Stendapier Mirzalizade: Heta dziŭny ruch — pošuk supieražyvańnia da rasijanaŭ
Viadomy biełaruski stendap-komik Idrak Mirzalizade raskazaŭ pra svaje adnosiny ź biełaruskaj movaj i toje, što nie razumieje ŭ rasijanach.
«Moj baćka byŭ siabram BNF «Adradžeńnie»
U intervju, jakoje Idrak Mirzalizade daŭ u Varšavie jutub-kanału «A pahavaryć?», stendapier zhadvaje, što jaho baćka vučyŭsia ŭ Biełarusi, a kali pačaŭ tam pracavać, to pieravioz siamju. Baćka byŭ siabram BNF «Adradžeńnie».
«Heta byŭ kryzis SSSR. Baćka zachaplaŭsia roznymi sacyjalnymi ruchami, jakija adbyvalisia ŭ śviecie. Narodny front byŭ nie tolki ŭ Biełarusi, ale i ŭ Azierbajdžanie. Tata nie byŭ aktyŭnym dziejačam BNF. Jon raskazvaŭ, što zjeździŭ na zjezd BNF u Vilniu».
Mirzalizade adznačaje, što dla jaho baćki Biełaruś stała rodnaj krainaj. Pry hetym baćka pastajanna nahadvaŭ synu «Nie zabyvaj, što ty tałyš (tałyšy — narod na poŭdni Azierbajdžana i paŭnočnym zachadzie Irana. — NN) z Azierbajdžana».
«Ja chadziŭ u škołu i razumieŭ, što ja tałyš z Azierbajdžana. Vučusia ŭ Biełarusi. Vuču biełaruskuju movu»,
— dzielicca ŭspaminami komik.
Mirzalizade zhadvaje, što jaho baćka krytykavaŭ za toje, što jon abrusieŭ. Pad hetym baćka razumieŭ toje, što čałaviek straciŭ svaje karani:
«Heta mahło hučać jak paprok tamu, što ja adyšoŭ u niejki bieskulturny bok svajho žyćcia. Heta słova časta ŭžyvajecca siarod kaŭkazcaŭ dla taho, kab skazać, što jon straciŭ svaje karani».
«Instytut byŭ dla mianie miescam, dzie ja baŭlu čas, pakul vybiraju svaju nišu ŭ žyćci»
U 2009 hodzie Mirzalizade pastupiŭ na žurfak BDU nie dziela prafiesii.
«U toj čas ja nie razhladvaŭ instytut (žurnalistyki. — NN) jak placoŭku, dzie atrymlivaju viedy i adukacyju. Instytut byŭ dla mianie miescam, dzie ja baŭlu čas, pakul vybiraju svaju nišu ŭ žyćci».
Stendapier zhadvaje, što ŭ studencki čas jon zachaplaŭsia brytanskim žurnalistam Robiertam Fiska, jaki šmat pisaŭ pra palityku zachodnich krain adnosna krain Blizkaha i Centralnaha Uschodu.
«Mnie vielmi padabałasia pazicyja hetaha žurnalista. Jana nie była kštałtu «my niasiom libieralny paradak dnia ŭ śviet». Ja tady na chvali ramantyki dumaŭ, jak kruta budzie jeździć pa haračych punktach i rabić repartažy»,
— adznačaje Mirzalizade.
Akramia hetaha, u toj čas budučy komik pračytaŭ šmat knih Remarka. Pa jaho słovach, raman «Na zachodnim froncie ničoha novaha» maksimalna pieradaje žachi vajny. «Paśla jaho dumki ab ramantyzacyi vajny poŭnaściu źnikli. Ja zrazumieŭ, što heta nie majo».
U čas vučoby Idrak, pa jaho słovach, nie cikaviŭsia pytańniami svabody presy.
«Moža, treba, kab rasijanie razumieli ŭkraincaŭ i biełarusaŭ?»
Mirzalizade razvažaje, što kožny žyvie ŭ svajoj realnaści — tyja, chto źbieh z krainy, biełarusy ŭ biełaruskich umovach i rasijanie ŭ rasijskich.
«Voś [rasijanie] kažuć: čamu ŭkraincy [nas] nie razumiejuć? Ale čamu ŭsie ŭ Rasii šukajuć razumieńnia ŭkraincaŭ? Navošta jano im patrebnaje? Moža, treba, kab rasijanie razumieli ŭkraincaŭ i biełarusaŭ? Niejkaja dziŭnaja pastanoŭka pytańnia — hety pošuk supieražyvańnia da rasijanaŭ. U tym liku za miažoju.
Heta dziŭny ruch. Mienavita da rasijanaŭ. Ź biełarusami my nie abmiarkoŭvajem «Voś, ukraincy nas nie razumiejuć». Čamu ciabie pavinny razumieć ukraincy?
Va ŭkraincaŭ vajna. U ciabie svaja realnaść, i ŭ joj ty maksimalna robiš toje, što možaš rabić. Ci nie robiš. Mnie padajecca, rasijanam treba pašukać razumieńnia pamiž saboju. «Čamu my adno adnaho nie razumiejem?» — voś vydatnaje pytańnie», — vykazvaje svoj pohlad Mirzalizade.
Mova — kulturny kod
Idrak Mirzalizade adznačaje, što važna havaryć pa-biełarusku. Heta nieabchodna dla zachavańnia nacyjanalnaj identyčnaści. Mova — heta tvoj kulturny kod.
«Dla mianie važna, što ja tałyš, što ja viedaju, chto maje prodki i adkul jany. Dziakujučy hetamu ja viedaju, chto ja. Raniej, u niejki momant ja ad hetaha addaliŭsia, paličyŭ, što heta nie tak važna. Ale ŭ tyja hady ja siabie adčuvaŭ ahidna, bo zhubiŭ usie kaštoŭnaści. Ciapier ja imknusia viarnuć toje, što zhubiŭ. Heta važna tamu, što daje adčuvańnie hleby pad saboju»,
— tłumačyć Mirzalizade.
Ale stendapier zaŭvažaje, što jon dumaje na ruskaj movie i ličyć siabie ruskamoŭnym čałaviekam. «Voś ja vyras u Biełarusi, u jakoj razmaŭlali na ruskaj movie. I ja na joj razmaŭlaŭ. U siamji ja vyvučyŭ azierbajdžanskuju i trochi tałyšskuju. Biełaruskuju movu ja vyvučyŭ u škole», — zhadvaje Idrak.
Mirzalizade pryznajecca, što nie moža razmaŭlać na biełaruskaj movie dobra, bo nie maje praktyki.
«Ja rabiŭ vystup na biełaruskaj movie i tydzień praktykavaŭ biełaruskuju movu, imknuŭsia ź siabrami razmaŭlać pa-biełarusku», — pryhadvaje stendapier.
Idrak Mirzalizade vykazvaje dumku, što ŭ siońniašniaj Biełarusi źniščajecca biełaruskaja mova, adbyvajecca kapitalnaja rusifikacyja. Jon adznačaje, što biełaruskuju movu imknucca prezientavać jak movu pratestaŭ, ale ŭ pieršuju čarhu heta mova narodu, mova Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. U toj ža čas dla čynoŭnika čałaviek, jaki havoryć na biełaruskaj movie, — prosta apazicyjna nastrojeny.
«Kali ty razmaŭlaješ na biełaruskaj movie, to ty imkniešsia być biełarusam. A ŭłada jakraz praciŭnik taho, kab ludzi byli biełarusami, kab ludzi zachoŭvali svoj kulturny kod».
Čytajcie jašče:
Komik Naryškin zapuskaje biełaruskamoŭny padkast
Zorka stendapu Iryna Prychodźka — pra asablivaści biełaruskaha humaru i emihracyju praz vajnu
Kamientary