Sola gratia: Niamieččyna adznačaje 500-hodździe Refarmacyi
Piša Juraś Bačyšča.
Udałosia naviedać Niamieččynu praz udzieł u infarmacyjnym tury «Refarmacyja i adzinstva śvietu — spadčyna Refarmacyi ŭ Niamieččynie», jaki byŭ arhanizavany niamieckaj ambasadaj u supracy ź Instytutam Hiote 30 kastryčnika — 5 listapada 2016. Vandroŭka pakinuła niezabyŭnyja uražańni.
Tur składaŭsia ź niekalkich dzion u Bierlinie z dalejšym naviedvańniem miaścinaŭ, źviazanych z žyćciom Marcina Lutera — Ajzienaha, Erfurta i Vitenbierha. Paralelna adbyvalisia sustrečy z daśledčykami spadčyny Refarmacyi i samoha jaje pačynalnika — Marcina Lutera.
U pieršy dzień pa zasialeńni ŭ hatel my mieli krychu volnaha času, što byŭ vykarystany mnoj dziela karotkaj prachodki pa horadzie. Niahledziačy na naviny ab teraktach, jakija davoli časta źjaŭlajucca ŭ biełaruskich internet-ŚMI, niamieckaja stalica vyhladała dosyć spakojnaj. I chacia paźniej nam daviałosia sustreć načujučych na vulicach uciekačoŭ z arabskich krain, było zaŭvažna, što sacyjalnaj słužbaj pravodzicca značnaja praca pa ich dohladzie i raźmierkavańni pamiž rehijonami. Asnoŭny kłopat u hetym biaruć na siabie niamieckija cerkvy, jakija apiakujucca roznymi sacyjalnymi pytańniami i ščylna supracoŭničajuć u pytańni mihrantaŭ i inšaj sacyjalnaj dapamohi ź dziaržavaj.
U pieršy viečar nas čakała pryjemnaja sustreča z prafiesaram Univiersiteta Humbalta Daratejaj Viendenburh. Jaje vystup uvioŭ udzielnikaŭ tura ŭ prablematyku Refarmacyi. Prafiesar słušna zaŭvažyła, što Refarmacyja — heta nie tolki Luter, ale i mnostva inšych lidaraŭ z roznych krain, jakija zrabili praces, raspačaty ŭ Vitenbierhu, suśvietnaj źjavaj. Dalej daśledčyca zasiarodziłasia na asablivaściach Refarmacyi ŭ Hiermanii, padkreśliŭšy, što značeńnie Refarmacyi maje nie tolki histaryčny charaktar, ale jaje sutnaść zastajecca aktualnaj i siońnia.
Duchoŭnaja sutnaść vučeńnia Lutera zaklučałasia ŭ tym, što jon źviarnuŭ asablivuju ŭvahu na asobu Isusa Chrysta, jaki źjaŭlajecca adzinym Zbaŭcam (Solus Christus), bo tolki praź vieru (Sola fide) u zbaŭlenčuju misiju Isusa čałaviek atrymlivaje zbaŭleńnie. U apošnim niama nijakaj zasłuhi čałavieka, ale tolki «łaska Božaja» (Sola gratia), ab čym my daviedvajemsia ź Biblii — daskanałaha, bohanatchnionaha i biespamyłkovaha Słova Božaha (Sola scriptura). Hetyja pryncypy, uspryniatyja spačatku studentami i znajomymi vitenbierhskaha prafiesara, šyroka pašyrylisia ŭ hramadstvie, viedučy da ŭsiebakovaha abnaŭleńnia žyćcia pavodle biblijnaha vučeńnia.
3 1 kastryčnika my stali ŭdzielnikami śviatočnaj prahramy z nahody Dnia Refarmacyi, jaki šyroka adznačaŭsia ŭ Niamieččynie. U carkvie Śviatoj Maryi ŭ centry Bierlina adbyłosia ŭračystaje nabaženstva.
Pad chryścijanskija himny, stvoranyja samim Marcinam Luteram, adbyłosia padsumavańnie «dekady Lutera» — dziesiacihadovaha prałohu da adznačeńnia 500-hadovaha jubileju Refarmacyi. U miežach dekady adbyłosia i adznačeńnie 450-j hadaviny śmierci Filipa Miełanchtona ŭ 2010 hodzie i 500-j hadaviny naradžeńnia Łukasa Kranacha ŭ 2015 hodzie.
Vyniki takoj surjoznaj padrychtoŭki da jubileju Refarmacyi ŭražvajuć. Heta i mnostva muziejaŭ i admysłovych tematyčnych kampazicyj va ŭsich haradach, źviazanych ź Luteram. Najpierš, spansaravanyja ŭradam try tematyčnyja vystavy ŭ Bierlinie («The Luther Effect», Nacyjanalny histaryčny muziej, 12.04.2017—05.11.2017), Ajzienahu-Vartburhu («Luther and the Germans», 04.05.2017 — 05.11.2017) i Vitenbierhu («Luther! 95 Treasures — 95 People», 13.05.2017—05.11.2017).
Heta i zapoŭnienyja ŭsialakimi knihadrukami na temu Refarmacyi palicy kniharniaŭ (ad navukovych daśledavańniaŭ Refarmacyi i šmatlikich bijahrafij viadomych refarmataraŭ da publicystyki, komiksaŭ, skulptur, mahnitaŭ i admysłovych Lego-cacak — skulptury Lutera ź Biblijaj).
Heta i vystavy dziciačych malunkaŭ na temu Refarmacyi na vulicach Vitenberha, i cudoŭnaja Panarama Azizi, jakaja pieradaje amal užyvuju žyćcio horada XVI st.
Heta i adrestaŭravanaja zamkavaja carkva ŭ Vitenbierhu, da bramaŭ jakoha Luter prybiŭ svaje znakamityja «95 tezisaŭ» i jakija siońnia vyhraviravany tam na žaleznaj bramie, pačynajučy sa słovaŭ pieršaha tezisa, što «… ŭsio žyćcio viernika musić być pakajańniem…».
Heta i admysłovaje jubilejnaje vydańnie niamieckamoŭnaj Biblii ŭ pierakładzie Lutera, dzie źviedzieny ŭ adno niekalki jaho pierakładaŭ z navukovymi kamientarami.
Paśla śviatočnaha nabaženstva ŭdzielnikaŭ čakaŭ śviatočny kancert z udziełam fiederalnaha prezidenta Niamieččyny Joachima Haŭka (byłoha luteranskaha pastara), jaki źviarnuŭsia da ŭdzielnikaŭ z pasłańniem pra svabodu i asabistuju adkaznaść za jaje kožnaha čałavieka.
Pavodle słoŭ prezidenta Haŭka, svaboda i hodnaść čałavieka daravana jamu samim Tvorcam i tamu nie moža nikim być zabranaj.
Asabistaja svaboda čałavieka ŭ toj ža čas nie źjaŭlajecca absalutnaj i anarchičnaj i pry adkaznym karystańni viadzie da palityčnaj svabody ŭsiaho hramadstva, u jakim pavažajucca asabistyja i palityčnyja pravy kožnaj asoby. Prezident adznačyŭ, što niamieckuju dziaržavu biez Refarmacyi navat ujavić niemahčyma. Svaboda sumleńnia i vieravyznańnia, jakimi siońnia karystajucca žychary Niamieččyny — nie tolki pratestanty, i nie tolki chryścijanie, ale roznych kanfiesij, — źjaŭlajecca dasiahnieńniem Refarmacyi, na dumku kiraŭnika dziaržavy.
Pobač z šeraham inšych cikavych sustreč, udzielnikaŭ tura čakała niekalki fantastyčna cikavych dzion naviedvańnia miescaŭ, źviazanych z žyćciom słaŭnaha refarmatara, — Erfurta ź nievialikim aŭhuścinskim klaštaram, dzie adbyvalisia duchoŭnyja pošuki budučaha refarmatara; Ajzenaha z Vartburhskim zamkam, dzie «vykradzieny» manach zrabiŭ pierakład Biblii na niamieckuju movu, jaki zakładzie tradycyju litaraturnaj niamieckaj movy i abjadnaje šerah dahetul razroźnienych niamieckich ziemlaŭ i kniastvaŭ; i, narešcie, Vitenbierha, dzie vitenbierhski prafiesar napisaŭ i prybiŭ svaje słavutyja tezisy.
U horadzie adznačany i pamiatnyja miescy, dzie pražyvali siabry i paplečniki Marcina Lutera — teołah i adzin ź lidaraŭ Refarmacyi Filip Miełanchton i suśvietnaviadomy mastak Łukas Kranach (małodšy), dziakujučy jakomu my majem šerah karcin z vyjavami Lutera i jaho žonki Kataryny fon Bora.
Filip Miełanchton — adzin z najbližejšych paplečnikaŭ Marcina Lutera, aŭtar Aŭhsburhskaha vyznańnia viery luteranskaj carkvy.
Marcin Luter i jaho žonka Kataryna fon Bora. Mastak — Łukas Kranach-małodšy.
Narešcie, kidajecca ŭ vočy turystu i cudoŭnaja vystava školnych malunkaŭ na temu 500-hodździa Refarmacyi ŭzdoŭž vulicy, jakoj Luter išoŭ da zamkavaj carkvy.
Uvieś nastupny hod Niamieččyna i ŭvieś śviet budzie adznačać 500-hodździe Refarmacyi, jaje śviatkavańnie adbudziecca na dziaržaŭnym uzroŭni taksama ŭ Litvie i Ukrainie, a biełarusy adznačać jašče i 500 hod vydańnia biełaruskaj Biblii Franciškam Skarynam, jakaja paspryjała pašyreńniu refarmacyjnych idej u Vialikim Kniastvie Litoŭskim, našaj supolnaj byłoj dziaržavie.
Kamientary