Śvietłaja duchoŭnaja lehienda vyrasła z pahanskaha hulbišča łupierkalij.
Siońnia dzień usich zakachanych. Dzień śviatoha Valancina ŭstanoŭleny ŭ honar rańniechryścijanskich śviatych, što nasili hetaje imia, ale pachodzić ad eratyčnych łupierkalij.
Łupierkalii byli fiestyvalem eratyzmu ŭ honar bahoŭ kachańnia. Łupierk — adna ź mianušak boha Faŭna, boha miłavańnia i zastupnika statkaŭ, dzień jakoha adznačaŭsia štohod 14 lutaha.
Miesca, dzie vaŭčyca, pa lehiendzie, vykarmiła Romuła i Rema (zasnavalnikaŭ Ryma), ličyłasia ŭ rymlan śviatym.
Štohod 15 lutaha tut pravodzilisia śviaty, zvanyja «Lupercalia» (pa-łacinsku lupo — «vaŭčyca»), padčas jakoha ŭ achviaru prynosilisia žyvioły. Ź ich skur vyrablalisia bizuny. Paśla rytualnaj biasiedy maładyja ludzi brali hetyja bizuny i vychodzili ŭ horad łupcavać žančyn.
Reč u tym, što adzin z arakułaŭ adnojčy prarakavaŭ, što ściabać žančyn bizunom z achviarnaj skury treba, kab pavialičyć naradžalnaść. Heta stałasia ŭ časie pieryjadu, kali pa Rymie prakaciłasia chvala miortvanaradžeńniaŭ i vykidyšaŭ. Tak supała, što chvala miertvanaradžeńniaŭ spyniłasia, i heta patłumačyli pazityŭnym efiektam łupcoŭki.
U časie Łupierkalij hołyja chłopcy z papruhami z kaźlinaj skury biehali miž žančynami i ściabali ich. Žančyny achvotna padstaŭlali siabie pad udary, ličačy, što heta daść im pładavitaść i lohkija rody.U hetym biasčynstvie ŭdzielničali navat členy šlachietnych siamiejstvaŭ. Zapisy kažuć, što navat Mark Antonij biehaŭ jak Łupiercyj.
U kancy abradu žančyny taksama raździavalisia dahała.
Ničoha dziŭnaha, što hetyja śviaty byli takimi papularnymi, i, navat kali mnohija inšyja pahanskija śviaty byli admienienyja z prychodam chryścijanstva, hetaje jašče doŭhi čas adznačałasia.
U 494 hodzie n. e. papa Hiełasij I pasprabavaŭ zabaranić Łupierkalii. Śviatu, jakoje pryjšło na zamienu Łupierkalijam, byŭ pryznačany niabiesny zastupnik — śviaty Valancin, jakoha ŭ 269 hodzie n. e. rymski impieratar Kłaŭdzij II zahadaŭ zabić za jaho prapaviednickuju dziejnaść siarod moładzi. Jon byŭ pakarany 14 lutaha.
U poźnim siaredniavieččy ŭ Francyi i Anhlii žyćcio sv. Valancina pastupova pačało abrastać lehiendami, źviazanymi z tajnym šlubam zakachanych par.
Pavodle lehiendy, u tyja dalokija časy impieratar ubiŭ sabie ŭ hałavu, što samotny mužčyna — bieź siamji, žonki i abaviazkaŭ, — lepš bjecca za radzimu na poli bitvy, i zabaraniŭ mužčynam žanicca. A śviaty Valancin byŭ zvyčajnym śviatarom, jaki spačuvaŭ niaščasnym zakachanym i ŭpotaj ad usich, pad pokryvam nočy, aśviačaŭ šluby zakachanych.
Śviatara kinuli ŭ turmu, asudzili na śmierć. U turmie śviaty Valancin paznajomiŭsia z dačkoj nahladčyka — Julijaj. Zakachany śviatar pierad śmierciu napisaŭ joj pryznańnie ŭ kachańni — valancinku. I choć jaho pakarańnie adbyłosia 14 lutaha 269 hoda našaj ery, jon zastaŭsia ŭ pamiaci ludziej.
Hetaja śvietłaja duchoŭnaja lehienda źmianiła pahanskaje hulbišča.
Papa Hiełasij taksama pieranios dzień śviatkavańnia Łupierkalij z 15 na 14 lutaha (Dzień Valancina).
Zakachanych na śviecie na mienšaje. Ad taho Dzień śviatoha Valancina ŭ XX stahodździ staŭ adnym z samych papularnych śviataŭ — choć jon nidzie nie staŭ śviatam dziaržaŭnym.
* * *
Biełaruskamoŭnyja valancinki možna pasłać sa staronki Virtualnaha aniołka.
Kamientary