«Dy jon usich zakałupaŭ!» Upieršyniu ŭ Łukašenki źjaviŭsia namieśnik. Chto jon — Alaksandr Kosiniec?
64-hadovy vychadziec z-pad Oršy, miedyk pa pieršaj prafiesii, jon daŭno pracuje ŭ vyšejšych ešałonach ułady. Samy infarmavany. I biaskonca inicyjatyŭny. Nastolki, što, pahavorvali, i svajho šefa stamiŭ svajoj aktyŭnaściu. Akazałasia — nie. Być namieśnikam Alaksandra Łukašenki — najvyšejšaja stupień davieru.
Ciažka skazać, jaki realny ŭpłyŭ budzie mieć namieśnik staršyni Usiebiełaruskaha narodnaha schodu. Ale jak by ni było, u Alaksandra Łukašenki ŭpieršyniu źjaviŭsia namieśnik. I chacia b tamu da Alaksandra Kosinca, chirurha, jaki zrabiŭ karjeru ŭ dziaržaŭnym kiravańni, varta ŭvažliva pryhledziecca.
«Čamu Kosinca źniali? Dy jon usich zakałupaŭ!» — tak niepalitkarektna apisaŭ u svoj čas «Našaj Nivie» hetaha čałavieka insajdar z Administracyi prezidenta. Pa jaho słovach, enerdžajzier na čale Administracyi stamiŭ samoha Alaksandra Łukašenku svajoj inicyjatyŭnaściu.
Ale daloka Kosinca jahony šef nie adpuściŭ. Zrabiŭ svaim pamočnikam. A pamočniki pry režymie adnaasobnaj ułady majuć u niečym bolš upłyvu navat čym premjer-ministry, nie kažučy pra ministraŭ prostych. Bo majuć niepasredny dostup «da cieła».
Insajdary kazali, što Kosiniec praciahvaŭ zachoŭvać vialikuju vahu ŭ dziaržaŭnym aparacie: «Jość adčuvańnie, što jon usio viedaje, samy infarmavany», — kaža surazmoŭca «Našaj Nivy» ŭ Minsku.
Łukašenka ŭ svoj čas charaktaryzavaŭ Kosinca jak vielmi haračaha čałavieka, a na siońniašnim UNS taksama adznačyŭ jahonuju rezkaść, ličačy heta stanoŭčaj jakaściu.
«Heta pracaholik i patryjot. Ja navat u svoj čas zasumniavaŭsia. Dumaju, ci nie staić chto-niebudź adtul — ci z Uschodu, ci z Zachadu — za śpinaj hetaha čałavieka: jon nastolki byŭ rašučym u vykanańni tych daručeńniaŭ, jakija ja jamu davaŭ. Časta ja praviaraŭ jaho hetymi daručeńniami, — zaŭvažyŭ Alaksandr Łukašenka svaim ciapier piermanientna asipłym hołasam u karotkaj replicy pra Kosinca. — Kosiniec jakim byŭ, takim i zastaŭsia — nadziejnym i patryjatyčnym čałaviekam».
U jakaści daradcy Kosiniec nijak nie prajaŭlaŭ siabie publična — kali nie ličyć pravalnaj inicyjatyvy pa vyrabie biełaruskaj vakcyny ad kavidu (pakul jaje pačali vypuskać, karanavirus šmat razoŭ mutavaŭ i pandemija skončyłasia).
«Uvohule, doktar jon dobry, chirurh, a voś jak śpiecyjalist u dziaržaŭnym kiravańni?» — kaža surazmoŭca «Našaj Nivy».
A što viadoma pra Kosinca z taho pieryjadu, kali jon byŭ bolš publičnym, bolš adkrytym čałaviekam? Navat tady jon nie imknuŭsia da słavy.
Kali ŭ efiry ANT Kosinca pachvalili jak adnaho z vykanaŭcaŭ Prahramy nacyjanalnaj demahrafičnaj biaśpieki, jon pierapyniŭ viadučaha. «Štochvilinna heta prahrama znachodziłasia ŭ poli zroku prezidenta. Ja dvanaccać razoŭ jamu dakładvaŭ! — raspłyŭsia va ŭśmiešcy čynoŭnik. — Kali i kazać, chto hałoŭny hieroj, to pavinna być praŭda! Praŭda macniejšaja za zakon».
Jeŭraramont ad vypusknika
Vioska Roski Sialec, u jakoj naradziŭsia budučy kiraŭnik Administracyi, raskinułasia na ŭzhorkach niepadaloku ad trasy M1 i Oršy. Vialiki horad vysmaktaŭ ź vioski pracoŭnuju siłu. Ciapier u samim Roskim Sialcy pieravažna dažyvajuć viek adny staryja. Ale pracuje škoła — dziakujučy vysiłkam Kosinca.
U 1990-ja škoła vymirała, u joj zastavałasia tryccać vučniaŭ. Płanavałasia pieravieści jaje ŭ status bazavaj, a paśla i likvidavać. Ale kali Alaksandr Kosiniec uznačaliŭ vobłaść, budynak rekanstrujavali. Vučniaŭ, jakich u Roskim Sialcy amal niama, zvoziać z susiednich viosak. Nastaŭniki taksama nie miascovyja — z Oršy i Smalanaŭ.
«Kab vy pahladzieli, jak u nas škołu adździełali! Ad staroha budynka zastalisia tolki cahliny, — zachoplena raskazvała nam znajomaja Kosincaŭ u 2015 hodzie. — Tam ciapier jeŭraramont zrabili». Praŭda, prybiralniu tak i pakinuli na vulicy.
Były dyrektar škoły Mikałaj Isakaŭ raskazvaŭ «Našaj Nivie» ŭ 2015 hodzie, što Kosiniec dapamahaje adnaviaskoŭcam: «Kali jość prośby ad usich ludziej — zaŭsiody adhukajecca. Niekalki hadoŭ tamu ŭzimku złamałasia vodanapornaja vieža. Miascovy vodakanał marudzić. Tady ja pazvaniŭ Kosincu. Nazaŭtra ž pryjechali i ŭsio zrabili!»
Syn milicyjanta i nastaŭnicy
Pra maci čynoŭnika viaskoŭcy adhukajucca pryjazna. Taćciana Ahiejeŭna Haponienka była nastaŭnicaj matematyki ŭ toj samaj škole.
A voś pra baćku, Mikałaja Mikałajeviča, infarmacyi mienš. «Kim jon byŭ? Navat nie skažu vam. Jon kudyści ŭsio jeździŭ…» — raskazvaje susiedka. «Baćka zajmaŭ roznyja pasady, — udakładniaje Mikałaj Isakaŭ, siabar siamji. — Jon niejak u roznych miescach pracavaŭ. To ŭ milicyi, to ŭ kałhasie, to ŭ horadzie».
Darečy, rod Kosincaŭ pachodzić z Tałačynskaha rajona, tam kancentravalisia ludzi z takim proźviščam.
Bahaćcia ŭ siamji nie było. «Tady ni ŭ kaho nie było. Usie adnolkava žyli», — zhadvajuć viaskoŭcy.
U siamji hadavalisia troje dziaciej, Alaksandr byŭ siarod ich małodšym.
Siastra Volha pracavała nastaŭnicaj bijałohii ŭ adnoj sa škoł Oršy.
Brat Uładzimir, jak i Alaksandr, pajšoŭ u miedycynu. Jon skončyŭ Vajskova-miedycynskuju akademiju ŭ Sankt-Pieciarburhu. Paśla razvału SSSR zastaŭsia słužyć u rasijskim fłocie. Dasłužyŭsia da pałkoŭnika, pracavaŭ doktaram skurna-vienierałahičnaha adździaleńnia ŭ padmaskoŭnym miedcentry pry Ministerstvie abarony Rasii.
Jak stvaryłasia dynastyja miedykaŭ?
«Ja ŭsie hady vučyŭsia vydatna. Tak vyjšła, što ŭ mianie navat dobrych adznak nie było, tolki vydatnyja», — uzhadvaŭ Kosiniec. Adnak viaskoŭcy kažuć, što miedala za škołu jon usio ž nie mieŭ.
«Jon byŭ aktyŭnym u dziciačych arhanizacyjach: byŭ staršynioj savieta družyny, kamsamolskim sakratarom. Za aktyŭnaść jaho ŭznaharodžvali pucioŭkaj na miesiac u «Zubrania», — uzhadvaje Mikałaj Isakaŭ.
«Uvohule, mnie pa žyćci šancavała na dobrych nastaŭnikaŭ i ŭ sielskaj škole, i ŭ Oršy, i ŭ Suvoraŭskaj vučelni, i ŭ instytucie», — raskazvaŭ u intervju Kosiniec.
Adnak pa vajskovaj linii Alaksandr nie pajšoŭ i pastupiŭ u Viciebski miedycynski ŭniviersitet. Vybaram prafiesii braty Kosincy abaviazany svajmu dziadźku. Mikałaj Haponienka ŭznačalvaŭ u vioscy fielčarska-akušerski punkt.
Da vojska Kosiniec akazaŭsia datyčnym, tolki kali Alaksandr Łukašenka nadaŭ jamu zvańnie hienierał-majora jak kiraŭniku terytaryjalnaj abarony.
«Alaksandr zaŭsiody pa-prostamu. Maci ž była sielskaj nastaŭnicaj — da abiedu ŭ škole, a paśla na haspadarcy. I jon taki samy, ad sialan. Kali vučyŭsia va ŭniviersitecie, zvaniŭ mnie: «Mikałaj Fiodaravič, pryjedu dachaty, treba dapamahčy maci. Ci možna ŭziać u vas kania i voz?» I tak i ŭviesnu, i ŭvosień», — raskazvaje były dyrektar škoły.
Z rektara ŭ vice-premjery
Miedycynskaja karjera Kosinca razhortvałasia imkliva. Paśla skančeńnia vučoby jon zastaŭsia va ŭniviersitecie. Za 10 hadoŭ pracy ŭźniaŭsia da pasady dacenta kafiedry špitalnaj chirurhii. Za hety čas jon paśpieŭ abaranić kandydackuju (u Minsku) i doktarskuju (u Maskvie) dysiertacyi. I heta ŭ 37 hadoŭ!
Alaksandr Kosiniec śpiecyjalizavaŭsia na chirurhii i ankałohii. Niekalki hadoŭ pakiravaŭšy RNPC «Infiekcyja ŭ chirurhii», Kosiniec viarnuŭsia ŭ alma-mater rektaram. Navukovaj dziejnaści nie spyniaŭ. Apošniaja kniha pad jahonym aŭtarstvam vyjšła ŭ 2012 hodzie, užo padčas kiravańnia vobłaściu.
Inicyjatyŭnaha rektara zaŭvažyŭ u svoj čas Urał Łatypaŭ, šery kardynał na rańniaj stadyi režymu Łukašenki. U 2005 hodzie Kosinca pieraviali ŭ Minsk vice-premjeram pa sacyjalnych pytańniach.
Palitołah, a ciapier palitźniavoleny Alaksandr Fiaduta ŭ svoj čas śćviardžaŭ, što mienavita dziakujučy Kosincu ŭdałosia źmiakčyć «reformy Pastajałki» — jany razychodzilisia ŭ bačańni šlachoŭ raźvićcia achovy zdaroŭja.
Pa infarmacyi Fiaduty, užo ŭ 2008 hodzie byli dva kandydaty na pasadu kiraŭnika Administracyi prezidenta — Kosiniec i Uładzimir Makiej. Łukašenka paraiŭsia z Anatolem Rubinavym, ź jakim u Kosinca nie skłalisia adnosiny. Vysokuju pasadu zaniaŭ Makiej, a viciebskaha miedyka adpravili kiravać Viciebščynaj.
Što Kosiniec pakinuŭ paśla siabie ŭ Viciebsku
Čym zapomniŭsia Kosiniec na pasadzie staršyni Viciebskaha abłvykankama, dyk heta vialikimi prajektami.
Samaja hučnaja ideja — budaŭnictva «Dysnejłenda». U centry Viciebska, za $100 miljonaŭ. Zrazumieła, realizoŭvać zahadzia stratny prajekt navat nie pačynali.
Braŭsia Kosiniec i za prablemu biazdomnych, i za zabaronu seksu pa telefonie.
A voś rekanstrukcyju płoščy Pieramohi ŭ Viciebsku ŭdałosia davieści da kanca. Drevy śpiłavali, a vyzvalenuju prastoru zakłali plitkaj. Atrymanuju płošču nazyvajuć samaj vialikaj u Jeŭropie. U narodzie ž jaje prazvali «Alaksandr-plac».
Pa inicyjatyvie Kosinca «Makdonalds» upieršyniu vyjšaŭ za miežy Minska i adkryŭ restaran u Viciebsku.
A ŭ centry horada ŭletku 2014 pastavili pomnik vialikamu kniaziu Alhierdu.
«My nikomu nie damo siabie ŭ kryŭdu. My lubim svaju Radzimu i budziem rabić usio, kab jaje abaranić. Budziem rabić tak, kab byli mir i roskvit. Ale i puścić siudy — my nikoha nie puścim. Nam čužoj ziamli nie treba, ale i svajoj nie addamo. Chto ź miačom da nas pryjdzie — toj ad miača i zahinie», — zajaviŭ Kosiniec na nastupny dzień.
Narešcie, u časy kiravańnia Kosinca «Pahonia» stała aficyjnym hierbam Viciebskaj vobłaści.
Pa kvatery — žoncy i synu, katedž — sabie
Pierajechaŭšy ŭ stalicu, čynoŭnik pakinuŭ viciebskuju kvateru synu. Tym časam siamji daviałosia vyrašać žyllovaje pytańnie ŭ Minsku. A čynoŭnik z žonkaj Alenaj — taksama miedykam — zmahli trapić u kaapieratyŭ «Atłanta». Dla rabotnikaŭ zavoda chaładzilnikaŭ budavaŭsia šmatpaviarchovik na vulicy Hvardziejskaj, niepadaloku ad steły «Horad-hieroj Minsk». Tahačasnamu vice-premjeru dastałasia vialikaja trochpakajoŭka — 120 m2.
Doŭhi čas kvatera naležała Alenie Kosiniec — jak ciapier, nie viedajem. Cikava, što miesca na padziemnym parkinhu ŭ hetym domie dastałasia joj u kancy 2013 hoda pavodle damovy raździełu majomaści.
Žychary hetaha kvartała ŭ 2020 hodzie mahli ščaśliva nazirać maršy za svabodnyja vybary, u jakich brali ŭdzieł sotni tysiač ludziej.
A voś na razdaču ŭčastkaŭ u «Drazdach-1» Kosiniec paśpieŭ nie adrazu. Jahonaja «čarha» nadyšła tolki ŭ pačatku 2008 hoda. Vice-premjer zajmieŭ ziamlu na vulicy Daroŭskaj pobač ź biznesmienami siaredniaj ruki. Za damy tut prosiać ad 1 da 2 miljonaŭ dołaraŭ.
Katedž płoščaj 442 m2 dabudavali da kanca 2010 hoda, kali Kosiniec užo pracavaŭ u Viciebsku. Paźniej domam vałodali ŭ roŭnych dolach baćka i syn — Alaksandr i Uładzimir Kosincy.
Syn viarnuŭsia ŭ Biełaruś
Uładzimir Kosiniec rabiŭ jašče bolš imklivuju karjeru, čym baćka. Jon spačatku na vydatna skončyŭ Viciebski miedycynski ŭniviersitet. U 27 hadoŭ Uładzimir staŭ kandydatam navuk, a ŭžo ŭ 31 abaraniŭ u Rasii doktarskuju dysiertacyju.
Śpiecyjalizacyjaj Kosinca-małodšaha stała płastyčnaja chirurhija. Jon uładkavaŭsia płastyčnym chirurham u Jeŭrapiejski miedycynski centr u Maskvie. Heta klinika, jakuju jašče za savieckimi časami adkryli francuzy dla absłuhoŭvańnia zamiežnikaŭ.
U kancy 2014 hoda Alaksandr Łukašenka ŭpiknuŭ tahačasnaha ministra adukacyi Siarhieja Maskieviča dziećmi, jakija pracavali za miažoj, u ZŠA. Rasija dla ciapierašniaj Biełarusi — nie zahranica. Tym nie mienš, u 2015 hodzie Uładzimir Kosiniec viarnuŭsia ŭ Biełaruś i ŭładkavaŭsia na pracu ŭ klinicy płastyčnaj chirurhii Viciebskaha mieduniviersiteta i ŭ minski «Łade».
«Pakul kryzis mała ŭpłyvaje na našu rabotu, — kazaŭ jon u letašnim intervju. — Kali čałaviek maryć niešta vypravić u svajoj źniešnaści, naŭrad ci admovicca ad zadumanaha».
Kosiniec-małodšy zajmaŭsia pavieličeńniem hrudziej, źmianšeńniem nasoŭ.
Heta zvodziła jaho ŭ tym liku z zorkami. Naprykład, jon byŭ hościem na viasielli ŭ dački znakamitaha rasijskaha madeljera Valancina Judaškina.
…a baćka — u Minsk
U Minsk Alaksandra Kosinca viarnuli ŭ kancy 2014 hoda, padčas vialikich pierastanovak čynoŭnikaŭ u hod, kali Rasija anieksavała Krym. Kosiniec staŭ kiraŭnikom Administracyi prezidenta.
«Ščyra skažu — mnie impanuje styl pracy Alaksandra Mikałajeviča, — kazaŭ Łukašenka pra Kosinca. — Jon valavy, žorstki, patrabavalny, nakiravany na vynik. Kažuć, što Kosiniec — čałaviek prezidenta. A pa-inšamu i być nie moža».
Stylu kiravańnia Kosinca nasamreč charakternaja žorstkaść. Padobnyja epitety Łukašenka adrasavaŭ, badaj, tolki Siamionu Šapiru, byłomu staršyni Minskaha abłvykankama. «Mabilizavać ludskija resursy, nie mienš za 7—10 tysiač čałaviek, na ŭborku lonu. … U advarotnym vypadku budu ličyć, što nanosicie krainie ekanamičnyja straty! Niesiacie piersanalnuju adkaznaść!» — takuju hnieŭnuju telefanahramu rassyłaŭ Kosiniec uvosień 2012 hoda.
«Lidarskaja žyłka ŭ jaho była. Moža, niejkaje imknieńnie da ŭłady jość, ale jon nie z tych, chto lezie pa hałovach», — miarkuje Mikałaj Isakaŭ.
Kosiniec u Administracyi
Na pieryjad kiravańnia Kosinca ŭ Administracyi prezidenta prypaŭ pieryjad addaleńnia Biełarusi ad Rasii i naładžvańnia adnosin z Zachadam — heta adbyłosia paśla anieksii Rasijaj Kryma i akupacyi častki Danbasa.
Linija Kosinca nikoli i ničym nie adroźnivałasia ad linii Łukašenki. Ën častka sistemy, vierny kadr.
U svoj čas, u 2010-ja, razam z Kosincam pajšli na padvyšeńnie i jaho byłyja padnačalenyja. U tym liku i kiraŭnica Navapołacka Natalla Kačanava stała vice-premjerkaj.
Najvyšejšaja stupień davieru
Mnohija padumali, što 24 krasavika Natalla Kačanava była bolš za ŭsich rasčaravanaja, što pasada namieśnika dastałasia nie joj. O, jana była b zdolnaja spałučyć dva kresły — u Saviecie Respubliki i ŭ UNS. (Darečy, pra mnohaje skaža toj fakt, dzie raźmieściać Kosinca i jahonaje viedamstva, u jakim budynku.)
«Kačanava budzie rasčaravanaja? Heta niapravilnaje ŭražańnie, — tłumačyć surazmoŭca «Našaj Nivy» ŭ Minsku. — Kosiniec Kačanavu zaŭsiody padtrymlivaŭ. Kali jana ŭ Połacku była, a jon u Viciebsku, to jon jaje nachvalvaŭ viečna i, uvohule, nie apošniuju rolu syhraŭ u jaje losie».
Być namieśnikam Alaksandra Łukašenki — najvyšejšaja stupień davieru. Nie vyklučana, što ŭ Minsku źjavicca novy centr siły ŭ dadatak da Administracyi i Saŭmina.
* * *
Alaksandr Kosiniec. Bijahrafija
Naradziŭsia 27 maja 1959 hoda ŭ vioscy Roski Sialec na Aršanščynie. Zakončyŭ Viciebski dziaržaŭny miedycynski instytut (1982), mahistraturu ekanamičnaha fakulteta BDU (2007). Kandydat (1988) i doktar miedycynskich navuk (1993). Pracavaŭ u Viciebskim dziaržaŭnym miedycynskim instytucie (1980—1994) — kliničny ardynatar, asistent, dacent kafiedry špitalnaj chirurhii. Kiraŭnik RNPC «Infiekcyja i chirurhija» (1995— 1997), rektar Viciebskaha dziaržaŭnaha miedycynskaha ŭniviersiteta (1997—2005), vice-premjer (2005—2008), staršynia Viciebskaha abłvykankama (2008—2014). U 2014—2016 kiraŭnik Administracyi prezidenta. U 2017 — 2024 daradca Alaksandra Łukašenki. Jahonaja žonka — taksama miedyk. Ën maje syna.
Restaŭracyi ŭ Biełarusi zastałosia na try dni. Hałoŭnamu pradpryjemstvu krainy faktyčna padpisali śmiarotny prysud2
Kamientary