«Nibyta takaja bahataja kraina, a ŭsio tak ścipła i zvyčajna». Biełaruska pierajechała ŭ Narviehiju i raskazvaje, kolki kaštuje tam žyć
Pieršy raz u Osła Iryna pryjechała, kali joj było 17 hadoŭ. Kaža, tady i zdaryłasia «imhniennaje kachańnie ź pieršaha pohladu». Z tych časoŭ žadańnie pryjechać i pažyć u hetym horadzie tolki rasło, ale kab jaho ažyćciavić, spatrebiŭsia čas. Ciapier jana žyvie ŭ stalicy Narviehii ŭžo 9 hadoŭ, i ź joj pra žyćcio ŭ hetaj krainie pahavaryŭ CityDog.io.
Pieršapačatkova jana jechała ŭ Osła na hod — vučyć movu. Ale tak i zastałasia: pastupiła ŭ instytut, advučyłasia, pačała pracavać. Navat i nie zaŭvažyła, jak 9 hadoŭ prajšło.
Žyllo: siaredniaja cana — 1300 dalaraŭ u miesiac
— Spačatku ja žyła ŭ studenckim žytle. Heta supierekanomny varyjant ź vielmi vyhadnymi ŭmovami. My płacili kala 6000 kron (kala 560 dalaraŭ) u miesiac, i ŭ hetuju sumu ŭvachodzili ŭsie kamunalnyja płaciažy, navat internet.
Sa studenckaha my adrazu pierajechali ŭ svajo žyllo, tamu z arendaj jak takoj ja nie sutykałasia. Ale kali kazać pra ceny, to ŭ siarednim arenda kvatery kaštuje kala 14 000 kron (1300 dalaraŭ) u miesiac. Pry zasialeńni prosiać depazit u pamiery apłaty za 3 miesiacy. Usie dakumienty pry zasialeńni — jak paličyć patrebnym haspadar.
Jak praviła, kankurencyja siarod arandataraŭ davoli vysokaja, i ŭładalniki vybirajuć taho, chto bolš spadabajecca. Tut mohuć adyhrać rolu i najaŭnaść stałaj pracy, i adsutnaść hadavancaŭ, i prosta chimija pamiž ludźmi — spadabaŭsia/nie spadabaŭsia.
Kamunałka: cana na elektryčnaść płavaje, časam moža być navat minusavaj
— Pamier kamunałki mocna zaležyć ad vidu žylla (kvatera/dom), pamieru, hoda pabudovy i navat miesca raźmiaščeńnia. Naprykład, kali tavarystva brała kredyt na niejki ramont, to hetaja suma dzielicca na častki i taksama pastupova vypłačvajecca ŭsimi žycharami (razam z kamunalnymi apłatami).
My žyviom u novym enierhaefiektyŭnym domie, tamu ŭ nas kamunalnaja płata nie samaja vialikaja: u miesiac vychodzić kala 4000 kron (kala 370 dalaraŭ). Elektryčnaść apłačvajecca asobna: u nas vychodzić dzieści 500-700 kron (46-65 dalaraŭ). I raniej hetaja suma nikoha nie chvalavała, tamu što śviatło było vielmi tannym, ale ciapier mnohija stali sačyć za cenami.
Cikava, što cana na elektryčnaść — płavajučaja, i jaje ŭ luby momant možna pravieryć u śpiecyjalnym dadatku. Košt na praciahu tydnia i navat dnia moža značna adroźnivacca. A časam cana moža być navat minusavaj. I atrymlivajecca, što, traciačy elektryčnaść, ty, pa sutnaści, zarablaješ hrošy.
Chatni internet u nas uvachodzić u kamunałku. Za sotavuju suviaź (30 Hb) ja płaču 300 kron u miesiac (28 dalaraŭ).
Prajezd: razavaja pajezdka — 3,7 dalaraŭ, abaniemient na miesiac — ad 79 dalaraŭ
— Prajezd u hramadskim transparcie davoli darahi. Adna pajezdka kaštuje 40 kron (3,7 dalara). Taksama možna kupić sutačny bilet za 121 kronu (11,25 dalara), tydniovy za 335 kron (31 dalar), miesiačny za 853 krony (79 dalaraŭ) i navat hadavy za 8531 kronu (793 dalary). Usie hetyja ceny dziejničajuć dla kvitkoŭ u pieršaj zonie, jakaja pakryvaje ŭvieś centr horada i ŭsie linii mietro. Usiaho zon 4, i čym dalej ad centra, tym daražej.
Ja žyvu ŭ druhoj zonie i płaču 1512 kron (141 dalaraŭ) u miesiac. Jość źnižki dla dziaciej, studentaŭ da 30 hadoŭ i piensijanieraŭ. Dzieci da 17 hadoŭ u supravadžeńni darosłaha ŭ vychadnyja i śviatočnyja dni mohuć jeździć biaspłatna. Dzieciam da 6 hadoŭ kvitok nie patrebien zusim.
Prajezd u Osła sapraŭdy darahi, ciapier sprabujuć stvaryć bolš hnutkuju sistemu dla tych, kamu nie patrebien miesiačny abo hadavy prajazny. Niadaŭna, naprykład, źjaviŭsia novy dadatak, u jakim čym čaściej ty kuplaješ adnarazovyja kvitočki, tym tańniej jany dla ciabie stanoviacca.
A jašče ŭ Narviehii vielmi mnohija vykarystoŭvajuć rovar u jakaści asnoŭnaha vidu transpartu praktyčna kruhły hod — na zimu tolki šyny mianiajuć. A hetaj zimoj było stolki śniehu, što kaleha, jakaja zaŭsiody jeździć na rovary, narešcie zmahła pajechać pa horadzie da pracy na łyžach. Była strašna zadavolenaja!
Miedycyna: biaspłatnaja, ale jość «asabistyja ŭnioski» za zvarot
— Miedycyna dla ŭsich žycharoŭ Narviehii, u jakich jość indyvidualny numar, pakryvajecca dziaržaŭnaj prahramaj. Dla dziaciej i padletkaŭ biaspłatna naohuł usio. Darosłyja płaciać tak zvany «asabisty ŭniosak» za zvarot: vizit da lekara — 250 kron (23 dalary), analizy — 60 kron (kala 6 dalaraŭ), i možna zdać choć usio za raz.
Kali na praciahu hoda ty časta źviartaŭsia da lekaraŭ i suma takich unioskaŭ dasiahnuła 3040 kron (283 dalary), to nastupnyja zvaroty ŭ hetym hodzie buduć biaspłatnymi. Praŭda, u hetuju sistemu nie ŭvachodziać stamatołahi, psichołahi, fizijaterapieŭty — tut užo całkam usio apłačvaješ sa svajoj kišeni.
Pryvatnaja miedycyna taksama apłačvajecca pacyjentami samastojna. Vizit da pryvatnaha śpiecyjalista abyjdziecca dzieści ŭ 1500 kron (140 dalaraŭ).
Pasłuhi pryhažości: staŭleńnie da źniešniaha vyhladu ŭ Narviehii vielmi i vielmi rassłablenaje
— Pasłuhi pryhažości ŭ Osła vielmi darahija i nie zaŭsiody dobryja. Ja ŭ asnoŭnym chadžu da «svaich» dziaŭčynak, choć sprabavała paru razoŭ pahladzieć i miascovych śpiecyjalistaŭ.
Manikiur kaštuje ŭ rajonie 800-1000 kron (74-93 dalaraŭ), stryžka — kala 1000 kron (93 dalary), choć možna znajści i za 400 kron (37 dalaraŭ): jość takaja sietka cyrulniaŭ ź fiksavanaj canoj, ale zapisacca tudy nielha, stryhuć tolki pa žyvoj čarzie — a sam pryjom uklučaje tolki stryžku, biez myćcia i ŭkładki.
Varta adznačyć, što staŭleńnie da źniešniaha vyhladu tut vielmi i vielmi rassłablenaje. Mnie zdajecca, heta pieršaje, što padkupiła mianie ŭ Osła. Chodziš, jak tabie zručna, u vopratcy, jakaja tabie zručnaja, i nie paryšsia, što treba chutčej abnavić hiel-łak.
Praŭda, tut jość i advarotny bok: ludzi pry poŭnym ubory adrazu pryciahvajuć da siabie pavyšanuju ŭvahu (ale nie niehatyŭnuju!).
Pradukty: ceny pačali raści tolki sioleta
— Ceny na pradukty doŭhi čas zastavalisia niaźmiennymi i pryjemnymi, ale, na žal, sioleta pačali raści. Chleb kaštuje 39 kron (3,6 dalara), małako — 23 krony (2,1 dalara), johurt — 20 kron (1,9 dalara) za 4 słoički, jabłyki — 36 kron (3,3 dalara) za kiłahram, banany — 22 krony (2 dalary).
U kramach, jak praviła, jość śpiecyjalnyja chaładzilniki, u jakich z 50% źnižkaj pradajucca tavary, termin prydatnaści jakich minaje siońnia ci zaŭtra.
Što mianie ździŭlaje (i raduje) u Narviehii, dyk heta toje, što pierad vialikimi śviatami ceny na patrebnyja da hetaha śviata tavary źnižajuć. Pierad Vialikadniem, naprykład, vielmi tanny šakaład i praktyčna biaspłatnyja apielsiny, tamu što na vielikodnyja vakacyi pryniata chadzić u łyžny pachod i jeści šakaład z apielsinami na śniezie.
A voś ceny na ałkahol naŭrad ci spadabajucca pryjezdžym. U zvyčajnych praduktovych možna kupić tolki piva i sidr. Usio astatniaje pradajecca ŭ śpiecyjalnych kramach Vinmonopolet. Ceny na vino startujuć ad 110 kron (10 dalaraŭ).
Zabavy: pachody, spartzały, bary i łaźni ŭ centry horada
— Hałoŭnaja zabaŭka ŭ Narviehii — pachod. Sam pa sabie jon biaspłatny, ale na pačatkovym etapie patrabuje značnych vydatkaŭ na ŭsiu ekipiroŭku. Plus kali nie lubiš načavać u namiocie, to noč u domiku abyjdziecca ŭ 1500-2000 kron (140-186 dalaraŭ).
Druhaja hałoŭnaja zabaŭka — schadzić u spartzału. Miesiačny abaniemient kaštuje kala 750 kron (70 dalaraŭ). Tut niama takoj sistemy, jak u Minsku, što kuplaješ kolkaść naviedvańniaŭ. Abaniemient zaŭsiody bieźlimitny, na miesiac, z aŭtamatyčnym pradaŭžeńniem. Admianiać treba za miesiac.
Jość asobnaja sietka trenažornych załaŭ dla studentaŭ — tam abaniemient kaštuje amal u 2 razy tańniej.
Nu, i nie mienš papularnaja zabaŭka — schadzić u piatnicu pa barach. Tut treba rychtavacca da spustašalnych kaktejlaŭ pa 190 kron (18 dalaraŭ) i piva pa 115 kron (11 dalaraŭ). Niejkaja strava va ŭstanovach kaštuje ŭ siarednim 250-300 kron (23-28 dalaraŭ).
Pry hetym vysokija ceny ŭ kaviarniach i restaranach nie spyniajuć achvotnych pahutaryć za kuflem čahości. U piatnicu davoli składana kudyści trapić biez braniravańnia. Nu, a kali śviecić sonca, to samymi prynadnymi stanoviacca stoliki na vulicach. Byvaje, staić čarha ŭ praktyčna pustuju kaviarniu, tamu što ŭsie chočuć siadzieć zvonku na soniejku.
I ŭvohule, varta soniejku vyblisnuć, jak usie chucieńka vypaŭzajuć na vulicu trochi pazaharać. Usie stoliki, łavački, bardziury i bałkončyki zaniatyja ludźmi, što ščaśliva žmuracca na sonca. Bo što moža być lepš, čym pasiadzieć ranicaj la soniečnaj ściany z kubačkam kavy.
Darečy, pra kavu. Jaje tut pjuć prosta vielmi šmat. Pa kolkaści vypivanaj kavy na dušu nasielnictva Narviehiju apiaredžvaje tolki Finlandyja. Ni adzin schod, narada abo sustreča nie abyducca biez termasa (abo dvuch) z kavaj.
Pryčym kavu pjuć, jak praviła, zvyčajnuju čornuju, pryhatavanuju kropielnym sposabam. Ja da takoha daloka nie adrazu pryvykła — a ciapier užo niejak z uźbitym małakom amal i nie chočacca.
U kaviarni kava kaštuje 60 kron za łate (5,5 dalaraŭ), 50 — za kapučyna (4,7 dalara) i 45 (4,2 dalara) — za amierykana. U kijoskach Narvesen i 7 Eleven možna zrabić sabie kavu ŭ aŭtamacie za 29 kron (2,7 dalara).
Jašče ŭ Osła vielizarnaja kolkaść roznych kvizaŭ na raznastajnyja temy: muzyčnyja, pa Hary Poteru, dla fanataŭ «Siabroŭ» i h. d. Časta takija hulni pravodziacca ŭ vialikich kaviarniach, dzie kuplaješ tolki napoi, a ježu možna nieści z saboj: chočaš — picu na vynas, chočaš — tort z domu.
Kvitki ŭ teatr i fiłarmoniju treba ŭ pramym sensie słova łavić u pačatku siezona, jak tolki ich vykładajuć na sajcie. Pachod u teatr abyjdziecca kala 700 kron (65 dalaraŭ), u opieru i balet — ad 200 da 900 kron (ad 19 da 84 dalaraŭ), u fiłarmoniju — ad 200 da 800 kron (ad 19 da 74 dalaraŭ).
Uvachod u muziei kaštuje ŭ siarednim 200 kron (19 dalaraŭ). U mnohija muziei možna nabyć abaniemient za 600-700 kron (56-65 dalaraŭ) i chadzić pa im na praciahu ŭsiaho hoda kolki zaŭhodna.
Uletku (dy i ŭvosień taksama) vielmi papularnyja łaźni na mory. Paryšsia ŭ takoj łaźni, a potym skačaš adrazu ŭ Osła-fijord. I ŭsio heta ŭ samym centry horada ź vidam na opieru i muziej Munka.
Možna kupić uvachod u takuju łaźniu za 200-340 kron (19-32 dalaraŭ), a možna arandavać jaje całkam za 1600-3000 kron (149-280 dalaraŭ). Niekatoryja łaźni navat zabiaśpiečanyja matoram, tamu možna nie tolki parycca, ale i adpravicca ŭ nievialikaje padarožža pa fijordzie.
Chapaje tut i biaspłatnych zabavak. Vielmi šmat haradskich plažaŭ, turystyčnych ściežak pa horadzie, biaspłatnyja katki, jość biaspłatnyja dni ŭ muziejach, roznyja vuličnyja fiestyvali. Całkam biaspłatna možna ŭziać u arendu raznastajny turystyčny i spartovy ryštunak (tut tolki treba paśpieć uziać patrebnaje i ŭ patrebnym pamiery i pravieryć, kab papiaredni karystalnik viarnuŭ usio ŭ pracoŭnym stanie). Tak što sumavać nie daviadziecca.
I ŭ kancy…
— Kali źbirajeciesia jechać u Narviehiju za raskošaj i supiervysokim uzroŭniem žyćcia, to varta padumać jašče raz, — dadaje Iryna. — Tak, pa darohach tut na ŭsiu moc raźjazdžajuć Tesla, a ŭ marynach stajać pryhožyja jachty, ale ŭ cełym ludzi žyvuć vielmi ścipła i zvyčajna. Jaduć chleb z syram na abied, u adpačynak jeździać u damok u harach, dzie časta navat niama vyhod i elektryčnaści, ci ŭvohule iduć u pachod z namiotami.
Apranajucca vielmi prosta i niakidka i spakojna mohuć chadzić u spartyŭkach ź dzirkami.
Miascovaje žyllo taksama naŭrad ci našych ludziej mocna ŭrazić. Bolšaść žyvie ŭ pryvatnym siektary, ale zvyčajna heta nievialikija prostyja draŭlanyja chatki. Choć interjery mocna spadabajucca tym, chto lubić skandynaŭski dyzajn, jak ja.
Uvohule, pakaznoj raskošy tut dakładna niama. I ja ŭžo niekalki razoŭ čuła, jak ruskamoŭnyja turysty abmiarkoŭvali, jak ich rasčaravaŭ Osła — nibyta takaja bahataja kraina, a ŭsio tak ścipła i zvyčajna.
Kamientary