«Miascovyja nie mohuć sabie dazvolić žyć tak, jak pryjezdžyja». Biełaruska pierajechała ŭ Partuhaliju i raskazvaje, jak tam žyviecca
Były palitviazień Viktar Kuŭšynaŭ (u minułym mieniedžar IT-kampanii PandaDoc) razam z žonkaj Alaksandraj Dzikan i maleńkim synam ciapier žyvie ŭ Lisabonie. Siamja pierabrałasia tudy ŭ listapadzie 2021-ha. «Na pierajeździe nastojvaŭ muž», — kaža Alaksandra. «Naša Niva» parazmaŭlała ź joj pra partuhalcaŭ, ceny ŭ stalicy i toje, pa što varta tudy jechać.
Fota: asabisty archiŭ
«U partuhalcaŭ vialiki kredyt davieru da ŭłady»
U Lisabonie siamja apynułasia, bo ŭ kampanii, dzie Viktar pracavaŭ, adkryŭsia tam ofis.
«Muž kazaŭ jechać, arhumientaŭ suprać ja nie znajšła», — dzielicca Alaksandra.
Dla Alaksandry heta byŭ druhi pierajezd. Pieršy ź Minska ŭ Kijeŭ — u vieraśni 2020-ha.
Partuhalcy, pa jaje nazirańniach, uśmiešlivyja, rassłablenyja, dosyć adkrytyja i spakojnyja ŭ adnosinach da emihrantaŭ.
«Nie adčuvała siabie tut čužoj, pryjezdžaj, — pryznajecca Alaksandra. — U Lisabonie šmat roznych zamiežnikaŭ, mahčyma, heta źviazana z kałanijalnym minułym Partuhalii.
Sami partuhalcy pavolnyja, nikudy nie śpiašajucca. Treba padładzicca da ich rytmu žyćcia, tamu što inakš heta budzie stałaja baraćba. Prychodziš u kramu, pradaviec paralelna z usimi maje znosiny i nie maje značeńnia, kolki ŭ čarzie ludziej».
Za čas u Partuhalii dziaŭčyna zaŭvažyła, što ŭ miascovych žycharoŭ nie pryniata vyśviatlać adnosiny. U hetym sensie biełarusy bolš pramyja.
«Niešta nie padabajecca — adrazu pra heta havorym. Na takoje partuhalec pakryŭdzicca i nastroicca suprać ciabie. Moža skazać, kab u jaho, naprykład, kaviarniu bolš nie prychodzili», — dzielicca jana.
Toje, što abjadnoŭvaje partuhalcaŭ i biełarusaŭ, — dobraje razumieńnie taho, što takoje dyktatura.
Z 1932-ha pa 1968-y Partuhalijaj kiravaŭ Antoniu Sałazar. Jon ŭstalaviŭ dyktatarski režym, jaki praisnavaŭ daŭžej za ŭsich u Jeŭropie.
U 79 hadoŭ Sałazar pieranios insult, paplečniki adchilili jaho ad ułady, ale samomu dyktataru pra heta nie skazali — u jaho balničnaj pałacie źbiralisia z dakładam ministry, asabista dla Sałazara drukavali admysłovuju hazietu z «pravilnymi» navinami.
«Z adnaho boku, partuhalcy, kaniečnie, nie chočuć da takoha viarnucca. Z druhoha, u ich vielmi vialiki kredyt davieru da dziejnaj ŭłady.
Admietna, što ŭsie viedajuć, dzie žyvie prezident krainy, jaho lubimuju kaviarniu. Ludzi časta bačać jaho ŭ horadzie, jon hulaje biez achovy. Chtości pościŭ storys u instaharamie, jak prezident niejkuju delehacyju kataŭ na miascovym turystyčnym tramvajčyku.
Miascovyja žychary tut dastatkova pasłuchmianyja, im skazali — robiać. Tamu Partuhalija lidziravała pa kolkaści vakcynavanych padčas pandemii.
Jašče adznačyła dla siabie, što nacyja zhurtavanaja, niama niejkaha surjoznaha dzialeńnia na pravych i levych, nie zaŭvažaju, kab ludzi spračalisia ab palitycy. Dla ich važniej u abied vypić kielich vina, pajeści. Praca pracaj, a abied pa raskładzie — heta pra partuhalcaŭ», — raskazvaje Alaksandra.
«Dva pierajezdy dla dziciaci za paŭtara hoda — heta šmat»
U Partuhalii siamja razmaŭlaje na anhlijskaj. Alaksandra krychu viedaje ispanskuju, ale dziaŭčynie raili jaje nie vykarystoŭvać.
«Mabyć, tamu što Ispanija raniej sprabavała niešta adchapić ad Partuhalii, — kaža jana. — Na ździŭleńnie, tut ludzi dobra viedajuć anhlijskuju. Nie kožny doktar, viadoma, joj vałodaje, ale moža pryjści, naprykład, elektryk i jon vydatna budzie razmaŭlać pa-anhlijsku. U paraŭnańni ź Italijaj, Francyjaj heta vializny plus.
Šmat na telebačańni prahram na anhlijskaj z partuhalskimi subcitrami.
Źbirajusia pajści na kursy partuhalskaj, ale pakolki asablivaj nieabchodnaści ŭ movie niama, to da ich jašče nie dajšła».
Čatyrochhadovaha syna Alaksandra addała ŭ pryvatny amierykanski dziciačy sadok.
Mova znosin u dziaciej tam — anhlijskaja, dva razy na tydzień jość zaniatki pa partuhalskaj.
«Ruskamoŭnych škoł i sadkoŭ ja tut nie sustrakała. Moža, jość adzin jaki-niebudź. Metanakiravana addavali ŭ amierykanski, kab dzicia dobra viedała anhlijskuju.
Movu jon pačynaŭ vyvučać z nula. Ciapier narmalny ŭzrovień.
Kaniečnie, byŭ vialiki stres. U cełym dva pierajezdy dla dzicia — heta šmat za paŭtara hoda. Spačatku jamu było važna mieć znosiny z adnahodkami na ruskaj, vybiraŭ pa hetym pryncypie, z kim siabravać, a z kim nie. Ciapier uzajemadzieničaje z usimi dziećmi.
Košt sadka — 1000 jeŭra na miesiac. Asobna apłačvajem dadatkovyja zaniatki — 150 jeŭra. Siudy ŭvachodzić futboł, himnastyka, roliki», — raskazvaje Alaksandra.
Dziaržaŭnyja sadki i škoły ŭ Partuhalii biaspłatnyja, ale ŭ ich jość prablemy sa svabodnymi miescami.
«Partuhalskija pryvatnyja sadki kaštujuć ad 100 jeŭra i vyšej. Jak praviła, 200—500 jeŭra», — kaža jana.
«Adnapakajovuju kvateru jašče možna znajści da 1000 jeŭra»
Dazvoł na žycharstva pieršym atrymaŭ muž Alaksandry. Jamu dapamahła z hetym IT-kampanija, u jakoj jon pracavaŭ.
«Pryjechali naprykancy listapada, u pačatku lutaha DNŽ u jaho ŭžo byŭ. Ja padavałasia na dazvoł na žycharstva krychu paźniej, na ŭźjadnańnie ź siamjoj. Viedaju biełarusaŭ, jakija paśpieli tut kupić nieruchomaść, jany navat daŭžej čakali dakumienty, kala hoda», — tłumačyć jana.
Pracu ŭ Partuhalii Alaksandra nie šukała. Naadvarot zvolniłasia, kali pierajechała. Jana taksama, jak i muž, była ŭ IT-śfiery.
«Vydychnuła i vyrašyła ŭziać sabie adpačynak, — dzielicca jana.
— Viadoma, kali šukać na miescy tut pracu, treba viedać bazavuju partuhalskuju. Jak varyjant — uładkavacca ŭ mižnarodnuju kampaniju bieź viedańnia miascovaj movy».
Žytło siamja znajšła ŭ Lisabonie davoli chutka. Jak kaža Alaksandra, im pašancavała, što jany pryjechali da pačatku vajny va Ukrainie. Ciapier tam vialiki napłyŭ ludziej.
«U Partuhalii ŭ cełym nie vielmi vialiki žyły fond. Z taho, što jość, daloka nie ŭsio novaje, — raskazvaje jana. —
Dla pierajezdu ja b zaraz rekamiendavała razhladać nie Lisabon, a pryharad, naprykład. U stalicy ceny na arendu kvater surjozna padnialisia, nie dumaju, što zaraz u našym rajonie my b znajšli sabie žyllo. Napeŭna, na 30 pracentaŭ vyrasła prykładna cana.
Košt arendy žytła ź dźviuma spalniami i załaj u novym domie, u centry — 2500 jeŭra. Za 1500 možna źniać kvateru z narmalnym ramontam nie ŭ centry. Adnapakajovuju jašče možna znajści da 1000».
«Raniej tracili na pradukty 500 jeŭra, ciapier na 100 bolš z-za suśvietnaha kryzisu»
Siaredni zarobak u Partuhalii ŭ 2022 hodzie skłaŭ 1158 jeŭra da vypłaty padatkaŭ. Minimalny zarobak — 705 jeŭra.
«Jašče vosiem hadoŭ tamu Partuhalija była davoli biednaj krainaj, turyzm nijak nie raźvivaŭsia. Mnohija z moładzi źjazdžajuć adsiul, tamu što pierśpiektyŭ dla ich tut mała.
Siudy jeduć ludzi ŭžo z hrašyma. Partuhalcy nie mohuć sabie dazvolić žyć tak, jak pryjezdžyja.
My zdymajem kvateru ŭ novym rajonie, u maim ujaŭleńni jon zvyčajny, da jakoha ja pryvykła. Partuhalcy ličać, što rajon dla bahatych. Upieršyniu daviedałasia pra heta. Z-za taho, što tut šmat starych damoŭ, novyja ličacca niečym raskošnym», — raskazvaje Alaksandra.
Na pradukty siamja tracić kali 600 jeŭra ŭ miesiac.
«Kuplajem šmat harodniny, sadaviny, — pieraličvaje Alaksandra. — Ałkahol tut tanny, dobraje vino možna nabyć za 5 jeŭra. Morapradukty niedarahija, kiłahram vustryc — 5—6 jeŭra. U kafe kava kaštuje 1—2 jeŭra, šklanka śviežavycisnutaha soku — 3, kruasan abo bułačka — 1—2 jeŭra. Śniadanki ŭ rajonie 7—10, strava niejkaja standartnaja — 15 jeŭra.
Ceny ŭźnialisia ŭ suviazi z suśvietnym kryzisam. Kali raniej my tracili 500 jeŭra na pradukty, to ciapier na 100 bolš».
U Partuhaliju Alaksandra raić jechać pa klimat i sonca.
«Pamiataju, što niejak pračnułasia ranicaj z-za taho, što niechta ŭklučyŭ śviatło. Vyjšła pahladzieć, a heta akazaŭsia taki jarki śvitanak.
Tut šmat sonca, znachodzišsia ŭ stałaj ejfaryi ad jaho. Heta, musić, adzin z samych vialikich plusoŭ dla mianie žyćcia tut».
Narmalna žyć u Lisabonie možna pry najaŭnaści vysokaha zarobku, ličyć dziaŭčyna.
«Kali dastatak mienšy za siaredni, to lepš pajechać u bolš raźvityja krainy ES, dzie možna zarablać bolš. Tut ludzi atrymlivajuć asałodu ad žyćcia. Nichto nie pracuje tak, jak my, biełarusy, pryvykli», — padsumoŭvaje jana.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary
Tut u vas polskaje słova patrapiła.