Viarnucca ŭ Biełaruś płanujuć 42%. Što pakazała daśledavańnie biełarusaŭ zamiežža
Apublikavali vyniki apytańnia biełarusaŭ zamiežža i tych, chto ŭnutry krainy. Jak vyhladaje typovy emihrant? Chto bolš moža paŭpłyvać na situacyju ŭ Biełarusi — tyja, chto zastaŭsia, ci tyja, chto źjechaŭ? Publikujem samaje cikavaje.
Z 3 pa 30 kastryčnika 2022 hoda Centr novych idej sumiesna ź inicyjatyvaj «Narodnaje apytańnie» praviali anłajn-daśledavańnie biełarusaŭ zamiežža. Byŭ apytany 1631 respandent za miežami Biełarusi i 1267 čałaviek unutry krainy.
Biełarusy zamiežža — chto jany?
Typovy pradstaŭnik biełaruskaj dyjaspary — heta chutčej mužčyna, jakomu 30-35 hadoŭ, z vyšejšaj adukacyjaj i dachodam vyšejšym za siaredni. U 2021—2022 hadach jon pakinuŭ Biełaruś pa palityčnych matyvach i ciapier žyvie ŭ Polščy.
«U cełym biełaruskuju dyjasparu možna acharaktaryzavać jak maładuju, adukavanuju i niadrenna zabiaśpiečanuju, jakaja pakinuła Biełaruś ź mierkavańniaŭ biaśpieki», — adznačajecca ŭ daśledavańni.
Pieravažnaja bolšaść biełaruskaj dyjaspary — heta ludzi z vyšejšaj adukacyjaj (73,5% respandentaŭ). Jašče 12,8% majuć adukacyju paśla VNU.
- Bolšaść biełarusaŭ zamiežža — maładziejšyja za 40 hadoŭ (77% ad usich apytanych).
- Dola mužčyn i žančyn siarod aktyŭnaj častki biełarusaŭ zamiežža raźmiarkoŭvajecca jak 53,2% i 46,2% adpaviedna (pry adkazie na pytańnie pra poł 0,6% abrali varyjant «inšaje»).
- Pałova biełarusaŭ za miažoj pracuje pa najmie ŭ pryvatnym siektary, jašče praktyčna 20% vyznačajuć siabie jak fryłansiery (varyjant — samazaniaty, IP).
Bolšaja častka pradstaŭnikoŭ biełaruskaj dyjaspary maje paraŭnalna vysokija zarobki: 12% majuć vielmi vysokija dachody; 33,5% vałodajuć srodkami, dastatkovymi dla kupli aŭtamabila; 27,8% mohuć svabodna dazvolić sabie darahija pakupki.
Top krain dla pierajezdu — Polšča, Hruzija i Litva
Try krainy, dzie znachodzicca najbolš aktyŭnych biełarusaŭ, — Polšča (45%), Hruzija (10,1%) i Litva (8,4%). Na čaćviortym miescy — Hiermanija (6,4%).
Cikava, što najbolšuju dolu biełarusaŭ u dyjasparach Staroj Jeŭropy (Hiermanija, Francyja, Anhlija i h.d.), Novaha Śvietu (ZŠA, Kanada, Aŭstralija i h.d.) i Rasii składajuć ludzi, jakija pakinuli Biełaruś da 2015 hoda. Na druhim miescy — tyja, chto pryjechaŭ u pieryjad pamiž 2015 i 2019 hadami.
U Polščy (jak u inšych jeŭrapiejskich krainach, jakija nie ŭvachodziać u Staruju Jeŭropu) maksimalnaje papaŭnieńnie biełaruskaj dyjaspary adbyłosia ŭ 2021 hodzie (adpaviednyja danyja za 2022-hi — krychu nižejšyja). U hruzinskaj i litoŭskaj dyjasparach najbolšaje papaŭnieńnie, zhodna z apytańniem, adbyłosia ŭ 2022 hodzie.
Ci viernucca biełarusy na radzimu?
42,1% biełarusaŭ zamiežža płanujuć viarnucca ŭ Biełaruś, 35,6% ciažka adkazać na heta pytańnie. Nie płanujuć viartacca 25,3%.
Asnoŭnaja pieraškoda — režym Alaksandra Łukašenki.
«Ale heta adkazy ŭ farmacie «tut i ciapier». Kali ž hladzieć na raźmierkavańnie adkazaŭ u časavym razrezie, u pryvatnaści skroź pryzmu roznych chvalaŭ emihracyi, to stanovicca vidavočnym prosty fakt: čym daŭžej čałaviek znachodzicca navat u vymušanaj emihracyi, tym słabiejšyja jaho ŭstanoŭki na viartańnie na radzimu», — dzielacca nazirańniami aŭtary daśledavańnia.
Źjechaŭšyja i tyja, chto zastaŭsia, — palarna roznyja?
Važnaj zadačaj daśledavańnia było vyznačyć, nakolki adroźnivajucca (i ci adroźnivajucca) pa klučavych pytańniach mierkavańni biełarusaŭ pa abodva baki dziaržaŭnaj miažy. Dla razumieńnia situacyi možna paraŭnać adkazy na adny i tyja ž pytańni, jakija dajuć biełarusy zamiežža i biełarusy ŭnutry krainy.
Adno z pytańniaŭ — chto ciapier maje bolš mahčymaściaŭ uździejničać na situacyju ŭ Biełarusi. Najbolš raspaŭsiudžanym adkazam źjaŭlajecca dastatkova aptymistyčny varyjant: «i tyja, i inšyja». Siarod biełarusaŭ, jakija źjechali, taki varyjant vybrała amal pałova respandentaŭ (49,6%), a siarod tych, chto zastaŭsia ŭ krainie, — tracina (33,6%).
Na druhim miescy piesimistyčnaje: «nichto nie maje takoj mahčymaści». Jaho čaściej vybirali biełarusy ŭnutry krainy (26,9%), siarod dyjaspary takaja acenka mienš raspaŭsiudžanaja (16,4%).
Na trecim miescy — nadzieja na biełarusaŭ zamiežža. Pryčym jaje ŭzrovień vyšej unutry krainy, čym za miažoj (22,4% suprać 14,5%).
«U cełym, i dyjaspara, i biełarusy ŭnutry krainy razumiejuć, što ŭździejničać na režym i dasiahać met pratestu možna tolki sumiesnymi namahańniami. U toj ža čas dla biełarusaŭ unutry krainy bolš charakternyja piesimistyčnyja nastroi, jakija padvodziać ich da nadziei na dyjasparu jak na hałoŭnaha aktara ŭ abaronie svaich intaresaŭ i mahčymym pazityŭnym raźvićci situacyi ŭ krainie», — padsumoŭvajecca ŭ publikacyi.
Adzin z błokaŭ pytańniaŭ, nakiravanych na paraŭnańnie mierkavańniaŭ dźviuch hrup biełarusaŭ, składaŭsia sa śćviardžeńniaŭ, ź jakimi respandenty vykazvali svaju zhodu abo niazhodu.
«U biełarusaŭ za miažoj skažonaje ŭjaŭleńnie pra toje, što adbyvajecca ŭ Biełarusi, i pra nastroi biełarusaŭ»? Biełaruskaja dyjaspara čaściej ličyć svaje ŭjaŭleńni raźbiežnymi z ujaŭleńniami biełarusaŭ unutry krainy (43,5%), čym biełarusy ŭnutry krainy (35,1%).
Taksama padčas daśledavańnia prahučała i dyskusijnaje pytańnie ab pratestach u sučasnaj rečaisnaści. Respandentam prapanavali vykazać svajo mierkavańnie da śćviardžeńnia «Biełarusy za miažoj čakajuć ad biełarusaŭ unutry krainy bolš pratesnaj dziejnaści, čym tyja mohuć realizavać».
«Raspačataja vajna pamiž Rasijaj i Ukrainaj, biezumoŭna, abvastryła situacyju ŭ Biełarusi. Mižnarodnaja supolnaść, a razam ź joj i biełaruskaja dyjaspara za miažoj, dla padtrymańnia naratyva ab adroźnieńni biełaruskaha naroda i režymu Łukašenki stała patrabavać ad biełarusaŭ, jakija znachodziacca ŭ krainie, bolš aktyŭnych dziejańniaŭ pa supraćstajańni biełaruskamu režymu, jaki padtrymaŭ rasijskuju ahresiju. Hety cisk adčuli jak biełarusy ŭnutry krainy, tak i dyjaspara», — pišuć aŭtary apytańnia.
Tamu i biełarusy ŭnutry krainy (59,8%), i sama dyjaspara (50%) zhodnyja, što ad biełarusaŭ unutry krainy čakajuć bolšaha, čym tyja mohuć realizavać.
Ci dyskryminujuć biełarusaŭ u inšych krainach?
Pačatak vajennaj ahresii Rasii suprać Ukrainy pasłužyŭ padstavaj dla praduziatych adnosin nie tolki da rasijan, ale i da biełarusaŭ. Vykarystańnie terytoryi Biełarusi dla nastupu rasijskich vojskaŭ na Ukrainu ŭ vačach abyvaciela ŭ peŭnaj stupieni vyraŭnavała rasijan i biełarusaŭ u statusie ahresaraŭ.
Adnosnaja daŭnaść padziej biełaruskaha pratestu 2020 hoda, a taksama adsutnaść značnych pośpiechaŭ hetaha ruchu ŭ nastupnym, pryviali da peŭnaha infarmacyjnaha źlićcia režymu Łukašenki i biełaruskaha naroda.
«Analiz atrymanych danych havoryć pra toje, što elemienty dyskryminacyi biełarusaŭ pa nacyjanalnaj prykmiecie adznačajucca, adnak jany nie majuć sistemnaha charaktaru, a sama vyjava biełarusaŭ nie tojesnaja vyjavie ahresara ŭ vajnie na terytoryi Ukrainy. U toj ža čas vajna značna adbiłasia na imidžy biełarusaŭ i pryviała da raźvićcia peŭnych form praduziataha da ich staŭleńnia», — adznačajuć sacyjołahi.
Pavodle «Narodnaha apytańnia», 39,4% biełarusaŭ u emihracyi paśla pačatku vajny sutyknulisia z praduziatym staŭleńniem z pryčyny svajho pachodžańnia, siarod ich znajomych z dyskryminacyjaj sutyknulisia 57,9%.
Najbolš raspaŭsiudžanymi formami dyskryminacyi, na jakija źviarnuli ŭvahu respandenty, byli abrazy (16,5%) i pahrozy (4,1%) padčas stasunkaŭ u internecie, admova absłuhoŭvańnia ŭ bankach (11,7%), abrazy ŭ asabistych stasunkach z boku nieznajomych ludziej (10,6%), a taksama admovy ŭ zdačy žylla (6, 4%).
Amal kožny 10-ty biełarus viedaje pra vypadki naŭmysnaha psavańnia majomaści i admovy ŭ pryjomie na pracu ŭ asiarodździ svaich znajomych.
«U jakaści prablemnych abłaściej dalejšaha vyvučeńnia dyskryminacyi biełarusaŭ varta źviarnuć uvahu na dyskryminacyju biełarusaŭ u Hruzii i na Kaŭkazie ŭ cełym, na pracu bankaŭskaj śfiery ŭ krainach Paŭdniovaj Jeŭropy, a taksama vypadki psavańnia majomaści biełarusaŭ u krainach Skandynavii», — pišuć daśledčyki.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆŁukašenka choča, kab kiraŭniki rajvykankamaŭ pryznačali i dyrektaraŭ pryvatnych struktur34
Kamientary