Kalekcyjanier znajšoŭ u Biełastoku abhortki dla cukierak, nadrukavanyja ŭ Hrodnie bolš za sto hadoŭ tamu
Matevuš Rydzieŭski — kalekcyjanier ź Biełastoka. U starym domie jon vyjaviŭ mnostva abhortak dla cukierak, nadrukavanych na hrodzienskaj fabrycy bratoŭ Łapinych. Znachodcy bolš za sto hadoŭ, i dla Matevuša jana stała sapraŭdnaj udačaj. Ciapier mužčyna maryć pabyvać u Hrodnie i pieradać častku kalekcyi ŭ miascovy muziej, piša Most.
Etykietki byli vyjaŭlenyja ŭ 2023 hodzie ŭ stoli staroha doma, jaki išoŭ pad znos. Mužčynu daviałosia try razy viartacca ŭ zakinutuju pabudovu, kab zabrać usio.
«Jak jany tam apynulisia, ja nie viedaju. Moža być, vykarystoŭvalisia dla ŭciapleńnia. Dumaju, što ŭ domie žyŭ habrej, tamu što ja znajšoŭ i rečy, źviazanyja ź iudaizmam. Ich pieradaŭ u muziej, a abhortki pakinuŭ sabie», — raskazvaje Matevuš.
Etykietak akazałasia tak šmat, što Matevuš zdoleŭ adabrać kala trochsot roznych asobnikaŭ, mnohija ź jakich dobra zachavalisia, choć byli nadrukavanyja jašče da revalucyi.
«Ja daŭno zajmajusia pošukami daŭniny i kalekcyjanavańniem, ale hetaja znachodka akazałasia dla mianie sapraŭdnym skarbam. Kali ja vyjaviŭ hetyja abhortki, adrazu źviarnuŭ uvahu na ruskuju movu. Kaliści ja zdavaŭ ekzamien pa ruskaj, tak što zdoleŭ pračytać, što heta abhortki dla cukierak, jakim bolš za 100 hadoŭ. Jašče pry cary jany byli nadrukavanyja, i samaje cikavaje, što ŭ susiednim Hrodnie».
«Hetyja papierki — sapraŭdnaje mastactva»
Fabryka Łapinych u Hrodnie była viadomaja jakasnymi etykietkami, jakija vypuskalisia dla pradukcyi Rasijskaj Impieryi, a ŭ mižvajennyja hady — dla Polščy. Siarod jaje zakazčykaŭ byli brovary, tytuniovyja pradpryjemstvy. Taksama fabryka vypuskała ihralnyja karty.
«Pra fabryku Łapinych ja nikoli nie čuŭ, — pryznajecca Matevuš. — Ale, źbirajučy znachodki, zrazumieŭ, što da vajny hrodzienskaja fabryka pracavała na mnohija pradpryjemstvy. Na abhortkach možna znajści nazvy z Varšavy, Lublina, Maskvy i Sankt-Pieciarburha. Cikava, što vytvorcy padpisvali pradukcyju svaim imieniem. I ŭ niekatorych cukierak byli niezvyčajnyja nazvy».
Tut jość, naprykład, abhortki dla karamieli «Kakadu», «Začaravańnie», «Płač i śmiech». A jość i zvykłyja nam nazvy, naprykład «Rakavyja šyjki».
Kalekcyjanier asabliva zachaplajecca dyzajnam starych abhortak.
«Hetyja papierki — sapraŭdnaje mastactva. U darevalucyjny čas zrabić takija jarkija abhortki było składana. Heta nie toje što ciapier — paru klikaŭ na kamputary, i hatova. Tady treba było surjozna hetym zajmacca. Chaču vieryć, što takija etykietki vielmi pryciahvali dziaciej. Hetyja papierki možna razhladać ź vialikaj cikavaściu».
40 złotych za etykietku
Jak abhortki apynulisia ŭ Biełastoku, možna tolki zdahadvacca. Matevuš nie vyklučaje, što ŭ domie kala sta hadoŭ tamu mahli pradavać cukierki ci zajmacca kantrabandaj pradukcyi. A mahčyma, kali ŭ 1921 hodzie Hrodna ŭvajšło ŭ skład Polščy, abhortki na ruskaj movie akazalisia nie patrebnyja.
«Siońnia takija abhortki — heta nišavaja tema. Ja viedaju tolki adnaho čałavieka ŭ Polščy, jaki źbiraje taki materyjał. Ja jaho nazyvaju «karol etykietak», jon u svoj čas kupiŭ vialikuju kolkaść abhortak na tarhach. Kali ja jamu raskazaŭ pra svaju znachodku, jon byŭ vielmi ździŭleny. My sustrelisia, i ja dapamoh jamu papoŭnić kalekcyju etykietak.
Hetyja papierki nie vielmi darahija. Naprykład, samaja darahaja moža kaštavać 40 złotych. Ale ich kaštoŭnaść u inšym, asabliva dla tych, chto zajmajecca hetaj temaj».
Sam Matevuš ź dziacinstva źbiraje staradaŭnija butelki z-pad ałkaholu. U jaho kalekcyi bolš za sotniu asobnikaŭ. Hetaje chobi jon pieraniaŭ ad baćkoŭ. Kalekcyju butelek Matevuša možna pabačyć u Muziei jaŭrejaŭ Biełastoka.
Padarunak dla Hrodna
Častku znojdzienych abhortak Matevuš pieradaŭ u muziei Lublina i Varšavy. Maryć mužčyna pabyvać i ŭ Hrodnie, kab pieradać častku znachodak u miascovy muziej.
«Ja daŭno chacieŭ pabyvać u Hrodnie. Vielmi vabić mianie hety horad, tam jość što pahladzieć. Kali b ja pajechaŭ u Biełaruś, to pryvioz by haradskomu muzieju padarunak — vialikuju kolkaść etykietak, jakija drukavali ŭ Hrodnie bolš za sto hadoŭ tamu.
Ja čuŭ pra karty Łapinych, jakija znajšli i adnavili. Ich vypuskali na hetym samym pradpryjemstvie. Moža, kali-niebudź niešta padobnaje adbudziecca i z cukierkami, i maje znachodki taksama spatrebiacca».
Na aŭkcyjonie ŭ Polščy pradali ŭnikalnyja ihralnyja karty z Hrodna. Im amal sto hadoŭ
U domie Džeka Nikałsana zaŭvažyli karcinu, padobnuju da «Jevy» Sucina. Što za jana?
«Ščaŭkunkoŭ u mianie bolš za 300»: u minskaj kaviarni pakazvajuć vielmi niezvyčajnuju kalekcyju cacak
Babrujčanka sabrała kalekcyju ź dźviuch tysiač navahodnich jołačnych cacak časoŭ SSSR
Amierykanski kalekcyjanier adšukaŭ pašpart, vydadzieny dypłamatyčnaj misijaj BNR
Kamientary