Kožny z vas moža vybirać, čytać «Našu Nivu» kirylicaj ci łacinicaj. Tak było da 1912 hoda, tak stała znoŭ mahčyma ŭ 2023-m.
Jak čort kryža, tak čarnasociency bajacca biełaruskaj kultury i asabliva biełaruskaj łacinki. Na siońnia tema pierachodu na łacinku niasvoječasovaja: nie toje hałoŭnaje. Ale biełarusam važna zachavać i hetuju častku našaj tradycyi i pieradać jaje nastupnym pakaleńniam. Voś čamu my stvaryli viersiju «Našaj Nivy» łacinkaj: ad siońnia kožny z vas zmoža vybirać, čytać «Našu Nivu» kirylicaj ci łacinicaj.
Tak było da 1912 hoda, paśla ź finansavych i praktyčnych mierkavańniaŭ pierajšli na adziny, kiryličny varyjant. Ale siońniašnija internet-technałohii dazvalajuć lohka i tanna zrabić advarotnaje.
Knopki pieraklučeńnia na łacinku znachodziacca źvierchu sajta, a taksama kala błoka z apytańniami i ŭ desktopavaj, i ŭ mabilnaj viersijach.
Łacinka razam z kirylicaj i arabicaj — tradycyjnyja biełaruskija pravapisy. Biełarusy aktyŭna vykarystoŭvali łacinku z XVII stahodździa. Joju pisali Janka Kupała, Vincent Dunin-Marcinkievič, Francišak Bahuševič.
Na joj vydavałasia «Mužyckaja praŭda» Kastusia Kalinoŭskaha, a taksama niejki čas «Naša Dola» i «Naša Niva». Za čatyry stahodździ svajho isnavańnia jana mieła niekalki varyjantaŭ. Apošni ź ich, aficyjny, užyvaŭsia na haradskich pakazalnikach dy schiemach minskaha mietro. Hety varyjant łacinki byŭ pryniaty ŭ 2009 hodzie biełaruskaj Akademijaj navuk dy zaćvierdžany AAN.
Łacinka «Našaj Nivy» aryjentujecca na kłasičny jaje varyjant, jaki vykarystoŭvaŭsia ŭ XX stahodździ. Teksty pierakładajucca na łacinku z dapamohaj ałharytmu aŭtamatyčnaha pierakładańnia, raspracavanaha na asnovie korpusa sučasnaj biełaruskaj movy. Vializnaja padziaka biełarusam-prahramistam.
Prablemnaje miesca — pieradača ŭłasnych imion. Na pravilnaj biełaruskaj łacincy jany majuć zastavacca niaźmiennymi, jak u movie-aryhinale: Shakespeare, Zelensky, Biden. Ale aŭtamatyčny łacinizatar pieradaje ich u adpaviednaści ź ich hučańniem: Šekśpir, Zialenski, Bajden (zrešty, takoje taksama pryniata ŭ niekatorych movach, prykładam, u łatyšskaj). Ale, spadziavajusia, vy nam darujecie hetuju niepaźbiežnaść: my nie ŭ siłach sami zrabić vializnuju bazu imion, hetaja zadača pad siłu tolki vialikaj instytucyi, funkcyjanalny łacinizatar u svabodnaj Biełarusi budzie adnoj z zadač Akademii navuk.
Naš łacinizatar dastupny ŭsim, možacie karystacca.
I — čytajcie. Čytajcie kirylicaj, čytajcie łacinkaj, čytajcie pa-rusku. Budziem udziačnyja za danaty praz «Patreon» na pracu «Našaj Nivy».
Ciapier na sajcie publikujecca kala 2100 artykułaŭ za miesiac, my pracujem taksama ŭ telehramie, instahramie, tyktoku, jutubie. Jakasnaje i apieratyŭnaje vydańnie na biełaruskaj movie — heta toje, što my robim, kab na rodnaj movie čytali, pisali (pišycie redaktaru, pakidajcie kamienty). I pierakazvajcie, što piša «Naša Niva», tym, chto siońnia nie moža jaje čytać.
Jak pravilna pisać biełaruskaj łacinkaj? Lohka — amal tak ža, jak i kirylicaj
Andrej Dźmitryjeŭ źjeździŭ u Bundestah, kab davieści nieabchodnaść udziełu Łukašenki ŭ mirnych pieramovach10
Kamientary
Raździeł 2. PRAVAPIS Je, Jo, Ja
3.U pieršym składzie pierad naciskam je, jo ŭ spradviečnabiełaruskich słovach pierachodziać u ja (praviła “iakańnia”): zjéłjeń – zjałjéniva, zjałjóny – zjełjanína – zjełjenaváty; jéłka – jalínka; jółki – jałčéć; jéści – jaścié; dzjéviać – dzjaviáty – dzjeviací; dzjésiać – dzjasiáty, piaćdzjasiát – dzjesiatkóvy; sjem – sjamnáccać; vósjem – vasjamnáccać; łjózy – łjazó; mjód – mjadóvy – mjedavúcha; jórmy – jarmó; njapéŭny, bjazzbrójny. Pavodle hetaha praviła pišucca taksama čaścinka nie j prynazoŭnik biez: nja naš, nja pójdzie, nja štòhód, bjaz krýŭdy, bjaz mòvaznáŭstva, bjaź źmiénaŭ.