityčnych sudoŭ pry Łukašenku insceniroŭku, mastak parezaŭ sabie žyvot u znak pratestu. Taksama Puškin admoviŭsia ŭstavać, patrabujučy źniać z ruk kajdanki.
30 sakavika taho ž hoda sudździa Alena Šylko vyniesła mastaku prysud — 5 hadoŭ kałonii strohaha režymu.
Aleś Puškin byŭ adnym z tysiač biełarusaŭ, źniavolenych pa palityčnych matyvach.
Masavyja palityčnyja represii ŭ Biełarusi praciahvajucca z 2020 hoda, kali Alaksandr Łukašenka, miarkujučy pa źviestkach z učastkaŭ, dzie vybarčyja kamisii dazvolili naziralnikam sačyć za padlikam hałasoŭ, prajhraŭ Śviatłanie Cichanoŭskaj, ale nie addaŭ uładu.
Z 2022 hoda, paśla poŭnamaštabnaha napadu Rasii na Ukrainu, biełarusaŭ pačali pieraśledavać i za antyvajennyja vykazvańni abo simpatyi da Ukrainy.
Za hety čas u krainie adbyłosia nie mienš za 50 tysiač palityčna matyvavanych zatrymańniaŭ, zaviedziena nie mienš za 12 tysiač palityčna-kryminalnych spraŭ. Suviazi ź niekatorymi viaźniami niama miesiacami.
Što da Puškina, to administracyja kałonii №22 u žniŭni 2022 hoda pakarała jaho piaćciu miesiacami ŭ PKT.
A viasnoj hetaha hoda jaho pieraviali ŭ hrodzienskuju turmu.
U źniavoleńni Puškin praciahvaŭ malavać na padručnych materyjałach. Jaho apošnija pracy zastanucca ŭ tych źniavolenych i turemščykaŭ, jakija zdoleli zachavać jaho malunki.
U hrodzienskaj turmie «Našaj Nivie» paviedamili, što Puškin znachodziŭsia ŭ Balnicy chutkaj miedyčnaj dapamohi. U samoj balnicy paćvierdzili, što mastak-palitviazień byŭ pad kanvojem u reanimacyi. Siamja ničoha nie viedała pra heta.
Kamientary
ciapier usio (
płaču, nie mahu spynicca