«Kab nadpis na pomniku byŭ na biełaruskaj movie». Biełaruskija dobraachvotniki pra zapaviet na vypadak hibieli
U druhuju hadaviny pačatku vajny suprać Ukrainy biełarusy z dobraachvotnickich padraździaleńniaŭ adkazvajuć na pytańni, ci raźličvali jany, što vajavać daviadziecca nastolki doŭha, da čaho nie byli padrychtavanyja, jaki nakaz pakinuli na vypadak śmierci.
«Nie byŭ hatovy, što stolki biełarusaŭ zahinie»
35-hadovy minamiotčyk Aleh Aŭčyńnikaŭ z Pałka Kalinoŭskaha na froncie 23 miesiacy. Jon zhadvaje, jak suajčyńniki, trapiŭšy ŭ biełaruskuju roty pry terytaryjalnaj abaronie śpiecyjalnaha pryznačeńnia «Azoŭ», u pieršyja dni vajny rvalisia ŭ boj, bo dumali, što jana budzie niepraciahłaj i jany nie paśpiejuć paŭdzielničać.
Sam ža dobraachvotnik raźličvaŭ, što vajavać daviadziecca da kanca 2022-ha. Užo ŭletku taho hoda svajo bačańnie vajennych pierśpiektyŭ adkarektavaŭ. Spadziavaŭsia, što vajna pratryvaje jašče 1,5 hody. Kali admieranaje nie paćvierdziłasia, vyrašyŭ, što jana končycca ŭ pačatku 2024-ha.
«Nu, a ciapier upeŭnieny, što, jak minimum vajavać daviadziecca jašče hod…» — udakładniaje kalinoviec.
Jon kaža, što na pieradavoj ź niečym niezvyčajnym dla siabie nie sutykaŭsia. Vajskovaja sprava i bajavyja dziejańni nie byli dla jaho čymści novym.
«Adzinaje, da čaho nie byŭ hatovy, što stolki biełarusaŭ zahinie ŭ hetaj vajnie», — adznačaje bajec.
Aleh žyvie va Ukrainie z 2014 hoda. Jon udzielnik Majdanu. U tym, što Rasija napadzie na Ukrainu, dobraachvotnik nie sumniavaŭsia i z paplečnikami papiaredžvaŭ ukraincaŭ, što «Łukašenka im nie sajuźnik».
24 sakavika 2022 hoda jon padpisaŭ kantrakt z Uzbrojenymi siłami Ukrainy. Vajavaŭ zvyčajnym strałkom, sapioram.
Kalinoviec maje dva abiarehi. Pieršy — malunak Pahoni ŭ siaredniaviečnym styli, jaki jamu padaryła na dzień narodzinaŭ Kaciaryna Vadanosava. Druhi — bieł-čyrvona-bieły ściah — jon pašyŭ sam u 2018 hodzie i jaho padpisała Nina Bahinskaja.
Jość u Aleha asabliva pryvatny telehram-kanał z abmiežavanym kruham padpisčykaŭ. U im pieravažna dziaŭčyny, z uśmieškaj zaŭvažaje jon.
Tam kalinoviec dzielicca svaimi intymnymi pieražyvańniami, bajavymi historyjami. U hetym kanale raźmieščany i jaho zapaviet.
«Tam havorycca, što rabić z maimi rekanstruktarskimi rečami, z hrašyma, maim noŭtbukam, i jak by ja chacieŭ, kab vyhladała raźvitańnie sa mnoju», — tłumačyć Aleh.
Bolš padrabiazna raskazvać pra svaju tajamnicu Aŭčyńnikaŭ ustrymaŭsia.
«Nijakich ukazańniaŭ na vypadak śmierci nie davaŭ»
Dzianis Urbanovič vajuje z sakavika 2022 hoda. U jaho nie było adčuvańnia, što vajna vydasca zaciažnoj.
Dzianisu dumałasia, što «ruśnie chutka navalajuć» i vykinuć z Ukrainy, ale taho nie adbyłosia.
«Ja ŭsio ž dapuskaŭ, što na vajnie daviadziecca zatrymacca», — zaŭvažaje lidar «Maładoha frontu».
34-hadovy dobraachvotnik pieražyŭ piać ranieńniaŭ. Apošniaje atrymaŭ letaś u vieraśni.
Jon kaža, što byŭ maralna, fizična i emacyjna padrychtavany da ranieńniaŭ i navat hibieli na froncie.
«Ale, napraŭdu, nie dumaŭ, što atrymaju piać ranieńniaŭ, ź jakich try buduć ciažkija. U mianie navat spyniałasia na chvilinu serca, jak skazaŭ mnie paramiedyk, jaki evakujavaŭ mianie», — udakładniaje kamandzir šturmavoj hrupaj hrupy bataljonu «Vołat».
Urbanovič štodnia dumaje pra stračanych na froncie pabracimaŭ: svaich siabroŭ i lepšych biełarusaŭ. Da ich hibieli jon hatovy nie byŭ.
Dzianis nie davaŭ nijakich ukazańniaŭ na vypadak śmierci. Zahinuŭ, značyć, zahinuŭ, kaža jon.
«Idučy ŭ boj prakatvaješ u hałavie, što bačyŭ u Bachmucie, Klaščejeŭcy, dumka adna, što ŭkraincy pakutujuć, — padsumoŭvaje jon. — U ciabie źjaŭlajecca złość i idzieš napierad. Chtości hinie, chtości atrymlivaje ranieńnie, a niechta zastaniecca žyvy. Na ŭsio vola Hospada».
Za čas vajny Urbanovič uznaharodžany miedalom «Za bajavyja zasłuhi» Hałoŭnaha ŭpraŭleńnia raźviedki Ministerstva abarony Ukrainy, a taksama miedalom «Za bajavyja zasłuhi» Rady BNR.
«Nie byŭ hatovy da ŭkrainskaj biurakratyi»
Bajec Druhoha zamiežnaha lehijonu Aleś «Juvielir» na froncie ź pieršych dzion vajny. Letaś u žniŭni jaho ciažka paraniła i jon dahetul lečycca.
Dobraachvotnik pra śmierć starajecca nie dumać i nakazaŭ na vypadak skanańnia nie davaŭ.
U špitali na jaho časta nadychodziła abyjakavaść, bo jon stamiŭsia lačycca. Ličyŭ: jak pamre, to pamre, ale zdoleŭ viarnuć siabie da žyćcia.
Pa reabilitacyi spadziajecca viarnucca na front.
«Ja nie kazaŭ nikoli, što mianie kula nie biare, bo ŭ mianie jana trapiła. Na froncie žyvieš prosta adnym dniom. Dumki ab śmierci adhaniaješ. Dy i marnavać na toje čas škada. Lepiej zaniacca bolš pryjemnym. Naprykład, dumać pra žyćcio paśla vajny», — havoryć jon.
Aleś nie spadziavaŭsia na chutkuju pieramohu. Nie vieryŭ i zajavam, što vajna nieŭzabavie skončycca, bo suadnosiny vajskovaj mocy pakul nie na karyść Ukrainy. Jon adnak byŭ pierakanany, što rasijskaja navała budzie spynienaja.
Na jaho pohlad, vajna zavieršycca, kali ŭ samoj Rasii adbuducca palityčnyja pieramieny. Bieź ich vajna stanie pazicyjnaj — akopnaj.
«Było b lepiej, kab ja pamylaŭsia, ale kanca hetaj vajnie nie bačna», — adznačaje jon.
Aleś kaža, što šakavany, jak rasijanie viaduć vajnu.
Jany źniščajuć usio, što paličać nieabchodnym. Nie spyniajucca pierad zabojstvami mirnych ukraincaŭ i razbureńniem pasieliščaŭ.
«Da hetaha nielha być padrychtavanym», — pryznajecca jon.
«Juvielir» nie byŭ hatovy da ŭkrainskaj biurakratyi.
Pavodle jaho, ukrainskija ŭłady zaklikali čužaziemcaŭ baranić krainu, a za heta abiacali bonusy, naprykład, palohki ŭ atrymańni hramadzianstva. Ale pracedury akazalisia abciažaranyja pravierkami słužbaj biaśpieki.
Byŭ razład i ŭ vojskach. Hučali zajavy pra nataŭskija standarty ŭ armii, a na pieradavoj vyśvietliłasia, što jany ŭkaranialisia rukami savieckich aficeraŭ.
«Byli spačatku dumki, što savieckaja minuŭščyna va ŭkrainskaj armii syšła ŭ niabyt, ale heta nie zusim tak», — padsumoŭvaje Aleś.
«Kab pachavali z prodkami. A nadpis — na biełaruskaj movie»
Alaksandr Kłačko jechaŭ na vajnu, kab abaranić Kijeŭ. Raźličvaŭ prabyć na joj 1,5 miesiaca.
Alaksandr źbiraŭsia zapisacca ŭ zamiežny lehijon, jaki, jak mierkavaŭ tady biełarus, farmavaŭsia z dobraachvotnikaŭ biez zaklučeńnia ź imi kantraktu. Finansavyja mahčymaści nie dazvalali jamu i jaho dziaŭčynie šmat času zastavacca va Ukrainie.
«Bieź mianie jana b nie spraviłasia. Jakija ź mianie bajec, kali maja dziaŭčyna apyniecca ź dziećmi na vulicy», — tłumačyć Alaksandr.
Iluzij u dobraachvotnika nie było. Jon uśviedamlaŭ, što rasijanie buduć šturmavać Kijeŭ, što jamu daduć aŭtamat, jaki jon u rukach nie trymaŭ da hetaha.
Dla jaho na pačatku vajny hałoŭnaje było, kab pakazali, jak «mianiajecca ražok u aŭtamacie Kałašnikava, kali skončacca patrony ŭ baju».
Kali traplaješ na front, tłumačyć Alaksandr, razumieješ, što možaš nie viarnucca, ci budzieš paranieny. U toj momant nie dumaješ, jak daviadziecca žyć skalečanym.
«Zrazumieła, byŭ strach, kudy ž bieź jaho, — davodzić bajec. — Adzinaje, čaho nie čakaŭ, dyk heta chvaroby z nyrkami paśla Bachmutu. Nie dumaŭ, što jany na pałovu adamruć (z-za hetaj chvaroby jon vymušany byŭ demabilizavacca. — NN). Heta samatyčnaja chvaroba, nie paviazanaje z ranieńniami, amputacyjami, ci kantuzijami».
Alaksandr dadaje, što na vajnie bolš vostra adčuvaješ pryhažość. A najvialikšyja kaštoŭnaści dla jaho — vola i hodnaść. Jon vieryć, što vyzvaleńnie Biełarusi mahčymaje.
«Za hetyja rečy ja hatovy byŭ ryzykavać zdaroŭjem i žyćciom. Heta, vidać, tyčycca kožnaha žaŭniera», — adznačaje jon.
Alaksandr naradziŭsia ŭ Baranavičach. Ale ŭ vypadku śmierci nakazaŭ, kab jaho pachavali na viaskovych mohiłkach Damaševič siarod mahiłaŭ prodkaŭ.
«I abaviazkova, kab nadpis na pomniku byŭ na biełaruskaj movie», — adznačaje jon.
Pa jaho słovach, adzin z pabracimaŭ, jaki chavaje svoj tvar, prasiŭ, u vypadku hibieli, apublikavać jahonaje imia, navat kali svajaki buduć suprać.
***
Biełarusy za Ukrainu vajujuć u niekalkich dobraachvotnickich padraździaleńniach. Najbolšaje ź ich Połk Kalinoŭskaha. Ich kolkasny skład moža siahać 1000 čałaviek.
U Pałku Kalinoŭskaha za čas poŭnamaštabnaj vajny zahinuła 20 bajcoŭ. Ahulnyja straty biełaruskich dobraachvotnikaŭ składajuć blizu 40 čałaviek. Bolš za 100 atrymali ranieńni.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
Čamu tak šmat dobraachvotnikaŭ užo zahinuła na vajnie? Mierkavańnie Sachaščyka
75 tysiač zahinułych rasijskich sałdat. Voś cana, jakuju zapłaciła Rasija za napad na Ukrainu
Jak mučyli Cila Švajhiera i centry haradoŭ, kab stvaryć karcinku dla sudzimaha za machlarstva prateže Dźmitryja Baskava15
Kamientary