«Ablivać vadoj na marozie — šarahovaje katavańnie tam». Što ŭjaŭlaje saboju kałonija za palarnym kołam, kudy pieraviali Navalnaha
Praz 19 dzion rasijskaha apazicyjaniera Alaksieja Navalnaha znajšli. Jaho ŭpotaj etapavali ŭ «samuju paŭnočnuju» papraŭčuju kałoniju №3 asablivaha režymu, raźmieščanuju kala pasiołka Charp u Jamała-Nienieckaj aŭtanomnaj akruzie.
Hetaja PK ličycca adnoj z samych surovych u Rasii nie tolki z-za režymu ŭtrymańnia i raźmiaščeńnia za palarnym kołam, va ŭmovach viečnaj mierzłaty.
Pa słovach źniavolenych, jakija adbyvali tam pakarańnie i vyzvalilisia (što byvaje niačasta, bo siadziać tam u asnoŭnym asudžanyja da pažyćciovaha źniavoleńnia), standartnaje katavańnie ŭ hetaj kałonii za najmienšuju pravinnaść — ablivańnie chałodnaj vadoj na marozie.
Tudy vielmi składana dabracca, tłumačać paplečniki Navalnaha i tam niama sistemy dastaŭki elektronnych listoŭ, jakuju byccam śpiecyjalna adklučyli mienavita ŭ dzień prybyćcia tudy Navalnaha, piša «Sibiŕ.Riealii».
«Palarny voŭk»
Na miescy ciapierašniaj papraŭčaj kałonii «Palarny voŭk» u žniŭni 1961 hoda zjaviłasia pracoŭnaja kałonija № 3. Jamalski pasiołak Charp stvarali ŭžo pry kałonii. A čyhunku (501-aja budoŭla HUŁAHa ci Miortvaja daroha) u hetych miaścinach budavali jašče stalinskija viaźni.
Praz dva dziasiatki hadoŭ pracoŭny łahier pieratvaryli ŭ kałoniju admysłovaha režymu dla samych niebiaśpiečnych złačyncaŭ, jakija atrymali pažyćciovy termin.
20 hadoŭ tamu ŭ PK-3 adkryli «ŭčastak dla asudžanych ahulnaha režymu», a ŭ 2006 hodzie — «učastki strohaha režymu» i kałonii-pasielišča. Ciapier učastki ahulnaha i strohaha režymu likvidavany, asudžanyja ź ich adpraŭleny ŭ inšyja kałonii.
Žychary pasiołka Charp (5 tysiač čałaviek na 2021 hod) pracujuć u asnoŭnym pry kałonii №3 «Palarny voŭk» ci ŭ susiedniaj PK asablivaha režymu «Palarnaja sava», kažuć pravaabaroncy.
Siudy, pavodle ich słoŭ, etapujuć, jak praviła, sieryjnych zabojcaŭ, hvałtaŭnikoŭ, piedafiłaŭ, recydyvistaŭ, asudžanych za ciažkija i asabliva ciažkija złačynstvy da 20 i bolš hadoŭ pazbaŭleńnia voli. Razam ź imi ŭ PK-3 rasiejskija ŭłady rehularna adpraŭlajuć palitviaźniaŭ.
— Samy viadomy, napeŭna, viazień PK-3 — heta Płaton Lebiedzieŭ (adbyvaŭ u PK-3 8 hadoŭ pa spravie JUKASa, pryznany suśvietnaj pravaabarončaj arhanizacyjaj Amnesty International viaźniem sumleńnia). Musić, samy znakamity, ale nie mieniej paciarpieły ad miascovych paradkaŭ i katavańniaŭ. Z nami źviazalisia niekalki viaźniaŭ adtul. Nazavu adnaho ź ich Michaił T., — raspaviadaje kiraŭnik fondu «Ruś sidiaŝaja» Volha Ramanava. — Jon vyzvaliŭsia ŭ 2016 hodzie, a ŭ 2018 hodzie razhornuta raskazaŭ miedyja i pravaabaroncam ab katavańniach u «Palarnym vaŭku».
Z barakaŭ ich napaŭapranutymi vyvodzili va ŭnutrany dvoryk zimoj, stavili ŭ šerahi i nie dazvalali machać rukami. U 45-50 hradusach heta davoli ciažka vytrymać — stajać 30-40 chvilin na marozie i nijak nie varušycca. Varušycca chtości adzin sa stroju — usich ablivali vadoj na marozie. A pačynajučy ź viasny inšaja biada — kamary i moška, tut taksama machnieš rukoj — ablivańnie. Prosta ŭvieś stroj palivali vadoj z vadamiota.
— U «Palarnym vaŭku», dzie Alaksiej, — 1050 źniavolenych. Pry kałonii jość vytvorčaść — bubny z alenievaj skury robiać, karciny z napyleńniem i inšaje «paŭnočnaje źziańnie». U cełym ujavicie ŭmovy: palarnaja noč doŭžycca 9 miesiacaŭ, kałonija znachodzicca za 60 kiłamietraŭ za palarnym kołam, 30 kiłamietraŭ ad horada Łabytnanhi, horada-spadarožnika stalicy Jamała Salecharda. A ŭ tym ža Łabytnanhu siadzieŭ, naprykład, Aleh Siancoŭ, — kaža Ramanava.
Ukrainski režysior Aleh Siancoŭ, asudžany ŭ Rasii na 20 hadoŭ za «teraryzm», prasiedzieŭšy ŭ kałonii №8 «Bieły miadźviedź» (mienš strohaha režymu) na Jamale piać hadoŭ, paźniej raskazvaŭ pra katavańni i ździeki z asudžanych. Jon adznačyŭ, što skardzicca tam było marna i niama kamu.
«Tut jašče z paroha tabie dajuć zrazumieć, što ty patrapiŭ u čyścilišča, dzie ŭ ciabie niama nijakich pravoŭ, a skardzicca bieskarysna i niama kamu. Ludziej, jakija prybyli etapam, bjuć niemiłaserna tolki za toje, što jany isnujuć, — heta tak zaviecca «pryjomka». Abaviazkovaja pracedura, praktyčna rytuał, — pisaŭ Siancoŭ. — Paboi, źniavahi, elektrašokiery, utrymańnie ŭ chałodnaj kamiery hołym abo ŭ mokraj robie — jašče nie samaje strašnaje. Źniavolenaha mohuć zakrucić u matrac i pakinuć tak na sutki ci jašče horš. Zakałacić u pozie embryjona ŭ žaleznuju skryniu nakštałt siejfa, dzie praktyčna niama čym dychać i davodzicca mačycca pad siabie, tamu što pierapynku na tualet i abied u hetych atrakcyjonach nie praduhledžvajecca. Pahrozy zhvałtavać, «apuścić» zjaŭlajucca pry hetym niaźmiennym supravadžeńniem ździekaŭ».
— Dastatkova na kartu zirnuć — samaja paŭnočnaja kałonija i samaja surovaja. Heta miesca — užo samo pa sabie aznačaje ciažkija ŭmovy. Navalnaha da taho ž buduć utrymoŭvać u kamiery, prynamsi pieršy hod, ź vielmi nievialikim špacyrnym panadvorkam — pa sutnaści jon tam nieba navat nie bačyć, nastolki dvor «nievialiki»,
— kaža dyrektar Fondu pa baraćbie z karupcyjaj Ivan Ždanaŭ. — I naohuł samo pa sabie miesca ciažkadastupnaje — nie zaŭsiody tudy samalotam možna dabracca, na ciahniku — vielmi-vielmi doŭha. Uvohule, heta ciažkija ŭmovy fizična. U detalach składana heta pakul ujavić — Alaksiej prybyŭ tudy niadaŭna, jon tam jašče ŭ karancinie siadzić, asablivaj infarmacyi niama. Jak na im, jaho zdaroŭi adabjecca palarnaja noč, palarny dzień, pakul niezrazumieła, jak budzie ŭpłyvać na jaho luty maroz zapalarny.
Vidać užo, što jon, naprykład, prosta nie bačyć adkrytaha nieba, tamu što panadvorak źvierchu jašče rašotka abo arhškło zakryvaje, a źvierchu tamaka šapki śniehu. I zrazumieła, što tam śnieh dastatkova doŭha jašče pralažyć, viasna tudy pryjdzie niachutka. I jon prosta niejkaje navat nieba nad hałavoj nie chutka ŭbačyć. I budzie izalavany. Da taho ž my razumiejem, što jakaja b ni była kałonija surovaja, dla Alaksieja tamaka ŭładkoŭvajuć svaje admysłovyja ŭmovy.
I my ŭžo bačym, što tam pracuje taja ž samaja sistema znosin z advakatami — praz zamutnienaje arhškło. Vidavočna ž, što ŭ PK-3 heta było arhanizavana śpiecyjalna pad Alaksieja, kab jon faktyčna nie bačyŭ abaroncaŭ. Zvyčajna ž znosiny prachodziać bolš svabodna z advakatami. Iznoŭ ža niama nijakaj mahčymaści pieradać jakija-niebudź papiery advakatu naŭprost, prosta ŭzajemadziejničać, — kaža Ždanaŭ.
Jon zaznačaje, što pakul kamanda šukała Navalnaha pa ŭsich rasijskich kałonijach, jany vyśvietlili niezvyčajnuju reč — u jamalskija «palarnyja kałonii» ŭ hetym hodzie asabista prybyŭ kiraŭnik Fiederalnaj słužby vykanańnia pakarańniaŭ (FSVP) Arkadź Hościeŭ.
— Jon zajechaŭ i ŭ hety pasiołak Charp. Naviedaŭ PK-18 «Palarnuju savu», jakaja pa susiedstvie staić. I ŭ PK-3, dzie Alaksiej zaraz znachodzicca, taksama zajechaŭ. Heta vielmi niezvyčajny rejd dla kiraŭnika viedamstva, prosta tak jon nie jeździć pa kałonijach, tym bolš tak daloka, za palarnym kołam — vielmi vierahodna, što hetaja pajezdka jakraz była padrychtoŭkaj da taho, kab u budučyni adpravić tudy Alaksieja Navalnaha, — kaža Ždanaŭ. — Infarmacyju ab miescy etapavańnia Alaksieja ad nas taksama nastolki staranna chavali, što stanovicca vidavočna — jaho chacieli tam schavać nadoŭha, ale niešta pajšło nie pa płanie.
Ždanaŭ admoviŭsia raskryć detali taho, jak im udałosia znajści Navalnaha. Jon rastłumačyŭ, što heta byli rucinnyja masavyja zapyty va ŭsie ŭstanovy FSVP.
— My doŭha rabili maštabnuju jurydyčnuju pracu: pisali zapyty, praviarali roznyja SIZA, vyklučali SIZA, u jakim Alaksieja niama. I heta, zaraz razumieju, vielizarnaja praca. U kančatkovym vyniku jana dała vynik, — kaža Ždanaŭ.
Jon havoryć, što hałoŭnaj prablemaj paplečniki Navalnaha ličać prablemy sa suviaźziu ŭ PK-3.
— U inšych kałonijach, naprykład, jość FSVP-list, Zonatelekam. Možna elektronnyja listy dasyłać. U hetaj kałonii takich sistem u pryncypie niama, — udakładniaje Ždanaŭ. — Možna niejak adpraŭlać listy Poštaj Rasii, ale heta ž daskanałaje minułaje stahodździe. Nie viedaješ, pryjšoŭ list, nie pryjšoŭ. Ci była ŭvohule niejkaja mahčymaść adkazać. Dla ich u hetym sens tak daloka adpraŭlać Alaksieja. Dumaju, što jašče horš niejak zrabić umovy, ciažka, kali ŭličyć, što jaho ŭvieś čas u ŠIZA trymali.
Volha Ramanava adznačaje, što FSVP-list i Zonatelekam u «Palarnym vaŭku» byli adklučanyja jakraz pierad etapam Navalnaha.
— Da siońniašniaha dnia Zonatelecom vydatna pracavała ŭ PK-3! Jak ja razumieju, ź siońniašniaha dnia jaje prosta adklučyli. Spadziajusia, heta niejkija niepaładki, ale pakul heta bačycca nievypadkovym supadzieńniem, — kaža Ramanava.
Pravaabaronca Siarhiej Davidys kaža nastupnaje: «Ja pisaŭ heta i raniej, ale paŭtaru: kałonii ŭ Charpie być nie pavinna. U jaje isnavańni niama nijakaha sensu aproč pryčynieńnia pakut asudžanym i rastraty srodkaŭ biudžetu».
Kamientary
Navat apieratar suviazi śpiecyjalny jość: Zonatelecom.