Byłyja akciory Kupałaŭskaha teatra prezientavali svoj pieršy film — embijentnuju kamiedyju
Karotkamietražny film «Duch miesca» prezientavali ŭ Varšavie. Jon źniaty pavodle apaviadańnia Źmitra Dziadzienki «Try mahiły Aryka Fierhasa», paviedamlaje «Radyjo Svaboda».
Scenaryst i režysior «Duchu miesca» — Pavał Jaskievič, u filmie zdymalisia Aleh Harbuz, Jaŭhienija Kulbačnaja, Siarhiej Čub, Andrej Drobyš. Apierataram byŭ Aleh Kułažanka, muzyka i huk Uładzimiera Niejlinava, dublaž Alaksandra Zielanieŭskaha, mastačka pa hrymu Julija Kuzina. Dapamahali na placoŭcy taksama Valancina Harcujeva i Natalla Makarec.
Heta pieršaja sproba zrabić kino svaimi siłami, pryznajucca sami «Kupałaŭcy». Kino źniataje całkam na entuzijaźmie, u zdymačnaj hrupy nie było finansavańnia, ludzi dapamahali «za ideju» — mastačka pa hrymie pryjechała admysłova z Čechii, padzialiŭsia Pavał Jaskievič.
Apaviadańnie Źmitra Dziadzienki znajšli ŭ časopisie «Minkult», što vydajecca ŭ Vilni, kaža Aleh Harbuz. Spačatku dumali zrabić zvyčajnaje kino, šukali niejkija łakacyi dla zdymak.
«A potym pryjšła ideja zrabić heta… pa-durnomu. Taki ekśpierymient. Kali nam dapamahli z apierataram, znajšli placoŭku, my vyrašyli: a čamu b nam nie pasprabavać zrabić film z dapamohaj skotču i talentu?» — žartuje režysior Pavał Jaskievič.
«Aŭdyjokniha ź ilustracyjami na teatralnaj scenie»
Heta kamiernaja stužka, całkam źniataja ŭ pamiaškańni varšaŭskaha bara Scena Chmielna. Choć karotkamietražka maje praciahłaść 18 chvilin, ale pracy było šmat, pryznaŭsia Pavał Jaskievič.
«Embijentnaja kamiedyja» — tak vyznačyli žanr stužki jaje stvaralniki.
«Embijent — heta asiarodździe, navakolle. Heta taki styl elektronnaj muzyki, embijent — jon charaktaryzujecca atmaśfiernym, achinalnym, nienadakučlivym hučańniem. I mnie zdajecca, u nas atrymałasia takoje nienadakučlivaje kino. Kali kamiedyja, to heta jak pracuje? Usie pavinny viesialicca tut i ciapier. A embijentnaja kamiedyja — heta kali vy praz tydzień budziecie sumnymi, pryhadajecie naš film — i na tvary źjavicca dobraja ŭśmieška.
Nam chaciełasia zrabić takuju kałabaracyju teatru i kino: aŭdyjokniha ź ilustracyjami na teatralnaj scenie», — patłumačyŭ svaje zadumy režysior i scenaryst Pavał Jaskievič.
A Aleh Harbuz na prezientacyi stužki pažartavaŭ: «Embanuty režysior i achinalnaje kino. Ja vam nie raju hublać svoj čas i svaje niervy. Uspomni kino, voś i jano…» — i sarvaŭ apładysmienty hledačoŭ.
Mistyčnaja historyja pra try mahiły adnaho hieroja
Pra što kino? Hałoŭny piersanaž Siarhiej, rolu jakoha vykonvaje Aleh Harbuz, pryjazdžaje ŭ kamandziroŭku ŭ biełaruski haradok, i tam praz pomniki, mahiły i asabista sutykajecca z čałaviekam, jaki prajaviŭ siabie pa-hierojsku ŭ roznyja časy.
Historyja pieršaja raspačałasia ŭ muziei, kudy ŭ vychodny pryjšoŭ Siarhiej.
«Lehiendarny Aryk Fierhas «uznačalvaŭ padpolle i kiravaŭ im da kanca 1942 hoda. Padpolščyki dziejničali i na čyhuncy, i na zavodach, i navat u haradskoj upravie. Ale ahient hiestapa zdoleŭ trapić u ich šerahi i vydaŭ patryjotaŭ», — sa ślazami na vačach raskazvaje ekskursavod Halina, jakuju syhrała Jaŭhienija Kulbačnaja.
Jana pakazała Siarhieju i pomnik na płoščy Aryku Fierhasu, jaki «zahinuŭ u 1942 hodzie ad ruk fašysckich zachopnikaŭ».
Historyju druhoha Aryka Fierhasa, jaki «zahinuŭ ad ruk biełapalakaŭ u 1920-m» raspavioŭ Siarhieju miascovy «zmahar Cimur, fatohraf niedziaržaŭnaj hazietki» — tak pradstaviła jaho ekskursavodka z muzieja (rolu Cimura vykonvaje aktor Siarhiej Čub). Jon pakazaŭ inšuju mahiłu čyrvonaha padpolščyka Aryka Fierhasa, što «zahinuŭ ad ruk biełapalakaŭ u 1920 hodzie».
«Ale nie mahli kamunisty nie zbrachać, — kaža Cimur i raspaviadaje, jak hvardziejca Fierhasa zabili svaje ž čyrvonaarmiejcy. — Pisać, jak kamunist zahinuŭ u bai z čyrvonaarmiejcami, było palityčna niapravilna, tamu na mahile i napisali: «zahinuŭ ad ruk biełapalakaŭ», — patłumačyŭ jon praŭdu Siarhieju.
Treci Aryk Fierhas, mahiłu jakoha Siarhiej znajšoŭ vypadkova na tych ža samych mohiłkach, «zahinuŭ ad ruk carskich žandaraŭ u 1905 hodzie».
Miascovy zmahar i fatohraf niedziaržaŭnaj hazietki Cimur kaža, što možna było b «zabubienić» pryhožuju haradskuju lehiendu pra «Duch Miesca»:
«Duch Miesca zjaŭlajecca ŭ ciažkuju časinu vyprabavańniaŭ, dapamahaje haradžanam, a potym znoŭ źnikaje…», — pa-fiłasofsku razvažaje Cimur.
«Moj tvor, maje piersanažy zdolnyja natchnić inšych tvorcaŭ na impravizacyju»
Aŭtar apaviadańnia «Try śmierci Aryka Fierhasa» Źmicier Dziadzienka napisaŭ na svajoj staroncy ŭ fejsbuku:
«Ja nie mieŭ nijakaha dačynieńnia da stvareńnia stužki: nie pisaŭ scenara, nie ŭdzielničaŭ u kastynhu, nie abmiarkoŭvaŭ z režysioram anivodnaha momantu filma. Što atrymałasia — pabačyŭ razam ź inšymi hledačami. Ja vam pryznajusia: ja zadavoleny, jak źviaruška słoń.
Pa nastroi heta atrymaŭsia inšy tvor, čym pisaŭ ja. Pa niekatorych piersanažach — inšy. I ja — za-da-vo-le-ny!
Heta značyć, moj tvor, maje piersanažy zdolnyja natchnić inšych tvorcaŭ na impravizacyju pa matyvach majho tvora. Ci ž heta kiepska?!» — tak acaniŭ pieršy film «Kupałaŭcaŭ» aŭtar apaviadańnia Źmicier Dziadzienka.
«Padlik hałasoŭ jak sataniscki rytuał». Były člen kamisii raskazaŭ, jak u Biełarusi falsifikujuć vybary11
Kamientary