Kultura

Zabrudžanaja spadčyna Biełarusi. Ci možna jaje ŭbačyć i nakolki heta biaśpiečna?

Kali havorka idzie pra Čarnobylskuju zonu, to pieršaje, što prychodzić u hałavu — heta harady-pryvidy, zaniadbanyja sadočki i lakarni, mohiłki karabloŭ i padobnyja postapakaliptyčnyja krajavidy z hulni «Stałkier». Ale nie ŭsie viedajuć, što na zabrudžanaj terytoryi znachodziacca taksama i histaryčnyja pomniki. Z nahody 38-j hadaviny avaryi na Čarnobylskaj AES «Mocnyja naviny» pacikavilisia, jakaja spadčyna Biełarusi paciarpieła ad radyjacyi i ci jość mahčymaść jaje ŭbačyć siońnia.

Siadziba Prozaraŭ u Astrahladach

Z kanca XVIII stahodździa ŭłaśnikam Astrahladaŭ byŭ apošni abozny VKŁ (kali na sučasnyja realii — heta jak namieśnik ministra abarony krainy) Karal Prozar, jaki nazyvaŭ siabie «Hrafam na Chojnikach i Astrahladavičach». Jaho syn pabudavaŭ tut pałac u styli ampir.

Pałac, miarkujučy pa zachavanych apisańniach, vyhladaŭ šykoŭna jak zvonku, tak i znutry. U interjery, naprykład, byli kaflevyja piečy, vintavaja leśvica, stol z vyjavaj zornaha nieba ź miesiacam, lapnina, raznyja marmurovyja kominy, šmat karcin i bahataja mebla. Była biblijateka i raskošnaja harderobnaja z sukienkami i kapielušami žonki pana Sofji Prozaravaj.

U 1912 hodzie pałac u ruinach vykupiŭ Alhierd Hardziałkoŭski. U jaho byli płany adbudavać pałac, ale Pieršaja suśvietnaja vajna hetamu pieraškodziła. Paśla jon źjechaŭ u Polšču. Pa słovach miascovych, «paśla revalucyi pan śpirt (u Astrahladach byŭ śpirtzavod) vypuściŭ u kanavu i chadzili, havorać, ludzi łyžkami źbirali, pavierchu płavaŭ. Cysterny ŭsie źliŭ u kanavu».

Budynak «papoŭskaj» škoły ŭ Babčynie

Tut u adnosna dobrym stanie zachvaŭsia budynak carkoŭna-prychodskaj škoły, pabudavany prykładna ŭ 1905 hodzie. Historyki miarkujuć, što finansavali budaŭnictva ŭłaśniki susiedniaha Rudakova Vańkovičy. Bo ich pałac budavali z toj ža cehły — z klajmom u vyhladzie litary W.

U škoły słaŭnaja historyja. Da taho, jak tut źjaviŭsia cahlany budynak, ustanova była draŭlanaja. Tut vučyli dziaciej, kab tyja zdavali ekzamien i atrymlivali lhoty pry adbyvańni vajskovaj pavinnaści. U Rasijskaj impieryi najaŭnaść pačatkovaj adukacyi davała mahčymaść skaracić słužbu na 2 hady (4 zamiest 6-ci).

Pośpiechi vučniaŭ tłumačyli vydatnymi piedahahičnymi zdolnaściami prychodskaha śviatara Michaiła Drazdoŭskaha. Jaho dobrym słovam uspaminali miascovyja staražyły.

Ruiny Trajeckaj carkvy ŭ Samatevičach

Vioska Samatevičy znachodzicca ŭ Mahiloŭskaj vobłaści ŭ zonie dalejšaha adsialeńnia. U vyniku avaryi na Čarnobylskaj AES žychary pasielišča ŭ 1991 hodzie byli pierasielenyja ŭ pasiołak Novyja Samatevičy za 20 kiłamietraŭ ad vioski. 30 červienia 2015 hoda pasielišča było likvidavana, zrujnavanyja bolš za 1,5 tysiačy pabudoŭ, akramia carkvy. Tak jana vyhladała za 6 hadoŭ da avaryi.

Viersii pra budaŭnictva roźniacca, voś adna ź ich. U pačatku 1840-ch kniahinia Nastaśsia Hałynskaja, adčuvajučy nabližeńnie śmierci, addała rasparadžeńnie ab budaŭnictvie novaha kamiennaha chrama ŭ Samatevičach. Pa lehiendzie, architektaram staŭ siabar Kanstancina Tona — architektara, pa prajekcie jakoha byŭ uźviedzieny Chram Chrysta Zbaviciela ŭ Maskvie. Jašče adna ź lehiendaŭ abviaščaje, što architektaru zapłacili stolki, kolki załatych maniet źmieścicca ŭ jahonym kapielušy.

U 1930-ja hady savieckija ŭłady začynili carkvu, jakuju pierarabili pad zierniaschovišča, a paźniej — pad ladoŭniu, dzie chavali tušy zabitych kałhasnych žyvioł.

Siońnia navat u takim zaniadbanym stanie carkva praciahvaje ŭražvać. Jaje vyšynia ad padłohi da kupała — 30 mietraŭ (jak dziesiacipaviarchovy dom).

Siadziba Hierardaŭ u Dziamjankach

Dziamjanki mieściacca ŭ Dobrušskim rajonie ŭ zonie dalejšaha adsialeńnia. Masava žychary adsiul źjechali ŭ 1993 hodzie, akramia adnoj siamiejnaj pary. 3 2013 hoda tut zastaŭsia tolki adzin čałaviek. A taksama — pryhožaja siadziba Mikałaja Hierarda, jaki vałodaŭ hetymi ziemlami da revalucyi. Jon byŭ viadomym rasijskim dziaržaŭnym dziejačam, jaki ŭ 1905-1908 hadach staŭ hienierał-hubiernataram Finlandyi. Siadzibny dom razam z parkam i cahlanym mostam uniesieny ŭ śpis historyka-kulturnych kaštoŭnaściaŭ Biełarusi.

Siadzibu pabudavali ŭ druhoj pałovie XIX stahodździa ŭ styli madern z elemientami psieŭdaruskaha stylu.

Tyja, što mieściacca na terytoryi Paleskaha zapaviednika, uvachodziać u ekskursiju. Adnak znachodziacca Astrahlady i Babčyn u roznych bakach i adpaviedna — u prahramie dvuch roznych maršrutaŭ. To-bok za adzin zajezd možna budzie ŭbačyć tolki adzin z hetych abjektaŭ.

Jość i inšaja mahčymaść naviedać luboje miesca ŭ zonie adčužeńnia abo adsialeńnia — padčas Radaŭnicy. Sioleta heta čatyry dni z 11 maja pa 14 maja. U hety pieryjad dazvoł nie patrabujecca.

Śviata-Michajłaŭskaja carkva z Vyleva

Vioska Vyleva mieściłasia ŭ Dobrušskim rajonie. U vyniku avaryi na Čarnobylskaj AES žychary byli pierasielenyja ŭ 1990-1992 hadach, a sama vioska likvidavanaja ŭ 2005-m. Tut znachodziłasia carkva z samaj unikalnaj historyjaj siarod usich pomnikaŭ, što paciarpieli ad Čarnobylskaj avaryi.

«Čarnobylskaja kalekcyja»

Navukoŭcy, što ŭdzielničali ŭ «čarnobylskich» ekśpiedycyjach, myli sabrany skarb u rekach i kałodziežach ščotkami i piaskom. Namahalisia źbirać rečy mienavita pad strechami pakinutych chat — radyjacyjny pył tudy, jak praviła, mienš traplaŭ. Paśla hetaha rečy jašče apracoŭvali ŭ Minsku. Pa słovach supracoŭnikaŭ, ciapier jany nie «faniać».

Što jašče?

Akramia siadzib i chramaŭ, a taksama pachavanych pad ziamloju chatak, u zonie adčužeńnia znachodzicca bieźlič pomnikaŭ archieałohii: staražytnyja stajanki, kurhany, mahiły, sieliščy. Naprykład, tolki ŭ Mahiloŭskaj vobłaści takich 924. Pakul niama mahčymaści ich biaśpiečna daśledavać, chacia achvočych «čornakapalnikaŭ», łasych da staražytnych skarbaŭ, šmat.

Voś adzin nietypovy — u vioscy Śpiaryžža. Heta radzima viadomaha likvidatara avaryi na ČAES Vasila Ihnacienki.

Kamientary

Kolki nasamreč ciahnucca pracoŭnyja pajezdki Łukašenki? Cikavyja ličby17

Kolki nasamreč ciahnucca pracoŭnyja pajezdki Łukašenki? Cikavyja ličby

Usie naviny →
Usie naviny

Biełarusy źbirajucca na matč «Lehii» ź minskim «Dynama» ŭ Varšavie21

Karaleŭskuju siadzibu Paniatoŭskaha ŭ Hrodnie pradajuć tańniej za staruju adnapakajoŭku1

Tak vyhladajuć pikiety pa zbory podpisaŭ za Łukašenku FOTAFAKT20

HUBAZiK pierastaŭ vykładać videa z zatrymanymi. Z dnia, kali da hetaha zaklikaŭ kanał, blizki da Markava7

U Kanhres ZŠA ŭpieršyniu abrali transhiendara9

Łukašenka: Tramp — heta siła17

Zialenski raskazaŭ pra «cudoŭnuju» telefonnuju razmovu z Trampam9

Heta što za cudy inžynieryi? Žychary staličnaha piacipaviarchovika padzialilisia vynikami kapitalnaha ramontu1

U Minsku pad čyrvonymi ściahami ŭskłali kvietki da pomnika Leninu15

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Kolki nasamreč ciahnucca pracoŭnyja pajezdki Łukašenki? Cikavyja ličby17

Kolki nasamreč ciahnucca pracoŭnyja pajezdki Łukašenki? Cikavyja ličby

Hałoŭnaje
Usie naviny →