«Ruchajemsia ŭ bok čorna-zadymlenaj kieramiki». U Śvisłačy adradžajuć technałohiju staražytnaha hančarstva

U adździele ramiostvaŭ cełaja liniejka ekspanataŭ Jaŭhiena Maciašuka. Ich tut niekalki dziasiatkaŭ roznych pamieraŭ i formaŭ. Raznastajny posud u asnoŭnym maje terakotavy koler, ale jość i bolš ciomnyja vyraby. 

«Novaja kalekcyja cikavaja tym, što ŭ joj źjavilisia novyja technałohii hlancavańnia. Takim čynam, my ruchajemsia ŭ bok čorna-zadymlenaj kieramiki, jakuju rabili niekali porazaŭskija majstry. Pakul takoha efiekta dasiahnuć nie ŭdajecca, ale ŭžo źjavilisia na vyrabach charakternyja štrychi, jakija rabili daŭniej. Jany robiacca tolki pryrodnymi kamieńčykami, paśla čaho zastajecca charakterny śled. A nazyvajucca jany ŭ hančaroŭ «hramuškami», — raskryvaje Jaŭhien asablivaści svajho promysłu. 

Surazmoŭca nievypadkova pryhadaŭ porazaŭskich majstroŭ. Mienavita jany prynieśli słavu ŭsiamu navakollu svajoj niezvyčajnaj technałohijaj. Tut, u haradskim pasiołku Porazava niepadaloku ad Śvisłačy, z daŭnich časoŭ pačało raźvivacca hančarstva. U kancy XIX stahodździa z 600 žycharoŭ kala 200 čałaviek byli majstrami-kieramistami. Amal u kožnym dvary rabili hliniany posud. 

Hančarnaje ramiastvo pieradavali z pakaleńnia ŭ pakaleńnie. Takich dynastyj ŭ Porazavie było nie adzin dziasiatak. Piniuty, Koziki, Ramanoŭskija, Šałkievičy, Papłaŭskija, Pieraščaki…

Siamja Šopikaŭ — adna z samych znakamitych. Iosif Šopik pierajmaŭ svajo majsterstva ad baćki Iosifa, toj ad svajho. Takim čynam, prajšoŭšy praz pakaleńni, zvyčajnaje ramiastvo dasiahnuła vysokaha mastackaha ŭzroŭniu. Darečy, kalekcyja porazaŭskich majstroŭ jość i ŭ Śvisłackim adździele ramiostvaŭ. 

Jaŭhien pryhadaŭ, što i jahony nastaŭnik z rodu znakamitych hančaroŭ. 

«A pačałasia maja hančarnaja adukacyja z taho, jak pravilna padrychtavać hlinu. Bo harščok moža źjavicca na kole i praz 15 chvilin, a voś kab pryhatavać kavałak hliny peŭnaj vahi patrabujecca bolš času. Tut treba prybrać usie burbałki, tak zvanyja pavietranyja miaški.

U Biełarusi dva dastupnyja nam vidy hliny — biełaja i čyrvonaja. My jaje kuplajem u zdabytčykaŭ. Na zavodzie hlinu filtrujuć pad ciskam, u śpiecyjalnaj tkaninie, rukami takoje zrabić amal niemahčyma. Brak moža prajavicca i praź niekalki tydniaŭ. Pry abpalvańni jana nabyvaje koler terakot.

Prymianiajecca i małočnaje abpalvańnie, kali vyrab apuskajecca ŭ małako. Paśla małočnaha abpalvańnia vyrab ciamnieje, jon i bolš tryvały, nie namakaje. A voś kab dasiahnuć čornaha koleru hlinianyja vyraby abpalvajuć u śpiecyjalnych piečach na drovach. U elektryčnych piečach taki efiekt nie atrymlivajecca, ale my ruchajemsia ŭ hetym kirunku», — raskazvaje Jaŭhien. 

Pavialičyć

Uvohule, kab kieramika atrymała čorny koler, staražytnyja majstry ŭstaloŭvali śpiecyjalnyja horny, jakija budavali na vulicy. Vyraby paśla abpalvańnia stavili ŭ asobnuju kamieru, zasypali horan ziamloj, kab stvaryć atmaśfieru piečy. Kisłarod vyharaŭ i zastavaŭsia haz SO (čadny haz). Jon ustupaŭ u suviaź z aksidami žaleza, jakija znachodziacca ŭ hlinie, i atrymlivałasia čornaja afarboŭka.

U kancy XIX — pačatku XX stahodździaŭ pasiołak Porazava ličyŭsia adnym z hałoŭnych centraŭ čornaj kieramiki.

«Hetaja kieramika ŭklučanaja ŭ śpis niemateryjalnaj kulturnaj spadčyny Biełarusi, i my ŭžo nabližajemsia da hetych vyrabaŭ. Zaraz viadziecca praca nad tym, kab nabyć taki horan. Jon budzie raźmiaščacca na našaj placoŭcy na vulicy», — tłumačyć surazmoŭca.

Sam Jaŭhien pa adukacyi lepščyk i restaŭratar lapniny, ale, raz uziaŭšy ŭ ruki hlinu, nie zmoh ad jaje adarvacca. Ciapier jon pastajanny ŭdzielnik roznych vystaŭ i kirmašoŭ. Kaža, što intares da hančarnych vyrabaŭ raście, imi cikaviacca jak mieścičy, tak i turysty, jakija časta siudy pryjazdžajuć.

Mnohija nabyvajuć kubki. Ale nie tolki. Pa słovach majstra, zaraz u trendzie harščočki dla zapiakańnia, kudy možna pakłaści i miasa, i bulbu, i roznuju harodninu. 

Uvohule byłyja majstry rabili z hliny ŭvieś kuchonny posud — harški, patelni, makaciory, babačniki (dla babki), duršlaki, miski, kubki, čajniki, maślonki, pituški, šklanki, zbany, flaki, harłačyki, sparyšy. Ź inšych pradmietaŭ — rukamyjniki, bukietniki, vazony, cacki. 

«Ja zaŭsiody hladžu na vyraby starych majstroŭ i liču, što heta biaskoncaja krynica dla tvorčaści. Štości mianiajem, unosim elemienty sučasnaści, i tym nie mienš, narodnaja krynica — heta naša natchnieńnie, — kaža hančar. — Darečy, i našym posudam taksama možna karystacca. Ciapier dadałasia i dekaratyŭnaja asablivaść, kali vyraby časta ŭpryhožvajuć interjer i nadajuć asablivy kałaryt žytłu».

Pavialičyć

U Śvisłackim centry kultury i narodnaj tvorčaści budučaje raźvićcio hančarstva źviazvajuć mienavita z adradžeńniem čornadymnaj kieramiki. Tady možna budzie rabić rečy nie horšyja, čym porazaŭskija majstry.

Zaraz hetych vyrabaŭ zastałosia niašmat. Niekatorych vidaŭ naohuł adzinki. Ich śvisłacki majstar ŭvasablaje nanoŭ tolki pa fota. 

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0