«My taja kampanija, što navat z turmy zrobić cyrk». Lidar hurta «Dieti chruŝiovok» raskazaŭ pra pieraśled za svaju tvorčaść
U krasaviku hetaha hoda try pieśni i sacsietki homielskaha hurta «Dieti chruŝiovok» byli pryznanyja «ekstremisckimi materyjałami». Praź miesiac za «raspaŭsiud» ułasnych piesien byli aryštavanyja piać muzykaŭ. Lidar i vakalist hurta Jan Dvorak raskazaŭ «Viaśnie» pra toje, jak ich tvorčaść pryraŭnavali da «ekstremizmu», zatrymańnie, «sutki» ŭ homielskim izalatary i suviaź z Tor Band.
«Praz hod, kali my znajšli siabie, pačalisia padziei 2020 hoda»
Hurt «Dieti chruŝiovok» uźnik u 2019 hodzie na Homielščynie, raspaviadaje Jan:
«Pieršapačatkova heta było chutčej navat nie chobi, a niestandartnaje zachapleńnie ŭ volny čas. Asabista ja muzykaj daŭno zajmaŭsia, a chłopcy vyrašyli dla siabie pajhrać. To-bok u płanach nie było vybivacca na vialikuju scenu. Praz hod, kali my ŭžo bolš-mienš syhralisia, znajšli siabie, pačalisia padziei 2020 hoda… Vidavočna, my pačali na ich źviartać svaju ŭvahu. A paźniej my stali na Homielščynie krychu viadomymi».
Sam Jan naradziŭsia ŭ Śvietłahorsku, ź junactva hraŭ u roznych muzyčnych hurtach. Luboŭ da muzyki chłopcu pieradałasia ad baćki. Kali Jan pastupiŭ va ŭniviersitet u Homieli, to paznajomiŭsia ź miascovymi muzykami. Chłopiec dzielicca, što jamu vielmi padabałasia toje, čym jon zajmaŭsia, ale płany ŭ zaniatkach muzykaj u Biełarusi źmianiła rašeńnie suda Centralnaha rajona Homiela viasnoj 2023 hoda.
11 krasavika try pieśni hurta «Dieti chruŝiovok» — «2020»; «Tarakan (Diemo)»; «Papicot» — byli pryznanyja «ekstremisckimi materyjałami». Takoje rašeńnie pryniaŭ sud Centralnaha rajona Homiela. Akramia piesien, «ekstremisckimi» pryznali supołku «VKontaktie», Youtube-kanał, staronka ŭ Instagram «Dieti Chruŝievok». Taksama ŭ śpis patrapiła i asabistaja staronka Jana «VKontaktie» — «Juzief Piłsudśkij».
Aŭtaram hetych «ekstremisckich» piesień źjaŭlajecca Jan. Jon raskazaŭ historyju ich napisańnia:
«Tarakana» ja napisaŭ, kali jašče z chłopcami nie hraŭ. Tady ja zapisaŭ akustyčnuju dema-viersiju, jakuju pa vyniku ciapier i pryznali «ekstremisckaj». Samaje cikavaje, što asnoŭnuju viersiju hetkaj nie pryznali [śmiajecca].
Pieršapačatkova pieśnia «2020» była navat ni pra nijakija palityčnyja spravy — heta było takoje nieardynarnaje vinšavańnie z Novym hodam našych słuchačoŭ. Tam i pra karanavirus, i pra pratesty i pra ŭsio na śviecie, što było ŭ 2020 hodzie. Na minuły Novy hod my taksama zapisvali vinšavalnuju piesieńku. Prosta 2020 hod byŭ vielmi nasyčanym. Što tyčycca pieśni «Papicot», to jana taksama nie była pieršapačatkova palityčnaj. Tam z palityčnaha tolki prypieŭ i nazva».
«Ja nie šariu v politikie i v niejo nie lezu,
Nie nošu kosuchi, nie lublu irokiezy
Ja obyčnyj mužik, rabotiaha s zavoda,
ja pašu na zarpłatu — dajtie žie chleba i vodki.
I budiet papiccot!» — śpiavajuć «Dieti chruŝiovok».
«Advakat skazaŭ, što suprać nas sto adsotkaŭ zaviaduć spravu»
Pra toje, što try pieśni i sacsietki hurta pryznanyja «ekstremisckimi», chłopcy daznalisia vypadkova — znajomy skinuŭ Janu post u Instagram homielskaha aktyvista Illi Mironava, dzie jon napisaŭ pra heta. Na sud udzielnikaŭ hurta nie vyklikali, i pra vyniki nie paviedamlali.
«Ja adrazu nie pavieryŭ u heta — čamu heta raptoŭna nas pryznali «ekstremistami»?! My nie nastolki papularnyja, kab nam nadavać stolki ŭvahi. Ja zajšoŭ na hety sajt — sapraŭdy! I navat maju asabistuju staronku «VK» pryznali.
My z chłopcami sabralisia ŭ toj ža viečar, kab abmierkavać usie hetyja spravy. Było šmat dumak, navat da taho, kab usim adrazu sadzicca na niejki mikraaŭtobus i źjazdžać z krainy. Ale chłopcy skazali krychu pačakać, kab pahladzieć, jak situacyja budzie razhortvacca.
Na mianie niejak nie paŭpłyvali hetyja supakajeńni, tamu my pajechali da advakata. Pieršy advakat nam admoviŭ, bo «ekstremizm» i palityčnaja sprava. My raspaviali jamu našu situacyju i paprasili raspavieści, što nam pahražaje. Ale druhi advakat nam dapamoh navat biaspłatna. Heta było navat ananimna. Jon raskłaŭ usio pa paličkach, jakija pracesy mohuć pačacca i jakuju ŭvahu my možam pryciahnuć da siabie.
Advakat skazaŭ, što suprać nas sto adsotkaŭ zaviaduć spravu, tolki pytańnie ŭ artykule. Ale i tut chłopcy skazali, što nie hatovyja pakul zryvacca. Ja ž prytrymlivaŭsia taho, što treba źjazdžać z krainy…»
«Ranicaj pačuli, jak da nas u kvateru nastojliva hrukajucca ŭ dźviery»
U hety čas chłopcy vydalili svaje «ekstremisckija» pieśni z roznych placovak u internecie. Adnak heta nie ŭratavała muzykaŭ ad zatrymańnia.
«Ranicaj 2 traŭnia my ź dziaŭčynaj pačuli, jak da nas u kvateru nastojliva hrukajucca ŭ dźviery. My navat troški napužalisia. Ale ja adrazu zrazumieŭ, što adbyvajecca…
Ja cicha padyjšoŭ da vočka ŭ dźviarach i ŭbačyŭ tam troch mužčyn u cyvilnym. My vyrašyli nie adčyniać im dźviery. Padumali, što jany syjduć, a my ŭ hety čas chutka źbiažym ci prydumajem štości inšaje.
U ahulny čat hurta ja napisaŭ pra toje, što adbyvajecca, i papiaredziŭ ich, kab jany byli aściarožnymi. Ale ŭžo ŭ toj momant usich chłopcaŭ, akramia Vitala Sałamažeckaha, zatrymali. Niekatorych navat zatrymlivaŭ AMAP sa ščytami i dubinkami — cełaja śpiecapieracyja była».
Toje, što Jan pisaŭ u čacie hurta, čytali milicyjanty:
«Jany viedali, što ja doma. Tamu milicyjanty pačali cisnuć psichałahična, kab ja adčyniŭ dźviery: kryčali praź dźviery, što zaraz buduć maju maci vyklikajuć, łamać dźviery i h. d. Ale pakul heta adbyvałasia za maimi dźviaryma, ja paśpieŭ vydalić usie niepatrebnyja fajły z kamputara, adkacić telefon da zavodskich naładaŭ, schavaŭ i vykinuŭ usio, što było ź simvolikaj.
Praź niekatory čas my adčynili ŭsio ž taki im dźviery. Kali jany zajšli, to milicyjant zapatrabavaŭ vydać usiu techniku i simvoliku. Potym jon skazaŭ: «Kali b ty adčyniŭ raniej, to ŭžo byŭ by doma». Heta byŭ namiok na toje, što zaraz źjezdžu ź imi i jany mianie adpuściać. Ja pavieryŭ na słova».
«Nie leź v politiku, ty tam ničieho nie iźmieniš!»
U vyniku Jana i dziaŭčynu dastavili ŭ RAUS Savieckaha rajona Homiela.
«Heta było ŭžo a 20-j hadzinie viečara. Usie chadzili złyja i stomlenyja. Sa mnoj razmaŭlali i składali pratakoł kala dźviuch hadzin. U chutkim časie adpuścili maju dziaŭčynu. Ja za heta bolš za ŭsio chvalavaŭsia, bo jana była ni pry spravach naohuł. Milicyjant pałaziŭ u jaje telefonie i pravioŭ ź joj hutarku, skazaŭšy ŭ tym liku: «Nie leź v politiku, ty tam ničieho nie iźmieniš!»
Kali milicyjant składaŭ pratakoł, to samym cikavym było toje, jak jon pry mnie słuchaŭ našy pieśni i hladzieŭ videa sa mnoj. Jon usio da kanca dasłuchvaŭ — padabałasia ci što».
Na piaciarych chłopcaŭ skłali pratakoły pavodle č. 2 art. 19.11 KaAP (raspaŭsiud ekstremisckich materyjałaŭ). Janu chacieli jašče pastavić u vinu art. 19.10 KaAP (publičnaje demanstravańnie nacysckaj simvoliki).
«U mianie na noŭtbuku byŭ naklejeny stykier — siabry pažartavali i pryfatašopili mnie nacysckuju formu. Heta prosta prykoł byŭ».
Taksama milicyjant daŭ Janu Kryminalny kodeks i skazaŭ adkryć artykuły 368 KK (abraza Łukašenki) i 342 KK (aktyŭny ŭdzieł u dziejańniach, što hruba parušajuć hramadski paradak). Jon skazaŭ, što kali znojducca dokazy, to suprać chłopca budzie zaviedziena kryminalnaja sprava.
Na sutki da suda ŭsich udzielnikaŭ hurta źmiaścili ŭ izalatary.
«Kali mianie paviali, to milicyjant skazaŭ, što nie budzie čaplać kajdanki, kali ja ničoha nie vykinu. I tut paśla asabistaha dahladu mianie zavodziać u kamieru, dzie siadziać maje chłopcy, i ja im kažu: «Nu, dobry viečar!» My zmahli abmierkavać, jak kaho zatrymlivali, ci bili kaho — dziakuj bohu, abyšłosia biez hetaha».
«Kali b tady nie pryznaŭ viny, było b jašče horš»
3 traŭnia muzykaŭ pavieźli na «Hazieli» na sudy pad kanvojem.
«Kali nas vyvodzili z mašyny ŭ sud, to zvyčajnyja minaki zdymali nas na telefony. Tady kanvairy pačali pahražać im, kab jany vydalili videa, «kali nie chočuć pajści pa takim ža artykule, jak i my».
Na sud pieršym vyrašyŭ pajści Jan, jak aŭtar piesień. Jahonuju spravu razhladaŭ sudździa suda Savieckaha rajona Andrej Łahunovič.
«Ja adrazu pryznaŭ vinu i skazaŭ, što «był mołod i hłup». Ja pierakanany, što kali b tady nie pryznaŭ viny, było b jašče horš. Ja zrazumieŭ, što lepiej rabić toje, što chočuć hetyja struktury, tady jany bačać, što ty nibyta vypraviŭsia. Ja vybačyŭsia, ale tady złaviŭ siabie na dumcy, što «pakajannaje videa» ja b užo nie staŭ zapisvać, bo ŭpaŭ by ŭ svaich vačach».
U vyniku lidaru hurta pryznačyli 10 sutak administracyjnaha aryštu. Astatnich muzykaŭ aryštavali na piać i siem sutak.
«Pa našym artykule nam nie praduhledžany matracy, a tolki dva žaleznyja łožki i hołyja ścieny»
Paśla suda chłopcaŭ zavieźli adbyvać «sutki» ŭ homielski izalatar časovaha ŭtrymańnia na vulicy Mižharodniaj.
«Kali nas tolki pryvieźli, to pry afarmleńni prosta skazali, što pa našym artykule nam nie praduhledžanyja ni matracy, ni paduški, ni paścielnaja bializna, a tolki dva žaleznyja łožki i hołyja ścieny.
U dvuchmiascovaj kamiery nas trymali ad čatyroch da siami čałaviek. Dazvalali adnu pieradaču padčas usiaho aryštu. Na dzień — z 6 da 22 — zabirali kurtki, a ŭ traŭni jašče było chałodna. Było trochrazovaje, tak by mović, charčavańnie. Paśla kožnaha pryjomu ježy — «šmon» (pieratrus u kamiery). Spali jak pryjdziecca: chto na łožku, chto pad łožkam, chto na padłozie, chto ŭ abdymku.
Pa načach nas budzili. Adrazu ja dumaŭ, što nas padymajuć, kab pravieryć, ci ŭsie na miescy, a potym mnie chłopcy rastłumačyli, što heta robiać dla taho, kab my nie spali.
Z chłopcami nas źmiaščali ŭ adnu kamieru. Praŭda, časam miašali pamiž saboj, ale ahułam my adzin adnaho zaŭsiody bačyli. I nam pašancavała, bo my prydumlali roznyja zabavy. My taja kampanija, chto navat z turmy zrobić cyrk. I tolki troje sutak ja siadzieŭ biez svaich chłopcaŭ».
«Pačaŭ pierachodzić na pahrozy, nakštałt taho, što ja mahu nikoli ź izalatara nie vyjści»
Jan adznačaje, što staŭleńnie z boku supracoŭnikaŭ IČU mianiałasia ŭ zaležnaści źmieny. Jon zhadvaje, što supracoŭniki staralisia chavać tvary.
«Była dziaŭčyna siarod supracoŭnikaŭ, jakaja nibyta paśla vučoby pryjšła. Dyk jana da nas bojazna i pavažliva staviłasia — i leki prynosiła, i vykonvała našy prośby. Chutčej była jak aficyjantka, a nie jak nahladčyca. Ale byli i tyja, chto moh i pa nahach pabić pry ahladach, i prakryčyć na nas».
Da chłopcaŭ z hurta ŭ IČU na razmovu pryjazdžaŭ supracoŭnik niejkaha viedamstva — Jan miarkuje, što heta byŭ supracoŭnik KDB. Jaho cikavali, ci chadzili jany na akcyi pratestu i inšaja palityčnaja aktyŭnaść.
«Pry razmovie jon adrazu staraŭsia być niejkim siabram: pa typu ty mnie ŭsio raspaviadzi, a ja tabie dapamahu. Ale jon mnie nie spadabaŭsia, tamu ź im ja razmaŭlaŭ nieachvotna. Kali jon zrazumieŭ, što ja nie chaču ź im vieści dyjałoh, to pačaŭ pierachodzić na pahrozy, nakštałt taho, što ja mahu nikoli ź izalatara nie vyjści».
«Prysutničaŭ strach, što i my možam pajści ŭśled za Tor Band»
Heta nie adziny vypadak pieraśledu muzykaŭ z Homielščyny. Napeŭna, samaj hučnaj spravaj naohuł u Biełarusi źjaŭlajecca sprava homielskaha hurta Tor Band. U Homielskim abłasnym sudzie 31 kastryčnika 2023 hoda lidaru i vakalistu Dźmitryju Hałavaču pryznačyli dzieviać hadoŭ źniavolennyja, bubnaču Jaŭhienu Burło — vosiem hadoŭ kałonii, a bas-hitarystu Andreju Jaremčyku — siem z pałovaj hadoŭ kałonii.
Pa ironii losu adzin z udzielnikaŭ hurta «Dieti chruŝiovok» źjaŭlajecca svajakom bas-hitarysta Tor Band.
«Tak atrymlivałasia, što my paru razoŭ na ich instrumientach hrali. Zavočna my znajomyja hurtami. My viedali ich historyju, ich zatrymali za paŭhoda da nas, tamu ŭ nas prysutničaŭ strach, što i my možam pajści ŭśled za Tor Band… Pieśni ŭ nas vielmi padobnyja, tolki jany byli našmat bolš viadomyja. Dumaju, rolu syhrała hetaja papularnaść».
Praz dva dni paśla adbyćcia «sutak» Jan pakinuŭ Biełaruś. U chutkim časie jon daznaŭsia, što suprać jaho zaviali dźvie kryminalnyja spravy — za «abrazu Łukašenki» i «ŭdzieł u dziejańniach, jakija hruba parušajuć hramadski paradak».
Što treba viedać pra hurt Tor Band — muzykaŭ, jakich pakarali žachlivymi terminami za ich chity
Top biełaruskich artystaŭ, kaho słuchajuć u Spotify
«Kali pisać pra toje, to ŭ styli kabare». Lavon Volski pra pryznańnie jaho telehram-kanała «ekstremisckim»
«Saładucha zachodzić u hrymiorku i zadziraje futbołku». Śpiavačka Ketevan pra zakuliśsie «Pieśni hoda», biełaruskich zorak i treš u bary «Aliŭje»
Kamientary