Непаўналетнім стварыў «экстрэмісцкае фармаванне» і з’ехаў за мяжу. Гісторыя магілёўскага баяніста
17-гадовага Дзмітрыя Сіліна з Магілёва затрымалі ў канцы снежня 2022 года на занятках у музычным каледжы. ГУБАЗіКаўцы зарэгістравалі яго ў чат-боце плана «Перамога» і зрабілі падазраваным у «стварэнні экстрэмісцкага фармавання». Дзмітрый правёў Новы год у ізалятары, але 1 студзеня яго адпусцілі. Пасля чарговага выкліку на допыт у СК хлопец не стаў чакаць затрымання і з’ехаў з Беларусі.
Дзмітрый распавёў «Вясне», як адміністрацыя каледжа зарабляе на студэнтах, пра прымусовыя падпіскі на прапагандысцкую газету, як ГУБАЗіК прымусіў яго прысядаць 250 разоў і пагражаў расправаю, а таксама як у каледж паступіў загад аб яго адлічэнні.
Восенню 2020 года ў самы разгар пратэстаў Дзмітрый пачаў вучыцца ў Магілёўскім дзяржаўным каледжы мастацтваў па класе баяна. Хлопец быў актыўным і паспяховым вучнем, праяўляў актыўнасць і хутка стаў старастам групы. Ад пачатку навучання ён адкрыта выказваў нязгоду з паборамі адміністрацыі і навязваннем дзяржаўнай ідэалогіі ў культурніцкай установе.
Дзмітрый распавядае, як сутыкаўся з прымусовымі абсурднымі дзеяннямі адміністрацыі каледжа. Напрыклад, навучэнцаў прымушалі падпісвацца на прапагандысцкую газету, якой навучэнцы не цікавіліся.
«На газету трэба было скідвацца па некалькі рублёў. А стыпендыя і так, мякка кажучы, не вельмі вялікая. Лепш бы студэнты купілі сабе на гэтыя грошы марозіва».
Таксама, па словах хлопца, адміністрацыя імкнулася зарабіць на студэнтах.
«У нас, як і ва ўсіх іншых музычных навучальных установах, перыядычна ладзіліся справаздачныя канцэрты розных аддзяленняў. А кіраўніцтва каледжа прымушала студэнтаў, якія не ўдзельнічалі ў канцэртах, набываць на іх квіткі і наведваць выступы».
Завуч каледжа, які пазней атрымаў пасаду начальніка аддзела культуры па Магілёўскай вобласці, імкнуўся выслужыцца і ладзіў шматлікія канцэрты. А высокі ўзровень падрыхтоўкі да выступу часта не адпавядаў нагодзе для канцэрту, распавядае Дзмітрый.
«Напрыклад, аднойчы ў нас быў канцэрт з нагоды «70-годдзя паліклінікі». Нярэдка здаралася так, што выкладчыкі сядзелі без навучэнцаў, бо тыя ў вучэбны час выступалі на дні народзінаў паліклінікі».
«Мы прыйшлі з-за тваёй актыўнасці»
Па Дзмітрыя прыйшлі 28 снежня 2022 года. Пяць супрацоўнікаў ГУБАЗіК затрымалі хлопца падчас заняткаў у каледжы.
«Я быў выдатнікам, старастам групы, нямала зрабіў для каледжа. Але калі прыйшлі мяне затрымліваць, намеснік па выхаваўчай працы нават вокам не павёў. Проста здаў мяне сілавікам».
Спачатку хлопца павялі ў кабінет да намесніка дырэктара па выхаваўчай працы, дзе ў Дзмітрыя адразу забралі ягоны тэлефон.
«Адпірацца не было сэнсу. Сілавікі знайшлі ў мяне ў Тэлеграме падпіскі на «экстрэмісцкія СМІ».
У якасці пакарання 250 прысяданняў
Пасля затрымання супрацоўнікі ГУБАЗіК павезлі Дзмітрыя ў аддзяленне КДБ. Там сілавікі кпілі з яго даўгіх валасоў, называлі змагаром і пагражалі расправаю.
«На парозе ляжаў бел-чырвона-белы сцяг, па якім супрацоўнікі прымушалі прайсці. А на сцяне разам з чырвона-зялёным сцягам вісеў расейскі трыкалор».
У канцы допыту Дзмітрыя прымусілі зрабіць 250 прысяданняў. Як сказалі сілавікі, «у якасці пакарання». Пасля прысяданняў у яго ўзялі адбіткі пальцаў, якія атрымаліся вельмі нізкай якасці.
«Ва ўсіх, хто пасля бачыў гэтыя адбіткі, была проста «рука-ліцо». А супрацоўнікі РАУС, куды мяне прывезлі пазней, вельмі здзіўляліся, што можна настолькі няякасна адкатаць пальцы», — кажа Дзмітрый.
Бацькам Дзмітрыя пра затрыманне сына паведаміў сілавік, калі тыя патэлефанавалі сыну.
«Супрацоўнік сказаў толькі: «Вашага сына затрымалі». Больш бацькі нічога пра мяне ведалі».
У дакументах было прозвішча іншага чалавека
У той жа дзень у міжраённым аддзеле Следчага камітэта па Магілёве ў Дзмітрыя быў чарговы допыт. Пасля яго следчая Юлія Глоба аддала хлопцу паперы на подпіс. На першай старонцы было яго прозвішча, а на другой — зусім іншага чалавека, распавядае Дзмітрый.
«Я ўказаў следчай на памылку і яна яе выправіла як нічога ніякага. Мяркую, што ўсе гэтыя справы яны заводзяць як пад капірку», — кажа хлопец.
Ва ўсіх установах, куды перамяшчалі Дзмітрыя пасля затрымання, сілавікі размаўлялі лаянкай.
«Следчая Юлія звярталася да мяне на нармалёвай мове, але са сваімі калегамі гаварыла мацюкамі. Бл*ь і на *й для іх проста словы-звязкі».
Сілавік, які ў гэты час корпаўся ў тэлефоне хлопца, знайшоў там дадатак «Новая Беларусь».
«Навошта табе гэтая новая Беларусь? Табе што, старая не падабаецца?» — адрэагаваў ён.
«Пасмяяліся з «пакаяльнага» відэа»
Супрацоўнікі КДБ, якія суправаджалі Дзмітрыя ў Следчы камітэт, загадалі яму запісаць пакаяльнае відэа.
«Запісалі яго недзе з трэцяга разу. Я не стаў адпірацца, бо ведаў пра катаванні і не хацеў іх спазнаць на ўласным досведзе. Па вызваленні мы з аднагрупнікам паглядзелі гэтае відэа і пасмяяліся. Бо гэта поўны абсурд».
Хлопец кажа, што не разлічваў, што яму давядзецца сядзець у турме, але быў да гэтага гатовы.
«17 гадоў, а ўжо экстрэміст»
Вечарам таго ж дня Дзмітрыя перавялі ў Магілёўскі ІЧУ, дзе ён прабыў у адзіночнай камеры трое сутак.
«Хоць я і экстраверт і люблю камунікаваць з людзьмі, але адносна спакойна вытрымаў гэтыя дні ў адзіночным зняволенні. Быў час пабыць сам насам са сваімі думкамі. Сам сабе здзіўляўся, што ў 17 гадоў мяне ўжо запісалі ў экстрэмісты».
Дзмітрый неахвотна кажа, што нягледзячы на малы ўзрост, з боку сілавікоў былі рукапрыкладства і маральныя прыніжэнні.
«Пастаянна крычалі, каб апускаў галаву ніжэй падчас канваявання. Кайданкі зашпільвалі ззаду, як экстрэмісту. Ад сілавікоў сыпаліся бясконцыя абразы. Я ўжо не памятаю, што яны казалі, для мяне гэта быў пусты звон. Увогуле, як калхознік можа абразіць чалавека з культурнай сферы?».
На трэція суткі, першага студзеня 2023 года, Дзмітрыя вызвалілі з ізалятара, не папярэдзіўшы загадзя бацькоў. Адзін з супрацоўнікаў на ўласным аўтамабілі прапанаваў яго адвезці дадому.
Зноў допыт і ад’езд
Праз дзесяць дзён пасля вызвалення Дзмітрыя зноў выклікалі на допыт у Следчы камітэт, дзе распытвалі пра чат-бот плана «Перамога».
«Я чакаў, што мне дадуць падпіску аб нявыездзе, але гэтага не адбылося».
Хлопец распавядае, што ГУБАЗіК даслаў у каледж паперу, каб адміністрацыя знайшла фармальную нагоду для яго адлічэння.
«Пра гэта маёй маці паведаміў чалавек з адміністрацыі. Але ў мяне амаль не было пропускаў заняткаў і вучыўся я добра. Таму нагоду знайсці не атрымалася».
У СК Дзмітрыю сказалі, што справу нібы будуць закрываць, але ніякіх адпаведных дакументаў не выдалі. Хлопец вырашыў не выпрабоўваць лёс, атрымаў візу і з’ехаў з Беларусі. Цяпер ён жыве ў Варшаве і займаецца продажам беларускіх кніг.
Свая крама, паспяховая вытворчасць, чытанне кніг праз відэасувязь. Што вядома пра калонію, дзе сядзіць Зміцер Дашкевіч
Што пыталіся ў сваякоў палітвязняў, якіх масава затрымлівалі ўчора? І пры чым тут «Едастаўка»
«Нават калі ў нас нічога не атрымаецца, ты заўсёды можаш звярнуцца да мяне». Дзяўчына пазнаёмілася з палітвязнем па перапісцы і выйшла за яго замуж, а цяпер чакае на волі
Як мучылі Ціля Швайгера і цэнтры гарадоў, каб стварыць карцінку для судзімага за махлярства пратэжэ Дзмітрыя Баскава15
Каментары