Historyja1010

Słuckija pajasy tkali niehrycianki — archiŭnaje adkryćcio

U śviatle apošnich navukovych adkryćciaŭ słovy biełaruskaha kłasika — «jany, biazdolnyja, uziaty tkać załatyja pajasy» — zajhrali novymi farbami.

U novym vypusku padkasta «Tak skłałasia histaryčna» hościem vystupiŭ historyk i archivist Dzianis Lisiejčykaŭ, jaki byŭ adnym z aŭtaraŭ daśledavańnia «Madžarskija: armianski rod u historyi Biełarusi», što vyjšła litaralna miesiac tamu. 

Lisiejčykaŭ raspavioŭ pra miesca słuckich pajasoŭ u biełaruskaj kultury, pachodžańnie i los zasnavalnika słuckaj piersijarni Jana Madžarskaha, dziejnaść jahonaha syna Leana i jaho intehracyju ŭ hramadstva Rečy Paspalitaj, a taksama arhanizacyju raboty samoj piersijarni i jaje niezvyčajnych tkačych. 

U dakumientach ab pieravodzie fabryki ź Niaśviža ŭ Słuck daśledčyki ŭbačyli vielmi cikavuju detal. Kamiendant Słucka, jaki prymaŭ hetuju vytvorčaść u byłych kazarmach hrand-muškiecioraŭ, pisaŭ spravazdaču kniaziu Radziviłu, što pryjazdžajuć varštaty, pačnucca pracy pa ich ustanoŭcy, chutka budzie ŭvieś praces zapuščany, buduć zakuplać taksama materyjały dla vyrabu pradukcyi. 

Słucki kamiendant vyrašyŭ daručyć pracu pa tkactvie pajasoŭ spačatku, pakul nie było nijakich rasparadžeńniaŭ, adnoj vielmi niezvyčajnaj dla Biełarusi katehoryi ludziej. U dakumiencie jany paznačanyja jak «murynki» — tady tak nazyvali niehrycianak. Adkul niehrycianki mahli ŭziacca ŭ Słucku? 

Spačatku daśledčyki paličyli, što stali pieršaadkryvalnikami hetaha słova, ale, jak vyjaviłasia, mnohija jaho bačyli. Navat u knihach daśledčykaŭ apošnich hadoŭ hety termin fihuruje, adnak, pad upłyvam vierša Bahdanoviča «Słuckija tkačychi», jany śćviardžali, što heta nie murynki, a mužyčki, to bok pryhonnyja sialanki, žančyny ź miascovych viosak.

Braty Hieranim Fłaryjan i Michał Kazimir «Rybańka» Radziviły. Fota: Wikimedia Commons

Adnak vyjaviłasia, što heta sapraŭdy byli niehrycianki. Heta byli padniavolnyja akciorki miascovaj teatralnaj trupy. Braty Radziviły, Michał Kazimir Rybańka i Hieranim Fłaryjan, jaki vałodaŭ Słuckam, spaborničali pamiž saboj i mieli šmat usiaho padobnaha, u tym liku pryvatnaje vojska i ŭłasnyja pryhonnyja teatry. Paśla śmierci ŭ 1760 hodzie Hieranima Fłaryjana, jaki nie mieŭ dziaciej, jahonyja majontki pierajšli da brata, patreba ŭ dublavańni adpała. 

Teatry Radziviłaŭ byli davoli šykoŭnyja i viadomyja pa tych časach. I kožny z bratoŭ namahaŭsia jašče mieć modnuju ekzotyku ŭ składzie hetych trup. I ŭ adnaho, i ŭ druhoha byli nievialikija niehrycianskija trupy. Daśledčyki znajšli pa dakumientach, što ŭ Słucku było 8—9 ciemnaskurych žančyn. Zachavaŭsia ichni racyjon, jaki śviedčyć pra toje, što choć jany byli navat na pravach pryhonnych, adnak ich karmili značna lepš, čym biełaruskich pryhonnych u miascovych majontkach.

Makiet teatra Radziviłaŭ u Niaśvižy. Fota: Spadčyna Słuckaha kraju

Isnavała taksama cikavaja pasada pad nazvaj «staršy muryn», jaki byŭ z asabista volnych ludziej i prosta pracavaŭ jak słužačy, bo ŭmieŭ na adnoj movie ź niavolnicami razmaŭlać.

Daśledčyki ŭ čas padrychtoŭki manahrafii namahalisia vyśvietlić, adkul pryjazdžali ciemnaskuryja žančyny ŭ Słuck. U adnym dakumiencie, u haspadarčych dziońnikach kniaskaj administracyi jany znajšli dakumient ab dazvole na vodpusk «staršamu murynu», jakoha pa ironii losu Radziviły nazvali Frydrycham Aŭhustam — hetak ža jak zvali karala. Frydrych Aŭhust prasiŭ jaho adpuścić da staroha baćki na vostraŭ Barbadas.

Prodaž rabyni na Barbadasie. 1793 hod

U tyja časy Barbadas byŭ bujnym rynkam niavolnikaŭ u Karybskim basiejnie. Mahčyma, što mienavita adtul Radziviły brali dla siabie ciemnaskurych niavolnic.

U mietryčnych knihach Słuckaha kaścioła sustrakajucca zapisy ab śmierci hetych žančyn. Jany majuć tolki imia, bo nie mieli charakternych dla miascovych proźviščaŭ, a taksama dadavałasia paznaka «negra» — «ciomnaja», «čornaja», to-bok pišacca «niehrycianka rodam». Zastajecca adkrytym pytańnie, ci mahli jany ŭstupać u šlub, ci byli ŭ ich siemji i ci pakinuli jany paśla siabie naščadkaŭ. «Moža, i ciapier u častki słuččakoŭ jość afrykanskaja kroŭ».

Tak što, jak i pisaŭ Bahdanovič, słuckija pajasy sapraŭdy tkali biazdolnyja tkačychi, ale heta na pieršych časach byli zusim nie biełaruski.

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ

Kamientary10

  • Maksim Dizajnier
    29.11.2023
    I tut eta čornaja navała!Kak ana dastała!A tak by dauno u Europie byli, jeśli by nie ani!
  • Imia
    30.11.2023
    Bried kakoj. Jeśli tolko eto Aleksandr Puškin prijezžał v kačiestvie turista i poprobovať narodnyj promysieł (po - pjani). Vidimo płatočiek odieł dla konśpiracii.
    Nikto nikohda nie vładieł Słuckom. Ponimali eto vsie i prijezžať tuda bojaliś. I siehodnia, sudiapo poślednim sobytijam samita ODKB, očień silno bojatsia. Eto ponimajut tolko tie, kto znajet ludiej, ktoryje tam žili i siehodnia tam živut i rabotajut.
  • bies imiannaja
    30.11.2023
    čaho heta bajalisia? ja tudy jeździła. ale bolš nie pajedu. kampanija nie spadabałasia. nie - nie ŭ Słucku - tam usio pa-ludsku. a taja, ź jakoj jeździła

Stała viadoma, čamu pieramožca biełaruskaha adboru «Mis Suśviet» nie jedzie na konkurs. Jana znajšłasia ŭ SIZA8

Stała viadoma, čamu pieramožca biełaruskaha adboru «Mis Suśviet» nie jedzie na konkurs. Jana znajšłasia ŭ SIZA

Usie naviny →
Usie naviny

Šolc sazvaniŭsia z Pucinym — detali razmovy9

Stała viadoma, jakija dni buduć vychodnymi na Novy hod

21-hadovuju biełarusku zhvałcili ŭ adnym z restaranaŭ Sankt-Pieciarburha. Jana ŭ balnicy46

Pasažyry sieli ŭ novyja aŭtobusy MAZ u Viciebsku i «pieranieślisia» va Ufu. Jak tak vyjšła?6

Stryžak: U novaj atacy ŭ poli zroku siłavikoŭ niekalki sotniaŭ čałaviek1

U Sankt-Pieciarburhu vajenkam z žonkaj adpraŭlali na front «miortvyja dušy», a hrošy pakidali sabie1

U Polščy aryštavali kiroŭcu aŭtobusa «Homiel — Urocłaŭ», jaki źjechaŭ u kiuviet

U Biełarusi mohuć zrabić biaspłatnaj i druhuju sprobu EKA

Ułady Abchazii majuć namier adklikać inviestycyjnaje pahadnieńnie z RF. Pratestoŭcy ŭžo ŭvarvalisia ŭ budynak parłamienta3

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Stała viadoma, čamu pieramožca biełaruskaha adboru «Mis Suśviet» nie jedzie na konkurs. Jana znajšłasia ŭ SIZA8

Stała viadoma, čamu pieramožca biełaruskaha adboru «Mis Suśviet» nie jedzie na konkurs. Jana znajšłasia ŭ SIZA

Hałoŭnaje
Usie naviny →