Dźmitryj Bandarenka: Asensavaŭ siabie aficeram biełaruskaha supracivu
Palityk Dźmitryj Bandarenka niačasta źjaŭlajecca ŭ miedyjnaj prastory, jaho niama ŭ sacyjalnych sietkach. Miž tym jon ad siaredziny 1990-ych byŭ siarod aktyŭnych dziejačaŭ apazicyi, zaznaŭ represii i ŭrešcie emihravaŭ. Na jaho dumku, biełarusy nie skarystalisia histaryčnymi šancami źmianić svajo žyćcio, a ciapier nie ŭsio zaležyć ad ich. Jon ličyć, što ŭ Biełarusi mahčymy bunt namienkłatury.
Chto taki Dźmitryj Bandarenka
Dźmitryju Bandarenku 60 hadoŭ. U 1984-ym jon skončyŭ Biełaruski instytut fizičnaj kultury. U roznyja hady kaardynavaŭ dziejnaść Chartyi'97, ruchu «Zubr», kampanii «Jeŭrapiejskaja Biełaruś». Byŭ kamiercyjnym dyrektaram Radyjo 101,2 (1995-1996), dyrektaram Fondu padtrymki niezaležnaj presy (1996-2001), uznačalvaŭ vybarčuju kampaniju kandydata ŭ prezidenty Andreja Sańnikava ŭ 2010-m hodzie. Pa skančeńni toj vybarčaj kampanii trapiŭ u turmu.
Ciapier Bandarenka — siabar naziralnaj rady fonda «Jeŭrapiejskaja Biełaruś», jaki zarehistravany ŭ Varšavie.
«Da 2022 hoda ŭsio zaležała ad nas»
DB: Kali byŭ savieckim chłopčykam, to hladzieŭ mastacki film «Lenin u Polščy». I potym, kali sam apynuŭsia ŭ Polščy, to śmiajaŭsia: nie treba moža było hladzieć takija filmy.
Da 2022 hoda ŭsio zaležała ad nas. Chtości vykładaŭsia ŭ klučavyja histaryčnyja momanty, a chtości ličyŭ «aj, potym, potym». Ciapier majem toje, što majem.
Ja byŭ da ŭsiaho padrychtavany. Kali b pieramahli, to treba było dziejničać u inšaj situacyi.
«NN»: Ci było, z vyšyni ciapierašnich hadoŭ, rašeńnie zjechać ź Biełarusi słušnym?
A mnie bolš nie chaciełasia być u niavoli marskoj śvinkaj, kab nada mnoju rabili ekśpierymienty.
Mahčyma, ja b siabie adčuvaŭ inačaj, kab unutry krainy nie zastavałasia tady častka kamandy «Jeŭrapiejskaj Biełarusi». My ŭdzielničali ŭ stvareńni Biełaruskaha nacyjanalnaha kanhresa (2016 hod — «NN»).
Ja raiŭsia z Mikołam Statkievičam. Maŭlaŭ, u Biełarusi pryzvyčaiŭsia chadziŭ u hałavie kałony i ci maju prava z-za miažy zaklikać biełarusaŭ da pratestaŭ. Jon mnie adkazaŭ: budzieš rabić svaju spravu tam, a my tut — i heta daść vynik.
Siarhiej Cichanoŭski byŭ častkaj płanu Mikoły Statkieviča pa pryciahnieńni tak zvanych kandydataŭ pratestu. Heta byŭ šturšok, jaki paŭpłyvaŭ na ŭsiu situacyju ŭ Biełarusi.
«Biełarusy nie byli hatovyja da maksimalnaj achviarnaści»
«NN»: Ci mahli sabie ŭjavić, što Biełaruś budzie achoplenaja takim teroram jak ciapier? I ci možna było jaho paźbiehčy?
Zvyčka biełarusaŭ adkładać raźviazańnie prablem na zaŭtrašni dzień pryviała da ciapierašniaj situacyi. Chtości adpracoŭvaŭ da kanca, a chtości…
Tady b nie apynuŭsia z Łukašenkam Viktar Hančar. Łukašenka, moža, prosta nie zjaviŭsia b. Ale historyja adbyvajecca tolki ŭ adnym varyjancie.
Ja zaŭsiody vieryŭ, što ŭ Biełarusi źmiena ŭłady moža adbycca ŭ luby momant.
Biełarusy zmahalisia, ale byli nie hatovyja da maksimalnaj achviarnaści, a svaboda i niezaležnaść patrabuje achviarnaści.
Ludzi vybirali dabrabyt, asabisty spakoj, prystasavanstva. Heta pryviało da taho, što svaboda i niezaležnaść Biełarusi ŭ vialikaj niebiaśpiecy.
Praciŭnik, viadoma ž, mocny, adnak, my na baku abjadnanych sił dabra i my nieminuča pieramožam. Ale naša svaboda ŭžo zaležyć nie ad nas.
Ciapier praciahvaju dziejnaść u «Jeŭrapiejskaj Biełarusi».
«Treba paźbiahać situacyjaŭ, kali supraciŭ pieravyšaje ŭłasnyja mahčymaści»
DB: Ja siadzieŭ z adnym vajskoŭcam, pałkoŭnikam, vypusknikom Akademii hienieralnaha štaba Rasii, dyk jon skazaŭ takuju frazu: «Nie dumaj, čamu ty apynuŭsia ŭ niavoli, a dumaj, dla čaho ty ŭ joj znachodzišsia».
Ja b nahadaŭ ciapierašnim palitviaźniam, što jany nam patrebnyja na voli.
Takija dumki mnie vielmi dapamahali.
Tam razumieješ, što Boh jość. Jon pobač tolki ŭ turmie. U mituśni zvyčajnaha žyćcia my zabyvajem pra Jaho.
Treba nie zabyvać, što nie prosta znachodzišsia ŭ turmie, a znachodzišsia ŭ pałonie. Tamu treba paźbiahać situacyj, kali supraciŭ pieravyšaje ŭłasnyja mahčymaści.
«Panavańnie zła časovaje»
DB: Žyć u Biełarusi — heta niavola, ale heta lepiej, čym u turmie.
Siłaviki zabaŭlajucca z nami, ale ich usio roŭna 3% i bolš nie stanovicca.
Tamu treba kožnamu šukać svaje sposaby vyžyvać u nialudskich umovach, stvoranych bandaj unutry krainy. Treba lubić svaich blizkich, siamju. Dbać pra krainu.
Heta nie Saviecki Sajuz suprać nas. Z nami ŭvieś narmalny śviet. Treba rychtavacca da źmienaŭ i da taho, kab być karysnym krainie. My, biełarusy, abaviazkova ažyćciavim svaje płany.
«U niavoli nialohka. Haspodź daje nam takoje vyprabavańnie»
DB: Pryhniatała, zasmučvała — dla mianie heta niecharakterna. Turma, viadoma ž, jość turma. Treba było praz heta prajści.
U Andreja Sańnikava naohuł byli vielmi žorstkija ŭmovy.
Pavieł Sieviaryniec taksama adsiadzieŭ niamała, i jaho praciahvajuć katavać za kratami.
Ludzi mieli ŭładu, hrošy, upłyŭ, ale nadychodzić čas i davodzicca siadzieć dy ciarpieć. Heta ž taksama dośvied.
«Siońniašniaja častka majoj palityki nie publičnaja»
«NN»: Čym zajmajeciesia ŭ Polščy?
infarmacyjnaj pracaj i, možna skazać, palityčnaj. Možna skazać, dziejnaść u nacyjanalnym supracivie. Jana ŭklučaje mižnarodnuju pracu.
Ale nie pra ŭsio možna kazać publična.
Kalinoŭcy kazali, što «Jeŭrapiejskaja Biełaruś» zabiaśpiečyła im dapamohu bolšuju, čym usie astatnija razam uziatyja. Jany krychu pierabolšyli, ale my dla ich štości zrabili.
Zusim niadaŭna Andrej Sańnikaŭ vydaŭ knihu z padborkaj artykułaŭ pad nazvaj «Biełaruś u NATA». Kniha na niekalkich movach i, dumaju, jana budzie ŭpłyvać na siońniašniuju palityku ŭ adnosinach da Biełarusi i na jaje budučyniu.
Siońniašniaja častka majoj palityki nie publičnaja. Mnie niepatrebnaja dadatkovaja viadomaść.
DB: Dla mianie Polšča nie čužyna. Varšava — adna z našych stalic. Jak śpiavałasia ŭ biełaruskaj pieśni: «Ach, Varšava maja, ach, stalica». Pieršaja Reč Paspalitaja — naša supolnaja z Polščaj dziaržava.
Biezumoŭna, u Polščy inšaja kraina, ale ja katalik, polskaja mova padobnaja da biełaruskaj i zrazumiełaja mnie. Tut šmat znajomych, siabroŭ. Jość mahčymaść pracavać, tamu ŭ Polščy mnie kamfortna. Biezumoŭna, Minsk dla mianie taksama stalica. I Vilnia, i Kijeŭ taksama.
«Zjaviacca «Łatuški śviatych apošnich dzion»
DB: Adzin z varyjantaŭ, jakija zapuściać miechanizm pieramien u Biełarusi — kali Rasija nadarvie pupok va ŭkrainskaj vajnie, vajnie suprać usiaho śvietu.
Kali heta faza nastupić, to Kramlu budzie nie da Biełarusi. Jon budzie stajać na kaleniach i prasić u Zachadu dapamohi — nožak Buša.
Zjaviacca «Łatuški śviatych apošnich dzion», jakija, jak vyjavicca, da apošniaha zmahalisia. Byli 30 hadoŭ pry režymie, kab prybrać Łukašenku.
Moža, banda HUBAZiKa akažacca macniejšaj i nie znojdziecca hierojaŭ, jakija likvidujuć Łukašenku. Tady moža adbycca narodnaje paŭstańnie. Biełarusy adčujuć, što heta apošni boj, kab damahčysia ščaśliviejšaj budučyni. Tady my zmožam raźličvać na mižnarodnuju dapamohu. Umoŭna, na ŭvod vojsk AAN, NATA.
Ciapier vielmi nie chapaje takoha čałavieka jak Viktar Ivaškievič, jaki dumaŭ pra Biełaruś 24 hadziny ŭ sutki.
Hladzicie taksama:
Žachlivy los «prypynienaj revalucyi» ŭ Biełarusi — novaja kniha francuzskaha sacyjołaha Ranana Ervue
Tur patłumačyŭ, što Łukašenka mieŭ na ŭvazie, kažučy pra pryznačeńnie dyrektaraŭ u pryvatnyja kampanii2
Kamientary
!Boty - fas!
Ci tolki kali Paźniak havoryć, što Vilnia heta naša supolnaja z sučasnaj Litvoj historyja, to tolki tady boty kidajucca? A na Bandarenku, jaki kaža toje ž samaje pra Varšavu, buduć kidacca? Ci heta druhoje?
"10% ad hrantaŭ. Spadar Bandarenka, kali vy budziecie łamacca, dyk uvohule ničoha nie atrymajecie".