Kupčyna, Zołatava, Sieviaryniec… — vosiem biełarusak, jakija ruchajuć krainu napierad
My ščyra zachaplajemsia ŭsimi biełaruskimi žančynami, jakija stvarajuć, zmahajucca, robiać niemahčymaje, pracujuć addana, ździajśniajuć svaje mary i iduć da svaich metaŭ. I 8 sakavika chočam adznačyć chacia b častku hetaj vialikaj «armii». Moža być, chtości ź ich natchnić na štości i vas.
My admysłova nie stali ŭklučać u śpis asob z šerahu Śviatłany Aleksijevič ci Darji Domračavaj, bo ŭsie ich i tak viedajuć i šanujuć.
Pierad vami vosiem žančyn, pra spravy i dasiahnieńni jakich my ličym važnym nahadać. Vybar «Našaj Niny».
Palityka i dziaržsłužba: Alena Kupčyna, pasoł Biełarusi ŭ Aŭstryi
Biez sumnievaŭ — najbolš upłyvovy biełaruski dypłamat-žančyna na mižnarodnaj arenie. Siońnia Kupčyna ačolvaje ambasadu ŭ Aŭstryi i Charvatyi, a taksama pradstaŭlaje krainu ŭ ABSIE.
Pra Kupčynu kažuć, što jana absalutna na svaim miescy — dypłamat najvyšejšaha ŭzroŭniu. Letaś jana była adnym z hałoŭnych pretendentaŭ na pazicyju hienieralnaha sakratara ABSIE, ale nie skłałasia. Paźniej Kupčynu abrali staršynioj 17-j siesii Hienieralnaj kanfierencyi AAN pa pramysłovym raźvićci (JUNIDA). Treba zaznačyć, heta pieršy vypadak, kali biełaruski dypłamat staŭ staršynioj orhanu AAN.
Cikava, što ŭ dypłamaty Alena Kupčyna asabliva nie źbirałasia. Jana skončyła jurfak BDU, potym — aśpiranturu, abaraniła kandydackuju. Advučyŭšysia, pajšła ŭ Akademiju navuk.
Navuka vabiła jaje intelektualnaj svabodaj, raspaviadała dypłamat u intervju časopisu «Biznes Łedzi». Kali prapanavali schadzić na sumoŭje ŭ MZS, dzie tady aktyŭna šukali jurystaŭ ź viedańniem anhlijskaj, Kupčyna doŭha vahałasia i razdumvała, ale ŭrešcie pahadziłasia. Joj tady było 25, jaje ŭziali druhim sakratarom u damoŭna-pravavy adździeł. Karjeru Kupčyna zrabiła vielmi chutka: praź niekalki hod jana była ŭžo načalnikam adździeła, potym — namieśnikam načalnika ŭpraŭleńnia, a paśla, u 1995-m, jaje nakiravali ŭ Šviejcaryju.
U peŭny momant jana vyrašyła, što treba spynicca i pažyć dla siabie. Zvolniłasia, vyjšła zamuž, naradziła syna. Ale kali chłopčyku było piać miesiacaŭ, usio ž viarnułasia ŭ dypłamatyju i pa siońnia praciahvaje ŭzdymacca pa karjernaj leśvicy.
Raniej dypłamatka raspaviadała, što kali ŭ jaje jość volny čas, jana addaje jaho na siamju, na razmovy z synam, na čytańnie i muzyku — opiery, balet, apierety.
Što tyčycca biełaruskaj kultury i movy, to, jak zaznačała Kupčyna, «kali nie my, to chto budzie ich prasoŭvać?» U hetym jana taksama bačyła svaju asablivuju misiju.
ŚMI: Maryna Zołatava, hałoŭnaja redaktarka Tut.by
Tut.by źjaviŭsia ŭ 2000-m, a praz čatyry hady ŭ kamandu pryjšła Maryna Zołatava. Kaliści jana była adzinaj redaktarkaj partała.
Siońnia Maryna Zołatava — hałoŭnaja redaktarka, pad kiraŭnictvam jakoj 50 čałaviek stvarajuć infarmacyjnuju karcinu dnia. Heta tolki kamanda redakcyi, ahułam na Tut.by kala 350 supracoŭnikaŭ.
U historyi partała było šmat roznych prajektaŭ, ale naviny — samy paśpiachovy, i hetaha damahłasia Zołatava. Jana zbudavała resurs, jaki zadaje ŭzrovień i daje standarty ŭsioj biełaruskaj žurnalistycy. U našym tradycyjnym rejtynhu naviedvalnaści navinnych sajtaŭ Biełarusi Tut.by staić na pieršym miescy ź vialikim adryvam. Bolš za 100 miljonaŭ staronak adkryvajuć čytačy ciaham miesiaca — heta vielizarnaja ličba.
Zołatava skončyła fiłfak BDU, aśpiranturu Instytuta movaznaŭstva Akademii navuk. Jana zamužam, haduje dačku i syna.
U 2015-m Maryna prabiehła svoj pieršy ŭ žyćci paŭmarafon — 21 kiłamietr. Paśla zabiehu ŭ razmovie z žurnalistami jana padkreśliła, što sport dla jaje bolš, čym prosta fiznahruzka.
«Jość ludzi, jakija pahardžajuć fizičnymi nahruzkami ci, naadvarot, dumajuć stereatypami kštałtu «moc jość, rozumu nie treba». Ale heta ŭzajemaźviazanyja rečy. Kali ty staviš pierad saboj fizičnyja vykliki: prabiehčy marafon, skočyć z parašutam, pierapłyści Basfor — psichałohija źmianiajecca ŭ tym liku. Čałaviek pryvykaje stavić pierad saboj vykliki, pieraadolvać pieraškody, dasiahać novych metaŭ, a nie prosta vykonvać fizičnyja nahruzki. Heta daje šmat enierhii, zaradžaje», — razvažała Zołatava.
Biznes: Śviatłana Siparava, suzasnavalnica Mark Formelle
Kampanija Mark Formelle — adzin ź biełaruskich biznesaŭ, jaki apošnim časam čaściej za inšych vystrelvaje infarmacyjnymi nahodami. Jak pazityŭnymi (zapuskaje liniejku adzieńnia z partretami Radziviłaŭ), tak i nie vielmi (Barbaru Radzivił na śvitšotach błytajuć ź inšaj, Aŭstryjskaj, a fieministki haniać seksisckuju rekłamu bializny). Ale va ŭsich situacyjach, jak sa znakam plus, tak i sa znakam minus, Mark Formelle pavodzić siabie z humaram i hodna. Možna pryhadać, naprykład, žest padtrymki «Radzisłavie», jakaja dapamahaje achviaram siamiejnaha hvałtu.
Toje, što škarpetki MF ź jarkimi pryntami daŭno palubilisia biełarusam, — uvohule nie sakret.
Z 2009 hoda kampanija adkryła bolš za 100 kram pa ŭsioj Biełarusi. Rečy Mark Formelle možna nabyć u Rasii, Ukrainie, Kazachstanie, Litvie i Bałharyi. Heta siamiejny biznes, ale za žanočyja i dziciačyja kalekcyi, markietynhavuju stratehiju zaŭsiody adkazvała mienavita Śviatłana.
Cikava, što baćka Śviatłany, taksama pradprymalnik, zaŭsiody ličyŭ, što biznes — heta vyklučna mužčynski zaniatak, a žančynam treba znachodzicca «la piečki», być ź siamjoj i dziećmi. Ale dačka dakazała jamu advarotnaje: jana paśpiachova kiruje biznesam i paralelna haduje dźviuch dačok.
Kultura: Anžalika Krašeŭskaja, dyrektarka fiestyvalaŭ «Teart» i «Listapad»
Mieniedžment u kultury — adna sa śfier, jakaja ŭ nas krychu kulhaje. Ale prykład Anžaliki Krašeŭskaj pakazvaje, što možna paśpiachova rabić maštabnyja mastackija prajekty, pryčym nie razava, a pastajanna.
Ekanamistka pa adukacyi (skončyła Biełaruski dziaržaŭny ekanamičny ŭniviersitet), Anžalika vielmi ŭdała prymianiaje hety dośvied u śfiery kultury. Źjaŭlajučysia dyrektarkaj Centra vizualnych i vykanalnickich mastactvaŭ «ART Karparejšn», jana pastaviła na patok adny z samych značnych kulturnych fiestyvalaŭ Biełarusi — MKF «Listapad» i teatralny fiestyval «Teart». Z 2015 hoda kamanda centra ažyćciaŭlaje prajekt TheatreHD — pakazy ŭ kinateatrach zapisaŭ najlepšych teatralnych pastanovak na znakamitych suśvietnych placoŭkach. I heta tolki častka dziejnaści Anžaliki i jaje kaleh.
Darečy, u intervju jana amal nikoli nie kaža pra siabie — vyklučna pra toje, što robić.
Navuka: Emilija Kałamijec, člen-karespandent NAN, doktar bijałahičnych navuk
Mikrabijołah i bijatechnołah Emilija Kałamijec — aŭtarka kala 500 navukovych prac i šmatlikich patentaŭ na vynachodnictvy. Nazvy mnohich ź ich mała što skažuć tym, chto słaba raźbirajecca ŭ mikrabijałohii. Ale kali kazać koratka i prosta, to mienavita dziakujučy Emilii my majem technałahičnuju liniju pa vytvorčaści fiermientaŭ dla impartazamiaščalnych rečyvaŭ, jakija vykarystoŭvajucca dla dyjahnostyki i supraćpuchlinnych substancyj. Pad jaje kiraŭnictvam u łabaratoryjach Instytuta mikrabijałohii byli raspracavany zamianialniki antybijotykaŭ i hrudnoha małaka, a taksama inavacyjnyja bijadabaŭki dla paliva. Jana taksama ŭkaraniła technałohiju stvareńnia preparataŭ dla dezynfiekcyi i imunastymulacyi.
Letaś Emiliju Kałamijec pryznali «Vučonym hoda NAN Biełarusi — 2017».
Navucy žančyna addała bolš 40 hod svajho žyćcia. Ale da taho, jak pačać budavać karjeru navukoŭcy, jana skončyła Biełaruski palitechničny instytut i dumała, što budzie pracavać na vytvorčaści. Žyćcio vyrašyła inačaj, jaje prafiesijnyja zdolnaści i intelekt spatrebilisia ŭ inšaj vobłaści. Praŭda, dzieci i ŭnučka ŭ navuku iści naadrez admovilisia. Jany bačyli, što časam maci i babula zarablała ŭsiaho 20 dalaraŭ, choć siadzieła za pracaj usie volnyja viečary, navat kali vyjazdžała na lecišča. Ale hrošy dla Emilii — druhasnaje. Jana ŭsiu siabie addaje navucy, lubić svaju spravu fanatyčna i biaźmiežna. I praciahvaje pracavać, niahledziačy na toje, što daŭno mahła adpačyvać na piensii.
Pravy: Iryna Alchoŭka, kiraŭnica «Hiendarnych pierśpiektyŭ», siabra Nacyjanalnaj rady pa hiendarnaj palitycy pry Saviecie Ministraŭ
U Biełarusi isnuje niamała roznych hramadskich arhanizacyj, dziejnaść jakich časam dla mnohich vyklikaje šmat pytańniaŭ. Ale prykład «Hiendarnych pierśpiektyŭ» pad kiraŭnictvam Iryny — z pazityŭnych. Razam z partniorami jana prasoŭvaje ŭ Biełarusi antydyskryminacyjny zakon, pracuje z temami supraćstajańnia hvałtu ŭ siamji, daśleduje situacyi hiendarnaj niespraviadlivaści ŭ hramadstvie. I što nie mienš važna — aktyŭna supracoŭničaje sa ŚMI, tłumačyć nieabchodnaść i važnaść peŭnych pytańniaŭ, raspaviadaje pra pieramohi ŭ śfiery pravoŭ žančyn.
Pry hetym Iryna razburaje stereatyp, źviazany ź fieministkami: jana ščaślivaja ŭ šlubie, haduje syna. Čamu fieminizm vyhadny i mužčynam, Iryna nie raz tłumačyła ŭ svaich kałonkach i intervju. Voś adna z cytat: «Dyskusii pra fieminizm ciapier faktyčna pieratvarajucca ŭ razmovy pra treciuju suśvietnuju vajnu pamiž mužčynam i žančynaj. Na moj pohlad, heta nierazumieńnie taho, što fieminizm vyhadny jak žančynam, tak i mužčynam. Padziali sa mnoj chatnija abaviazki, a ja padzialu z taboj zarablańnie hrošaj. Heta krychu prymityŭnaja, ale ad hetaha nie mienš viernaja formuła».
Adukacyja: Hanna Sieviaryniec, nastaŭnica, piśmieńnica
Kali b usie nastaŭniki byli Hannami Sieviaryniec, to Biełaruś była b zusim inšaj, lepšaj.
Kali Hanna raspaviadaje pra svaich vučniaŭ, razvažaje nad ich pytańniami, pryhadvaje sceny z žyćcia kłasa — va ŭsim hetym adčuvajecca takaja vialikaja luboŭ da svajoj spravy, što ščyra zajzdrościš tym školnikam, u jakich jana viadzie zaniatki.
Vykładčyca ruskaj movy i litaratury Smalavickaj rajonnaj himnazii, jana robić dla biełaruskaj movy i litaratury bolš, čym mnohija nastaŭniki biełaruskaj movy. Letaś Hanna Sieviaryniec napisała adkryty list Minadukacyi, dzie vyrazna akreśliła šmat isnujučych prablem u školnaj prahramie pa biełaruskaj litaratury, jakija čynoŭniki ihnarujuć ci prosta nie bačać. Ščyraje pamknieńnie prostaha školnaha nastaŭnika palepšyć sistemu vyklikaje vialikuju pavahu.
Hanna Sieviaryniec skončyła fiłałahičny fakultet BDU. Jana nie tolki vykładaje movu i litaraturu, ale i daśleduje biełaruskuju litaraturu, napisała niekalki knih: dakumientalnuju bijahrafiju «Uładzimir Duboŭka. Jon i pra jaho», «Dzień Śviatoha Patryka». Adšukała archiŭ Alesia Dudara i ŭkłała samaje poŭnaje vybranaje paeta.
IT: Viera Rašecina, suzasnavalnica «KaktusSoft»
U IT-śfiery žanočyja imiony hučać nie asabliva časta. Dziesiać hod tamu Viera Rašecina, papracavaŭšy krychu ŭ kampanii, što zajmałasia prahramnym zabieśpiačeńniem, z mužam i baćkam stvaryła «KaktusSoft». U pieršyja hady siamja ŭkłała ŭ biznes kala $130 tysiač. Było niaprosta, ale chutka spravy pajšli ŭhoru i ŭsie ŭkładańni viarnulisia.
Z časam startap vyras u mižnarodnuju kampaniju z hałoŭnym ofisam u Bielhii, ale ruchavikom, centram raspracoŭki ŭ Biełarusi. U «KaktusSoft» źviartalisia i Microsoft, i «Jandeks», i Mail.Ru Group — surjoznyja zamoŭcy.
U niadaŭnim intervju Tut.by Rašecina raspaviała, što ŭpieršyniu za 11 hod viarnułasia ŭ najm — «KaktusSoft» kupiła bielhijskaja kampanija «Litussoft». Muž Viery Andrej syšoŭ z kampanii i ŭziaŭsia za vytvorčaść mebli, a Rašecina pierajšła na pazicyju CEO. Kaža, što tak praściej i vyhadniej, bo i zarobak maje, i tranšy za prodaž kampanii atrymlivaje. Damova nie zabaraniaje joj zajmacca ŭłasnymi prajektami, ale na heta zastajecca niašmat času.
Pierśpiektyvy Viera bačyć u prajektach, zaviazanych na technałohii błokčejnu. Ale kanstatuje, što Biełaruś da ich pakul što nie saśpieła, tamu prymaje z prachałodaj. Rašecina ž upeŭnienaja, što za hetym budučynia.
Sudziać hiendyrektara BiełAZa. Pahražaje da 15 hadoŭ8
Kamientary