«Калі дзяржава перапісвае гісторыю, то чаму я не магу замяніць Леніна Бэтменам?» Гутарка з мастаком Бельскім, які трапіў у няміласць Мінкульта
Карціну гэтага мастака вы дакладна бачылі. «Партрэт чыноўніка» Аляксандра Бельскага — выдатная саціра на шасцярэнек сістэмы. Цяпер мастак жыве ў Берліне, дзе нядаўна адкрылася яго персанальная выстава. Аляксандр расказаў, як яго працы летась знялі з мінскага фэсту, як пісаў «партрэт» Лукашэнкі і чым зарабляе цяпер.
«Сказаць, што цэнзура мной «цікавілася», не магу, а вось людзі з пэўных структур — так»
Аляксандру Бельскаму 42 гады. Ён нарадзіўся ў Жодзіне, скончыў вучылішча імя Глебава, пазней — Акадэмію мастацтваў.
У маі мінулага года карціны мастака (і не толькі яго) знялі з фестывалю «Арт-Мінск». Для Аляксандра гэта не стала нечаканасцю.
Пытанняў дадатковых я не задаваў. Ужо разумеў, што ёсць пэўныя «актывісты», якія ходзяць і збіраюць кампраматы, пастаралася Вольга Бондарава, думаю.
Сваё мастацтва Аляксандр Бельскі пратэсным не лічыць. У яго карцінах няма адкрытых выказванняў.
Першыя даволі смелыя працы Аляксандр пачаў ствараць яшчэ ў 2017 годзе. Напрыклад, карціна «Ляжачага не б'юць».
Мастак кажа, што да 2020-га з цэнзурай ніколі не сутыкаўся.
Мабыць, адзіным прыкладам цэнзуры можна назваць той, калі адну з маіх прац — «Партрэт чыноўніка» — не сталі пасля выставы ўключаць у каталог, папрасілі на гэта не скардзіцца. Я і не стаў.
Ведаю, што на фестывалі «Арт-Мінск» мастакі, якія трапілі ў чорны спіс, змаглі паўдзельнічаць у выставе пад іншымі прозвішчамі. Прыходзіцца такім чынам дзейнічаць, каб прабівацца да гледача. Меркаванне аднаго з маіх сяброў, якое я падзяляю, было такое, што трэба ўсё давесці да абсалютнага маразму. Калі можна будзе маляваць толькі кветкі і пейзажы, так і будзем рабіць. Давядзём усё да абсурду, зафіксуем гэты час.
Выказваецца ў сваіх працах мастак праз метафару і алегорыю. «Не луплю ў лоб», — тлумачыць.
«Магчыма, адтуль растуць карані майго цяперашняга светапогляду, — мяркуе ён. — Я для сябе не вырашаў, што вось, буду пісаць менавіта на такую тэму карціны, таму што яны будуць цікавыя. Тут хутчэй я не мог іх не пісаць».
«Маё мастацтва, на жаль, абсалютна некамерцыйнае»
Што для яго змянілася ў 2020-м?
У Берліне Бельскі жыве ўжо паўгода. Пасля таго, як яго працы знялі з выставы, ён напісаў заяву на звальненне з «Белрэстаўрацыі», скруціў карціны і паехаў у Берлін.
Я сам родам з Жодзіна, калі стаў жыць у Мінску, мне сталіца ніколі не снілася. Толькі Жодзіна. А цяпер тыдзень таму мне прысніўся Берлін. Падаецца, што прывыкаю, але усё яшчэ адчуваю сябе такім касманаўтам, які не ведае, куды рухаецца. Сам горад мне падабаецца: тут нуль пафасу, шчырыя людзі і гарызантальныя сувязі. Канечне, цяжка не бачыць сына і дачку, але як ёсць», — разважае мастак.
Нягледзячы на тое, што Аляксандр жыве ў Берліне ўжо паўгода, ён усё яшчэ ловіць сябе на самацэнзуры. Перад тым, як пісаць карціну, думае, якую алегорыю лепш выкарыстаць.
Раней Аляксандр выказваў здагадку, што і ў Беларусі магчыма зарабляць мастацтвам. Па яго словах, гэта яго здагадка супала з рэальнасцю: некаторыя яго працы куплялі. Набывалі ў большасці айцішнікі.
Цяпер у Берліне Аляксандр падпрацоўвае будаўніком, робіць рамонты.
«Цюк саломы — алегорыя працэсу рэпрэсій, скручванне народа ў зручную для дзяржавы форму»
Хто такі Ленін, што пра яго ведаюць сучасныя дзеці? Там хутчэй спрацаваў графічны матэрыял: на пярэднім плане стаіць дзяўчынка з маскай зайца», — расказвае ён.
На выставе ў Берліне да мяне даходзілі пазітыўныя водгукі, хтосьці казаў, што палітычнае мастацтва важнае. Аднаму мужчыну праца са шпіцам падалася (згодна з яго светапоглядам) аб празмернай увазе да жывёл і клопаце аб іх. Ён прыводзіў прыклады, як некаторыя немцы кормяць сабак добрым мясам, а людзі галадаюць у той жа час. Яшчэ прыемна было, што і з боку ўкраінскіх сябровак-бежанак чуў добрыя словы.
Такія вобразы, як «патрэт» Лукашэнкі, з’яўляюцца ў мяне ў галаве ў адно імгненне. Напрыклад, чытаю навіны, а потым раз — і я бачу, як гэта візуальна можа выглядаць.
Але мая адна з любімых прац, гэта дзе робат сам сабе з галавы вырваў правады і не разумее, што адбываецца навокал».
Чытайце таксама:
«Зыбіцкая — прыклад дзікунства». Гутарка з пераможцам Гедройця Сяргеем Абламейкам
Прадзюсар Аляксандр Чахоўскі — пра раскрутку Маргарыты Ляўчук, зайздрасць і псеўдапурытанства
Гісторыя віруснага здымка. Пагутарылі з мастаком, які прыкаваў сябе да банера на 3 Ліпеня
«Вялікі абсалютна чалавек». Коля Лукашэнка расказаў, што для яго бацька і ў чым ягоная апазіцыйнасць32
Каментары