Pobač z manastyrskaj Śviata-Jefrasińnieŭskaj carkvoj pačali ŭzvodzić vielizarnuju muravanuju trapieznuju. U płanach jašče dziasiatki zbudavańniaŭ, jakija kardynalna źmieniać paznavalny vyhlad hałoŭnaj pravasłaŭnaj śviatyni krainy.
Prajekt rekanstrukcyi z kompleksnaj rehienieracyjaj Spasa-Jefrasińnieŭskaha staŭrapihijalnaha žanočnaha manastyra, raspracavany instytutam «Minskhramadzianprajekt», byŭ prezientavany sioleta na Respublikanskim konkursie na najlepšy architekturny prajekt ci pabudovu, dzie atrymaŭ dypłom druhoj stupieni ŭ naminacyi «Horadabudaŭničyja kompleksy, płaniroŭka i zabudova nasielenych miescaŭ».
Prezientavany prajekt pakazvaje hrandyjoznyja płany Pravasłaŭnaj carkvy pa asvajeńni terytoryi manastyra i navat prylehłych kvartałaŭ.
Manastyr byŭ zasnavany śviatoj kniazioŭnaj Jefrasińniaj Połackaj u 1125 hodzie, kali jana pasialiłasia kala Praabraženskaj bažnicy ŭ Sialcy. U 1161 hodzie jaje namahańniami byŭ uźviedzieny muravany Spasa-Praabraženski sabor, jaki siońnia źjaŭlajecca adzinym zachavanym pomnikam architektury Połackaha kniastva. Tut znachodziŭsia znakamity kryž pracy Łazara Bohšy.
U 1842 hodzie ŭ žyłym manastyrskim domie była ŭładkavana damavaja carkva i aśviečana ŭ honar zasnavalnicy manastyra. U 1897 hodzie była ŭźviedziena manumientalnaja piacihłavaja Kryžaŭźvižanskaja carkva ŭ psieŭdavizantyjskim styli. U 1912 hodzie brama-zvanica i kielejny korpus. Z taho času terytoryja manastyra źviedała mała źmienaŭ.
Śviatyniu, na ščaście, nie zakranuła chručšoŭskaja antyrelihijnaja kampanija, jakaja supravadžałasia masavym znosam najbolš vydatnych pomnikaŭ kultavaha dojlidstva. Tak u Viciebsku, niahledziačy na pratest z Maskvy, uzarvali ravieśnicu manastyra, Dabravieščanskuju carkvu XII stahodździa.
Ale, jak śćviardžajuć architektary ŭ svaim prajekcie, u vyniku vykananych navukovych daśledavańniaŭ vyjaŭlena, što terytoryja manastyra — heta kompleks roznačasovych budynkaŭ i zbudavańniaŭ, nie źviazanych adzinaj mastackaj zadumaj. Hetaje vielmi sprečnaje śćviardžeńnie pakładziena ŭ asnovu prajekta, jaki musić z kompleksu stvaryć ansambl.
Niepasredna vakoł chramaŭ kompleksaŭ pabudujuć trapieznuju, try kielejnyja karpusy, aktavuju zału z aranžarejaj, pałomnicki centr, mnostva haspadarčych pabudoŭ, haražoŭ, ramiesnyja i mastackija majsterni i navat nievialiki chram pa-za miežami siońniašniaj terytoryi manastyra. Manastyr pretendavaŭ taksama na terytoryju susiedniaha lasnoha kaledža, to-bok amal na ŭsiu Spaskuju Słabadu, ale ŭ prajekcie hetaja terytoryja nie fihuruje.
Pry hetym prajekt zusim nie stavić za metu rehienieracyju histaryčnuju. Tak trapiezny dom u eklektyčnym styli, jaki znachodziŭsia za Spaskaj carkvoj i byŭ stračany, vierahodna, u čas vajny, adnaŭlać nie źbirajucca. Na jahonych padmurkach uźviaduć kryło vielizarnaha P-padobnaha kielejnaha korpusa.
Hety korpus stvoryć novuju prastoravuju situacyju na terytoryi manastyra, jakoj histaryčna nikoli za 900 hadoŭ nie było — adździelić terytoryju, dzie kaliści stajaŭ chram-pachavalnia XII stahodździa.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆMinčanka pakinuła stanoŭčy vodhuk na sumku — i raptam vykryła zdradu čužoha muža13
Kamientary