Pandemija skončyłasia, ale nastupstvy zastalisia. Što COVID-19 prynios Biełarusi?
Dniami Suśvietnaja arhanizacyja achovy zdaroŭja admianiła status pandemii karanavirusa. Zhadvajem, jak kavid adbiŭsia na Biełarusi. Heta pandemija pakazała, jak ułady staviacca da ludziej i vykarystoŭvajuć situacyju ź virusam u svaich intaresach.
«Hłupstva absalutnaje i niesuśvietnaje»
Zhodna z aficyjnymi danymi, pieršy vypadak zachvorvańnia na karanavirus u Biełarusi byŭ zafiksavany 27 lutaha 2020 hoda. Heta byŭ student ź Irana, jaki 22 lutaha prylacieŭ u Minsk. Užo na nastupny dzień paśla abviaščeńnia pra pieršy vypadak zachvorvańnia na COVID-19, biełarusy raskupili ŭsie miedycynskija maski.
U siaredzinie sakavika ŭsie susiednija krainy, u tym liku Rasija, zakryli svaje miežy na ŭjezd. Prajechać biez karancinu z taho času mahli tolki kiroŭcy, jakija ažyćciaŭlajuć mižnarodnyja pieravozki. Łukašenka tady raskrytykavaŭ takoje rašeńnie, nazvaŭšy jaho «hłupstvam absalutnym i niesuśvietnym».
«Čaho ty chodziš pa hetych vulicach?»
Pieršaj aficyjnaj achviaraj novaha virusa staŭ zasłužany artyst Biełarusi Viktar Daškievič. Akcior pamior 30 sakavika 2020 hoda. Reakcyja Łukašenki na śmierć akciora vyklikała abureńnie ŭ hramadstvie.
«Nu voś my padazrajom, što ŭ Viciebsku hety akcior pamior, i ŭ jaho taksama byŭ da taho, što dyjahnastavana pnieŭmanija, jašče i hety virus. Nu, jamu zaŭtra 80 hadoŭ budzie, čaho ty chodziš pa hetych vulicach, a tym bolš pracuješ», — adreahavaŭ na śmierć 75-hadovaha akciora Łukašenka.
Ahulnarespublikanski masačny režym u Biełarusi ŭviali tolki z 9 kastryčnika 2021 hoda. Ale Łukašenka, jaki raniej nieadnarazova nazyvaŭ maski i reśpiratary «namordnikami», raskrytykavaŭ rašeńnie Ministerstva achovy zdaroŭja, nazvaŭšy jaho «ciskam na ludziej», tamu ŭžo 22 listapada abaviazkovy masačny režym byŭ skasavany.
Łukašenka nie tolki skieptyčna staviŭsia da virusa, ale i publična hrebavaŭ lubymi mietadami zaściarohi. Jon admaŭlaŭsia nadziavać masku navat pry naviedvańni «čyrvonych» zon va ŭstanovach achovy zdaroŭja, choć miedyki i čynoŭniki prymušali jaho heta zrabić.
Sam Łukašenka dvojčy chvareŭ na COVID-19. Pieršy raz u lipieni 2020 hoda, a druhi — u studzieni 2022 (vypadki, jakija ŭłady paćvierdzili aficyjna). Jak śćviardžałasia, abodva razy jon pieranios jaho «na nahach». Heta, na dumku Łukašenki i dziaržprapahandy, musiła dakazać nasielnictvu, što ničoha strašnaha ŭ hetym virusie niama.
Heta ŭsio «psichoz»
Padobnyja vykazvańni ŭ bok virusa Łukašenka ahučvaŭ rehularna. Jon nie saromieŭsia vykazvacca nakont lišniaj vahi pamierłych ad virusa i razdavaŭ niahiehłyja parady, jak zmahacca ź virusam, ź jakich śmiajalisia daloka za miežami Biełarusi. U pryvatnaści, jon raiŭ lačyć chvarobu harełkaj i jazdoj na traktary. Nazyvaŭ situacyju «psichozam».
«Tut niama virusaŭ nijakich! Voś ty ž nie zaŭvažyła, što jany lotajuć? Ja taksama nie baču», — kazaŭ jon u kamientary supracoŭnicy telebačańnia na chakiejnaj arenie, dadajučy, što «chaładzilnik — najlepšyja antyvirusnyja leki».
Ułady ad samaha pačatku namahalisia prymienšyć maštaby trahiedyi, rabili vyhlad, što ničoha nadzvyčajnaha nie adbyvajecca. Aficyjnaja statystyka padviarhałasia krytycy nie tolki ŭnutry krainy. Ułady vidavočna prynižali kolkaść latalnych vypadkaŭ ad COVID-19. Paźniej Biełstat vyrašyŭ nie publikavać hetych danych. Apošni raz infarmacyja ab situacyi z karanavirusam abnaŭlałasia 1 lipienia minułaha hoda. Zhodna ź joj, na kavid u Biełarusi za toj pieryjad pierachvareła 994 037 čałaviek. Pamierła — 7118.
Acanić kolkaść achviar ad kavidu možna pa pakazčyku zališniaj śmiarotnaści. Jon pakazvaje, nakolki faktyčnaja śmiarotnaść pieravysiła čakanuju, i ŭličvaje roznyja ŭskosnyja faktary.
Pavodle daśledavańnia miedyčnaha navukovaha časopisa The Lancet, u Biełarusi zališniaja śmiarotnaść, źviazanaja z COVID-19, pieravysiła 85 600 čałaviek. Heta ličby za dva hady — pieryjad z 1 studzienia 2020-ha pa 31 śniežnia 2021-ha.
Naturalna, što ŭ Biełarusi nijakich istotnych abmiežavańniaŭ nie ŭvodziłasia. Usurjoz ułady stavilisia da pandemii tolki tady, kali im heta było vyhadna.
Naprykład, z-za epidemijałahičnaj situacyi mahli admianiacca niazručnyja dla ŭłady masavyja mierapryjemstvy ci abmiažoŭvałasia kolkaść naziralnikaŭ na vybarčych učastkach.
Taksama z 7 kastryčnika 2020 hoda pačali abmiažoŭvać mahčymaść pieradavać pieradačy zatrymanym.
Niekalki miesiacaŭ ich prymali tolki raz na tydzień. Z nadychodam 2021 hoda situacyja pahoršyłasia. Pryjom pieradač całkam prypynili, pieradavać možno było tolki leki i tolki adzin raz na tydzień. Aficyjna takija zachady byli pryniaty «ŭ metach zabieśpiačeńnia biaśpieki i źmianšeńnia ryzyki, źviazanaj z raspaŭsiudžvańniem na terytoryi Respubliki Biełaruś COVID-19».
Na Akreścina nijakich sanitarna-epidemijałahičnych mier nie prytrymlivalisia. Ludziej naŭmysna trymali ŭ pierapoŭnienych kamierach, z-za čaho mnohija pierachvareli na karanavirus padčas źniavoleńnia. Adna ź minčanak, Alena Amielina, pamierła ad kavidu nieŭzabavie paśla vyzvaleńnia.
Vakcynacyja: admova ad zachodnich vakcyn i sproba zrabić svaju
Z vakcyn u našaj krainie na vybar prapanoŭvalisia tolki rasijskaj abo kitajskaj vytvorčaści. Heta stvarała dadatkovyja niazručnaści dla tych, chto mieŭ patrebu vyjazdžać u Jeŭropu i niekatoryja inšyja krainy, bo bolšaść krain Jeŭropy nie pryznavała hetych vakcyn, tamu mnohija vybiralisia ŭ susiednija krainy ES abo va Ukrainu, kab zrabić tam pryščepku i atrymać «kavidny pašpart», ź jakim možna było padarožničać bolš svabodna. Z časam u Biełarusi źjavilisia navat admysłovyja pryščepačnyja tury.
Pry hetym Łukašenka ćviorda stajaŭ na tym, što zachodnija vakcyny Biełarusi niepatrebnyja. I nie tamu, što jany nizkajakasnyja ci darahija. Palityk nie prychoŭvaŭ, što nie ŭchvalaje vykarystańnie zachodnich vakcyn z pryčyn palityčnych.
«U nas u krainie niama zamiežnych vakcyn, akramia «Sputnika» i kitajskaj vakcyny, — kazaŭ Łukašenka. — Ale hetyja vakcyny nie horšyja. Nam padkidvajuć ideju: «Zaviazicie Pfizer, «Džonsan i Džonsan», «Madernu» i inšaje». Dla čaho? Kab [ludzi] mahli pryščapicca, atrymać pašpart i jechać tudy, da svaich! Jechać na Zachad, instrukcyi atrymlivać! Voś dla čaho im heta treba! Jedźcie tudy i tam vakcynujciesia. A my kuplajem zamiežnyja vakcyny, jakija siabie značna lepš pakazali, čym zachodnija».
Taksama ŭ Biełarusi amal uvieś hety čas pracavali nad stvareńniem ułasnaj vakcyny. Ministr achovy zdaroŭja Pinievič kazaŭ, što šyrokaje prymianieńnie ajčynnaj vakcyny ad COVID-19 budzie pačata ŭ 2024 hodzie.
Zakryli miežy i zrabili vyjezd płatnym
Niahledziačy na toje, što ŭ sakaviku 2020 hoda Łukašenka krytykavaŭ krainy, jakija ŭvodzili strohija karancinnyja abmiežavańni i zakryvali miežy, urad vyrašyŭ abmiežavać vyjezd ź Biełarusi z 21 śniežnia 2020 hoda. U padobnym rašeńni mnohija bačyli vyklučna palityčny padtekst. Tym bolš što abmiežavańnie tyčyłasia tolki naziemnych pamiežnych punktaŭ, vylecieć ź Biełarusi pa-raniejšamu było dazvolena bieź jakich-niebudź umoŭ ź biełaruskaha boku. Abmiežavańni na vyjezd dziejničali da 3 krasavika 2022 hoda.
«Kavidny» zbor pry pierasiačeńni miažy na transpartnych srodkach, maksimalnaja dapuščalnaja vaha jakich nie pieravyšaje 5 ton, pačali spahaniać z 1 maja 2021 hoda. Pieršapačatkova jaho płanavali źbirać da 1 studzienia 2023 hoda. Aficyjna dekłaravałasia, što sabranyja srodki pojduć «na papiaredžvańnie i baraćbu z karanavirusnaj infiekcyjaj».
Z 1 studzienia 2023 hoda vyjezd z krainy znoŭ staŭ biaspłatnym. Ale ŭžo 12 studzienia stała viadoma, što zbor u pamiery 1 bazavaj vialičyni viartajecca. Płacić 37 rubloŭ daviadziecca ažno da 1 studzienia 2025 hoda.
Ministr Pinievič 11 studzienia zajaviŭ, što pandemija karanavirusa ŭ Biełarusi padyšła da kanca. Kiraŭnik SAAZ abviaściŭ pra zakančeńnie pandemii COVID-19 u śviecie 5 maja 2023 hoda.
Nastupstvy, jakija nie adlustroŭvaje statystyka
Karanavirus, a kali być bolš dakładnymi, mienavita reakcyja na pandemiju z boku ŭład pryviała i da źmien u hramadstvie.
Ludzi navučylisia hurtavacca i vyrašać prablemy biez udziełu dziaržavy. Narod dapamahaŭ miedykam, źbiraŭ hrošy na srodki dla abarony i vyrablaŭ ich sam. Kaviarni zabiaśpiečvali balnicy biaspłatnymi abiedami. Kampanija ByCovid19 sabrała bolš za 300 tysiač dalaraŭ na baraćbu z pandemijaj.
Paźniej chvala salidarnaści i ŭzajemnaj dapamohi raspaŭsiudziłasia i na dapamohu paciarpiełym ad režymu.
Časta analityki i prostyja biełarusy mienavita pačatak pandemii i reakcyju na jaje z boku Łukašenki nazyvajuć pieršym šturškom, dziakujučy jakomu stali mahčymyja padziei 2020 hoda. Adčuŭšy źniavahu da siabie (toj ža biznes tak i nie atrymaŭ padtrymki, na jakuju raźličvaŭ), mnohija adčuli patrebu ŭ demakrytyčnaj uładzie, jakaja budzie ŭličvać intaresy naroda.
Kamientary