Chto ryzykuje trapić u «piensijnuju pastku» i čamu ŭ doktara histaryčnych navuk piensija 220 rubloŭ?

— Tak zvanaja «pastka strachavoha stažu» źjaviłasia jašče padčas piensijnaj reformy 2013 hoda, — patłumačyŭ «Našaj Nivie» ekśpiert ź Biełaruskaha Chielsinskaha kamiteta. — Da pačatku 2014 hoda čałavieku dla taho, kab pačać atrymlivać piensiju, było dastatkova mieć usiaho 5 hadoŭ strachavoha stažu. A z 1 studzienia 2014 hoda pačali patrabavać užo 10 hadoŭ strachavoha stažu, z 2015 hoda — 15 hadoŭ.

Atrymlivajecca, što za vielmi karotki pramiežak času termin nieabchodnaha strachavoha stažu pavialičyŭsia na 10 hadoŭ. Zrazumieła što ludzi, jakija jakraz nabližalisia da piensijnaha ŭzrostu, fizična nie mieli mahčymaści adrazu atrymać dzieści jašče 5—10 hadoŭ strachavoha stažu. Z-za ŭsiaho hetaha šmat ludziej faktyčna zastalisia biez krynic dachodu: jany nie mahli pretendavać ni na pracoŭnuju piensiju, ni na sacyjalnuju.

Treba adznačyć i toje, što piensijnaja reforma pravodziłasia biez hramadskich abmierkavańniaŭ — ludzi faktyčna nie mieli nijakaj mahčymaści paŭpłyvać na toje, jak źmianiajecca zakanadaŭstva. Niechta navat nie viedaŭ, što adbyłosia, da taho jak pryjšoŭ aformić piensiju.

Biełarusy i pa siońnia błytajuć dva paniaćci: ahulny pracoŭny staž i strachavy staž.

U ahulny pracoŭny staž uvachodziać usia sacyjalnaja dziejnaść: vučoba va ŭniviersitecie, słužba ŭ armii, adpačynak pa dohladzie dziciaci, dohlad sastarełaha svajaka dy inšaje. Ahulny pracoŭny staž pavinien być nie mienšy za 25 hadoŭ u mužčyn i nie mienšy za 20 hadoŭ u žančyn.

U strachavy ž staž uličvajecca tolki toj pieryjad, kali čałaviek sam (kali pracavaŭ na siabie) abo jaho pracadaŭca rabiŭ unioski ŭ FSAN. Cikavy momant: čałaviek moža navat nie viedać pra toje, što ŭ niejki pieryjad pracadaŭca nie rabiŭ za jaho hetyja ŭnioski. Tamu karysna pieryjadyčna vyśviatlać, ci nie maje vaš pracadaŭca zapazyčanaści pierad FSAN.

Darečy, zaraz pravieryć svoj strachavy staž i toje, ci płacić vaš pracadaŭca ŭnioski ŭ FSAN, možna praz mabilny dadatak «FSAN» (dasiažny dla spampoŭvańnia ŭ Google Play i App Store).

Pačynajučy z 2015 hoda strachavy staž štohod pavialičvajecca na paŭhoda. Ciapier jon składaje 19 hadoŭ (i dla mužčyn, i dla žančyn). U 2025 hodzie strachavy staž dasiahnie 20 hadoŭ i bolš pavialičvacca nie budzie.

— Z 2016 hoda ŭ nas niama pretenzij da taho, jak pavialičvajecca strachavy staž, bo heta adbyvajecca pastupova. Heta zvyčajnaja praktyka dla mnohich krain, u ludziej jość čas dla taho, kab pierahledzieć svaje pavodziny i niešta zrabić. 

Na žal, u Biełarusi isnuje stereatyp, byccam by zastacca bieź piensii moža tolki niejki hultaj, jaki pryncypova ničoha nie rabiŭ usio žyćcio. Ale ž heta nie adpaviadaje rečaisnaści.

— Najbolš dyskryminavanaj hrupaj akazalisia žančyny. Mienavita jany ŭ Biełarusi, jak praviła, vykonvajuć sacyjalna karysnuju dziejnaść: hadujuć dziaciej, dahladajuć ludziej ź invalidnaściu abo sastarełych svajakoŭ, — adznačaje ekśpiert. — Atrymlivajecca, što dziaržava zdymaje ź siabie častku adkaznaści za peŭnyja katehoryi hramadzian i navat płacić niejkija nievialikija hrošy za heta, adnak žančyna ŭ hety čas stračvaje mahčymaść napracoŭvać strachavy staž.

Jašče adzin važny momant, čamu žančyny źjaŭlajucca bolš sacyjalna ŭraźlivaj hrupaj — paśla dekretnaha adpačynku ciažka viarnucca da taho ŭzroŭniu zarabotnaj płaty, jaki byŭ raniej.

— Pamier vašaj piensii zaležyć ad pamieru aficyjnych zarobkaŭ. Čym bolš vy zarablali, tym bolšuju piensiju možacie atrymać. Pierad tym, jak pryznačyć piensiju, FSAN hladzić pamier vašych zarobkaŭ za apošnija 29 hadoŭ (ci mienš, kali vy stolki nie pracavali). U kožnym hodzie asobna paraŭnoŭvajuć vašu zarpłatu ź siaredniaj pa krainie, jakaja była ŭ toj čas. Važny momant: kali vy pracavali na pałovu ci na čverć staŭki i zarablali mienš minimalnaj zarpłaty ŭ krainie, to vam mohuć zaličyć u strachavy staž nie ŭvieś hod, a, naprykład, tolki 9 ci 10 miesiacaŭ. Pra heta treba pamiatać, kali vam prapanoŭvajuć atrymlivać zarpłatu ŭ kanviercie.

Jak ni dziŭna, ale ž nastupnaja katehoryja biełarusaŭ, jakaja trapiła ŭ «pastku strachavoha stažu» — heta supracoŭniki vajenizavanych struktur: pravaachoŭnych orhanaŭ, MNS, Śledčaha kamiteta i hetak dalej.

— U ich była takaja situacyja, što jany byli pavinny dapracavać da svajoj prafiesijnaj piensii, jakaja pryznačajecca paśle 20 hadoŭ pracy. A ludzi, jakija pa niejkich pryčynach zvalnialisia raniej, hublali faktyčna ŭvieś hety pieryjad, bo jon nie zaličvajecca ŭ strachavy staž. U nas byŭ realny kiejs, kali mužčyna pracavaŭ u milicyi 19 hadoŭ, a potym vyrašyŭ syści. Atrymałasia, što hetyja hady całkam vykraśleny sa strachavoha stažu. Heta značyć, što ŭ sarakahadovaha mužčyny ahulny pracoŭny staž składaŭ 19 hadoŭ, a strachavy — nul.

Surazmoŭca adznačaje, što ź ciaham času hetuju situacyju krychu vypravili i ŭnieśli karekciroŭki ŭ zakon.

— Šmat ludziej źviartałasia z tym, što im nie chapaje strachavoha stažu. Tady źjaviŭsia novy vid piensii — pracoŭnaja piensija pa ŭzroście pry niapoŭnym strachavym stažy. Jaje mohuć pryznačyć mužčynam z 65 hadoŭ i žančynam z 60 hadoŭ, jakija majuć strachavy staž nie mienš za 10 hadoŭ.

Na žal, što sacyjalnaja piensija, što pracoŭnaja piensija pa ŭzroście pry niapoŭnym strachavym stažy — heta takija sumy, ad jakich nie viedaješ śmiajacca ci płakać.

Ciapier sacyjalnaja piensija składaje 183 rubli 90 kapiejek štomiesiac. Pamier piensij pry niapoŭnym strachavym stažy składaje 73% najbolšaj vieličyni biudžetu pražytačnaha minimumu piensijaniera, ustanoŭlenaha Ministerstvam pracy i sacyjalnaj abarony za dva apošnija kvartały. Ekśpiert vykazaŭ mierkavańnie, što mienavita pra takuju situacyju moža iści havorka ŭ situacyi z doktaram histaryčnych navuk, jakomu pryznačyli piensiju ŭ 220 rubloŭ.

— Ale nienarmalna toje, što isnujuć piensijnyja vypłaty navat mienšyja za biudžet pražytačnaha minimumu (zaraz jon składaje kala 368 rubloŭ). Dziaržava nie harantuje ludziam navat nieabchodny dla žyćcia minimum — a pavinna heta rabić zhodna s mižnarodnymi normami i Kanstytucyjaj.

Kali kazać pra minimalnuju pracoŭnuju piensiju, to ciapier jana ŭ Biełarusi składaje 395 rubloŭ 25 kapiejek.

Ekśpiert adznačaje: z 2020 hoda źjaviłasia novaja sacyjalna ŭraźlivaja hrupa — heta palitviaźni i ludzi, jakija stracili pracu pa palityčnych pryčynach.

Zrazumieła, što ludzi, jakija pa palityčnych artykułach znachodziacca ŭ miescach pazbaŭleńnia svabody, pazbaŭleny mahčymaści zarablać toj samy strachavy staž.

Taksama niamała tych, chto straciŭ pracu za svaju hramadzianskuju pazicyju — byŭ zvolnieny abo za toje, što pa palityčnych pryčynach adsiadzieŭ sutki, abo prosta pastaviŭ podpis za alternatyŭnaha kandydata padčas pieradvybarnaj kampanii. Zaraz hetym ludziam składana znajści novuju pracu. Ekśpiert kaža, što jość vypadki, kali «palityčnamu» čałavieku składana pracaŭładkavacca navat z nakiravańniem ad centra zaniataści.

Niechta sa zvolnienych pa «čornych śpisach» vymušany pracavać za nievialikija hrošy na pracy, jakaja nie adpaviadaje ich uzroŭniu kvalifikacyi i viedaŭ. I heta taksama adbivajecca na pamiery piensii, na jakuju jany potym zmohuć pretendavać.

— U budučym heta budzie vialikaj prablemaj. Demakratyčnym siłam Biełarusi ŭžo zaraz treba pačać dumać pra toje, što rabić z hetaj situacyjaj. Mahčyma, treba abmierkavać toje, što palitźniavolenym i ludziam, jakija byli zvolnieny pa palityčnych pryčynach, stračanyja hady paviny być jak-niebudź zaličany ŭ ahulny i strachavy pracoŭny staž.

• 22
• 0
• 7
• 4
• 9
• 11
• 29
• 0