Kultura1010

Inicyjatyva Maldzis vykupiła Treci statut VKŁ

U miežach pracy pa viartańni biełaruskich kaštoŭnaściaŭ inicyjatyva Maldzis vykupiła Statut Vialikaha Kniastva Litoŭskaha 1588 hoda (Treci Statut), nadrukavany ŭ Vilni ŭ 1693 hodzie na polskaj movie.

Statut VKŁ 1588 hoda — samaje važnaje vydańnie, nadrukavanaje ŭ Vialikim Kniastvie Litoŭskim za ŭsie časy jaho isnavańnia, i adzin z samych daskanałych pravavych dakumientaŭ u tahačasnym śviecie.

«Treci Statut VKŁ — heta pomnik biełaruskaj pravavoj kultury, u jakim možna ŭbačyć ideju ŭstalavańnia pravavoj dziaržavy i pieršy krok da jaje. Statut abaraniaŭ niezaležnaść VKŁ i ŭ im była realizavanaja ahulnapryniataja siońnia ideja padziełu ŭłady na try haliny: zakanadaŭčuju, vykanaŭčuju i sudovuju.

Statut dziejničaŭ ciaham bolš jak 250 hadoŭ, pieražyŭ padzieły Rečy Paspalitaj i źniknieńnie VKŁ u vyniku ŭklučeńnia biełaruskich ziamiel u skład Rasiejskaj impieryi. Dla paraŭnańnia, najstarejšaja ŭ śviecie Kanstytucyja ZŠA tolki nabližajecca da svajho 240-hadovaha ŭzrostu», — kaža kiraŭnik inicyjatyvy Pavieł Macukievič.

Zdabyty staradruk znojdzieny ŭ antykvarnaj kramie ŭ Kališy (Polšča) i nabyty na srodki biełaruskich achviaradaŭcaŭ: Siarhieja Kazłoŭskaha, Ramana Andryjanava, Filipa Dajneki i Darji Śliž. 

Bližejšym časam Statut budzie vystaŭlacca na admysłovych mierapryjemstvach pa-za Biełaruśsiu, ale praź niekatory čas budzie pieradadzieny ŭ pieršuju mierkavanuju stalicu VKŁ — Navahradak, u miascovy historyka-krajaznaŭčy muziej, u jakaści hramadskaha padarunka. 

Nabyty Statut vyjšaŭ u śviet u drukarni Vilenskaj akademii jezuitaŭ u 1693 hodzie pavodle redakcyi 1648 hoda. Vydańnie 1693 hoda majecca ŭ šerahu bujnych biblijatek i muziejaŭ śvietu, u tym liku i ŭ Biełarusi. 

Aryhinalny Statut VKŁ 1588 hoda byŭ napisany na «rusinskaj movie», jakaja z usich najbolš blizkaja da sučasnaj biełaruskaj. Pieršy polski pierakład źjaviŭsia praz čverć stahodździa paśla pryvileju polskaha karala i vialikaha kniazia litoŭskaha Žyhimonta III Vazy, jaki 28-ha studzienia 1588 hoda i zaćvierdziŭ Statut.

«Statut VKŁ byŭ uzoram dla inšych dziaržaŭ, u pryvatnaści Rasiei i Prusii, jakija vykarystoŭvali jaho pry raspracoŭcy svajho prava. Da raspracoŭki Statuta pryčynilisia słavutyja biełaruskija dziaržaŭnyja dziejačy i dypłamaty Astafij Vałovič i Leŭ Sapieha, jakija składajuć honar nacyi. Padobnyja viartańni, jak nabyćcio Statuta, pakazvajuć, što ich praca šanujecca naščadkami i źjaŭlajecca istotnym elemientam siońniašniaj identyčnaści biełarusaŭ», — kaža Ryhor Astapienia, apiakun inicyjatyvy Maldzis.

***

Inicyjatyva atrymała nazvu ŭ honar Adama Maldzisa, jaki šukaŭ i viartaŭ z zabyćcia stračanyja biełaruskija kaštoŭnaści i imiony. Maldzis praciahvaje hetuju spravu i bačyć svaju misiju ŭ abjadnańni biełarusaŭ vakoł nacyjanalnaj identyčnaści i ŭmacavańni vobraza Biełarusi jak jeŭrapiejskaj nacyi.

Kamientary10

  • .
    18.10.2024
    Ci razumna zaraz viartać nacyjanalnyja kaštoŭnaści na terytoryju Biełarusi?
    Adnosiny da ich z boku dziaržavy i ŭvohule pravavyja miechanizmy pastupova dehradujuć.
    Vierahodna, maje sens časova zachoŭvać ich u "paralelnych" emihranckich strukturach, naprykład, svaich muziejach.
  • Y
    18.10.2024
    Małajcy, ale navošta ciapier u Biełaruś viartać?
  • A
    18.10.2024
    Mova jaho nie ruskaja. Rusinskaja albo starabiełaruskaja

Siarod zatrymanych pa spravie pažaru ŭ viciebskim handlovym centry, vierahodna, jahony ŭładalnik2

Siarod zatrymanych pa spravie pažaru ŭ viciebskim handlovym centry, vierahodna, jahony ŭładalnik

Usie naviny →
Usie naviny

Biełaruska raskazała pra svaju pracu ŭ anłajn– i zvyčajnym kazino4

Siońnia składanaje nadvorje dla kiroŭcaŭ, mahčymyja pieraboi ŭ ruchu hramadskaha transpartu

U Minsku žyvie «sabaka-švabra»1

Na vyjezd ź Biełarusi na polskaj miažy staić hihanckaja kolkaść furaŭ1

Aktyvisty stvaryli interaktyŭnuju kartu manumientalnaha mastactva Biełarusi

Razburalny cykłon udaryŭ pa francuzskim archipiełahu Majota: imavierna, zahinuli sotni ludziej

Łukašenka padaryŭ sułtanu Amana pistalet-kulamiot Špahina5

Cana bitkojna znoŭ pabiła histaryčny maksimum

Chłopčyk, jaki viartaŭsia sa škoły ŭ mascy Jakuboviča i staŭ zorkaj tyktoku, raskazaŭ pra svoj prykoł7

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Siarod zatrymanych pa spravie pažaru ŭ viciebskim handlovym centry, vierahodna, jahony ŭładalnik2

Siarod zatrymanych pa spravie pažaru ŭ viciebskim handlovym centry, vierahodna, jahony ŭładalnik

Hałoŭnaje
Usie naviny →