Klimatołah tłumačyć, u čym pryčyny svavolstva nadvorja i čym pahražaje doŭhaja adsutnaść daždžoŭ
Suša apošnich dvuch miesiacaŭ — vynik hłabalnaha paciapleńnia i ŭpłyŭ ciačeńnia ŭ Cichim akijanie, jak kaža śpiecyjalist u halinie klimatyčnaj palityki Vasil Simakoŭ.
U Biełarusi, jak i ŭ cełym u Jeŭropie, źmianieńnie klimatu i pavyšeńnie tempieratury adbyvajecca chutčej, čym u siarednim na płaniecie, jak adznačaje Vasil Simakoŭ.
«Ahulnaja kolkaść apadkaŭ źmianiajecca nieistotna, ale mianiajecca raźmierkavańnie apadkaŭ ciaham hoda. Ich vypadzieńnie stanovicca ŭsio bolš nieraŭnamiernym», — tłumačyć jon.
U XX stahodździ ŭ Biełarusi byli pieryjady bolš chałodnyja i bolš ciopłyja. Naprykład, chałodnyja hady prypali na Druhuju suśvietnuju vajnu. 1950-ja byli bolš zasušlivyja.
«Nazirańni apošnich dvuch dziesiacihodździaŭ śviedčać, što ciapierašniaja klimatyčnaja situacyja ŭ hetuju varyjatyŭnaść nie traplaje, a vychodzić za jaje miežy», — zaŭvažaje ekśpiert.
Na klimatyčnuju abstanoŭku ŭsio bolš upłyvajuć pracesy hłabalnaha paciapleńnia, asnoŭnaja pryčyna jakoha — dziejnaść čałavieka, vykarystańnie vykapniovaha paliva i vykidy parnikovych hazaŭ.
Ekstremalnaje sioletniaje nadvorje źviazvajuć i ź inšymi faktarami, jakija ŭzmacniajuć hłabalnaje paciapleńnie.
«Ciačeńnie El-Nińjo la bierahoŭ Łacinskaj Amieryki, jakoje kožnyja 2-3 hady zvyčajna prynosić dadatkovaje paciapleńnie na ŭsiu hłabalnuju klimatyčnuju sistemu. Novy cykł El-Nińjo čakajecca ŭ 2023-2024 hadach. Hetyja pracesy paciapleńnia klimatu, jakija my nazirajem, buduć navat uzmacniacca», — davodzić Vasil Simakoŭ.
Zasucha panuje ŭ Biełarusi z maja. Maj vydaŭsia chałodnym, asabliva pieršaja jaho pałova z načnymi zamarazkami. A voś daždžoŭ za miesiac vypała tolki tracina ad normy, a na Homielščynie — mieniej za 10 pracentaŭ.
«Takoha zasušlivaha maja nie było z 1945 hoda», — adznačaje Vasil Simakoŭ.
U pieršaj pałovie červienia biez daždžoŭ pakutavali ŭschodniaja i centralnaja častki Biełarusi. Ad śpioki pavyharała trava na hazonach. Kamunalniki nie spraŭlajucca z palivańniem kvietnikaŭ.
U bolšaści rek prykmietna spaŭ uzrovień vady. Abmialeńnie Dźviny, Niomana, Dniapra, Biareziny, Soža stała krytyčnym dla sudnachodstva.
Praciahły čas tryvaje zabarona na naviedvańnie lasoŭ praz ryzyku pažaraŭ.
Ahrarniki biadujuć, što daviadziecca pierasiavać ziernievyja, bo vierchni słoj hleby vysušany da 10 santymientaŭ.
«Surjozny deficyt hlebavaj vilhaci moža niehatyŭna adbicca na farmavańni praduktyŭnaści kołasu zbožžavych kultur, jon nie spryjaje adrastańniu travy paśla ŭkosu i zapavolvaje rost ściabła lonu», — adznačajuć jany.
Takaja zasucha ŭ pačatku leta apošni raz była ŭ 2015 hodzie, jak kaža Vasil Simakoŭ
«Toje, što sioleta adbyvajecca z nadvorjem, možna nazvać anamalijaj. Ale takich zjavaŭ stanovicca ŭsio bolej», — adznačaje jon.
Zasucha najbolš niebiaśpiečnaja dla sielskaj i lasnoj haspadarak. Hetyja haliny klimatyčnazaležnyja i naładžanyja pad peŭnyja ŭmovy nadvorja.
«Kali my kažam pra sielskuju haspadarku, to jana padciahvaje za saboju charčovuju pramysłovaść.
Naprykład, źmieny klimatu aktualizujuć prablemy z małočnaj pradukcyjaj: jaje zachoŭvańniem, transpartavańniem», — adznačaje ekśpiert.
Dla sielskaj i lasnoj haspadarak raspracoŭvajucca stratehii ich raźvićcia ŭ śviatle źmianieńnia klimatu, a voś u charčovaj pramysłovaści pra toje, na dumku Valisia Simakova, jašče nie zadumvajucca.
Jon dadaje, što acenki źmieny klimatu na sielskuju i lasnuju haspadarki rabilisia ŭ tym liku i z dapamohaju mižnarodnych prajektaŭ, jakich ciapier niama.
Z nastupstvami źmianieńnia klimatu sutykajecca i biełaruskaha enierhietyka.
U apošnija hady pavialičylisia ekstremalnyja źjavy — viatry, naledzi, jakija pryvodziać da avaryj i razbureńniaŭ. A heta dadatkovyja vydatki na ramont i ŭznaŭleńnie infrastruktury, praciahvaje klimatołah.
Deficyt vady — źjava niby dalokaja ad enierhietyki, ale moža stvaryć prablemu dla biełaruskich HES i DRES. A dakładnych daśledavańniaŭ pra taki ŭpłyŭ niama.
Dla achałodžvańnia reaktaraŭ atamnaj stancyi taksama patrabujecca bahata vady.
Jaje biaruć z naturalnych vadajomaŭ — achaładžalnikaŭ. Kali kolkaść vady ŭ ich padaje, a tempieratura pavyšajecca, heta moža stvaryć prablemy dla raboty BiełAES.
Źmianieńnie klimatu, pavieličeńnie kolkaści zasušlivych dzion i vykarystańnie čałaviekam vialikaha abjomu vady aktualizuje pytańnie ab zachavańni lasnych ekasistem i bałot.
«Bałoty pracujuć jak hubka. Jany ŭtrymlivajuć vadu i zastajucca mocnym faktaram u bałansavańni mikraklimatu», — tłumačyć ekśpiert.
Akramia kolkaści vady paŭstaje pytańnie jaje jakaści.
Jakasnaja pitnaja vada stanovicca kaštoŭnym resursam, jaki nie zaŭsiody vykarystoŭvajecca racyjanalna. Časam i haradžanie, i dačniki dla palivańnia kvietnikaŭ i aharodaŭ biaruć pitnuju vadu i tym samym sadziejničajuć źnižeńniu ŭzroŭniu hruntavych vod.
«U nas nie pryniata stavicca da vady bieražliva, jak da zołata. Va ŭsprymańni biełarusa, vady ŭ nas šmat i pahrozy taho, što Biełaruś pieratvorycca ŭ pustyniu, niama, tamu nie zadumvajucca pra racyjanalnaje raschodavańnie», — zaŭvažaje Simakoŭ.
Klimatołah supakojvaje: ciapierašniaja zasucha ŭ Biełarusi pakul nie ekałahičnaja katastrofa, a da surjoznych nastupstvaŭ źmien klimatu možna častkova adaptavacca i atrymać navat ad paciapleńnia vyhady.
«My pavinny być padrychtavanymi, što chvali śpioki ŭsio čaściej buduć naviedvać nas», — padsumoŭvaje Vasil Simakoŭ.
U najbližejšyja dni va ŭschodniaj i centralnaj častkach Biełarusi tempieratura pavietra budzie siahać 31 hradusa. Nadvorje ŭ zachodniaj Biełarusi bolš łahodnaje, tam tempieratura krychu vyšejšaja za 20 hradusaŭ. Čakajucca navalnicy.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
Śpioka viartajecca. Jak siabie pavodzić u takoje nadvorje?
Vypalenaja Jeŭropa. Kantynientu pahražajuć rekordnaja zasucha, śpioka i pažary druhi hod zapar
U Jeŭropie sioleta roskvit «suchoha turyzmu». Ale heta raduje nie ŭsich
U Klimavickim rajonie žančyny vyklikali doždž pry dapamozie admysłovaha abradu FOTY
«Tania, my z taboj!» Ułady zapuścili fłešmob u padtrymku žančyny ŭ čyrvona-zialonym VIDEA27
Kamientary