«Лукашэнка глядзіць на ПВТ як дырэктар саўгаса, дзе вырошчваюць агуркі». Што можа змяніцца для айцішнікаў?

Ці ёсць ва ўладаў эканамічныя падставы быць незадаволенымі працай парка? Пра гэта Філін пагаварыў са старэйшым навуковым супрацоўнікам Beroc (Кіеў) Львом Львоўскім.

— Згодна са статыстыкай, экспарт ПВТ за 9 месяцаў 2021 года перавысіў 2,3 млрд долараў і вырас на 25% у параўнанні з аналагічным перыядам 2020-га. Ці ёсць ва ўладаў эканамічныя прычыны быць незадаволенымі працай ПВТ? 

— Эканамічных прычын я не бачу. ПВТ — гэта, безумоўна, гісторыя поспеху. Не толькі для Беларусі, але і для ўрадаў розных краін IT-сектар выглядае ледзь не ідэальным. 

Чым ён не падобны на астатнія віды бізнесу? Тым, што высокакваліфікаваныя маладыя людзі самі ствараюць сабе працоўныя месцы, адкрываюць стартапы ці аўтсорс амерыканскага бізнесу, прыцягваюць у краіну валютную выручку. Гэтым людзям не патрэбная ніякая інфраструктура. Ім патрэбны толькі зручны і прыгожы горад, дзе яны выдаткоўваюць грошы: арандуюць ці купляюць жыллё, ходзяць у крамы і кафэ. З эканамічнага пункту гледжання, лепшых працаўнікоў прыдумаць, мусіць, складана.

 Таму ўсе краіны жадаюць мець IT-сектар. Зрабіць гэта прасцей, чым пабудаваць заводы: трэба толькі стварыць камфортныя ўмовы і камфортнае падатковае заканадаўства.

Павялічыць

І чым яшчэ добры IT-сектар — ён хуткарослы, ён можа ўбіраць у сябе працоўныя рэсурсы з іншых сектараў эканомікі, якія вызваляюцца (па даных сайта ПВТ, сёння ў яго кампаніях-рэзідэнтах працуе каля 76 тысяч чалавек — Ф.). Не выпадкова ўсе краіны-суседзі Беларусі таксама ствараюць у сябе нешта падобнае да ПВТ.

 — Лукашэнка прапанаваў ПВТ дамовіцца аб унясенні «больш важкага ўкладу ў дабрабыт краіны». Можна ўзгадаць, што ў мінулым годзе для работнікаў рэзідэнтаў Парку павысілі падаходны падатак — з 9% да 13%. Якія яшчэ меры па «больш важкім унёску» могуць прыдумаць улады?

— У адрозненне ад урадаў у іншых краінах, Лукашэнка ўспрымае айцішнікаў зусім па-іншаму. З ягоных выказванняў у пасланні вынікае, што ён глядзіць на іх, як дырэктар саўгаса, дзе вырошчваюць агуркі: ён дазволіў айцішнікам тут жыць і працаваць, таму яны павінны быць яму вельмі ўдзячныя, а гэтага пакуль не назіраецца.

Што можна з іх узяць? Ды шмат чаго. Можна павысіць падаткі для IT, прымусіць кампаніі бясплатна працаваць на дзяржаву (займацца распрацоўкай IT-прадуктаў) і ўдзельнічаць у праўладных аўтапрабегах, запісаць на іх калгасы і басейны. Ідэй можа быць шмат.

Апошнія выказванні Лукашэнкі — не нешта новае, гэта працяг таго стаўлення, якое ён паказвае да IT-сектара з пачатку палітычнага крызісу.

 У цэлым можна прагназаваць два эфекты змянення палітыкі дзяржавы. Першы — спыніцца прыток рэзідэнтаў у ПВТ.

Раней наш IT-сектар быў прывабны, у тым ліку для замежнікаў (расейцаў, украінцаў, казахаў). Цяпер размовы аб гэтым не ідзе. На прапанову любога менеджара адкрыць або пашырыць офіс у Мінску інвестары пакруцяць пальцам ля скроні.

Другі эфект — працяг і ўзмацненне рэлакацыі, адтоку айцішнікаў.

Працэс гэты няхуткі, людзі жылі ў Беларусі гадамі ці ўсё жыццё, змяніць краіну для іх даволі няпроста. Але калі ўмовы ў Беларусі будуць пагаршацца, а ўмовы ў суседніх дзяржавах паляпшацца, то ўсё больш айцішнікаў будуць пакідаць краіну.

 — Нягледзячы на ​​вядомы працэс адтоку айцішнікаў з Беларусі па палітычных матывах, статыстыка паказвае, што IT-сектар у Беларусі не толькі не скарачаецца, але і расце. Чаму так?

 — Таму што гэта сучасны хуткарослы сектар. Калі б у Беларусі не было негатыўных палітычных з'яваў, IT-сектар рос бы яшчэ хутчэй.

 Беларускія падатковыя льготы — важкая прычына таго, чаму ў мінулым кампаніі незалежна ад палітычнай думкі пра Лукашэнку адкрылі бізнес у Беларусі і развіваліся тут.

 Але калі да негатыўнай палітычнай атмасферы дабавіцца яшчэ і павышэнне падаткаў, то кампаніям стане менш выгадна знаходзіцца ў Беларусі, іншыя юрысдыкцыі стануць больш прывабнымі.

 Іншы негатыўны эфект не менш важны, чым першы: першапачаткова вялізным плюсам дэкрэта аб ПВТ былі гарантыі аб захаванні прапанаваных умоў, падаткаў і правілаў на дзесяцігоддзі наперад. Для любога бізнесу гэта вельмі прывабна, так прасцей планаваць развіццё і будучыню.

Але з леташнім павышэннем падаткаў і з новымі пагрозамі з боку Лукашэнкі гэтае абяцанне парушана.

 Цяпер магчыма што заўгодна: можа, падаткі павысяць, можа, не, можа, прымусяць бясплатна рабіць нейкія праекты для дзяржавы, можа, прымусяць удзельнічаць у «Дажынках». Але важную льготу для рэзідэнтаў ПВТ пад назвай «вызначанасць» ужо прыбралі.

 — Лукашэнка дапусціў варыянт, што кампаніям давядзецца дадаткова аплачваць наём IT-спецыялістаў, якія за кошт дзяржавы атрымалі веды, але ідуць ствараць прадукты не для Беларусі, а для заходніх краін. Да чаго можа прывесці такая мера?

 — Тут вельмі цікавы і пацешны момант: калі такая мера сапраўды будзе ўведзена, то яна павысіць выдаткі толькі для кампаній у Беларусі. А якая-небудзь кампанія з Кіева, якая вырашыла наняць беларускага айцішніка, плаціць дадатковы збор не будзе. Гэта значыць, улады могуць пагоршыць умовы для беларускіх кампаній.

Ёсць і іншы аспект. У людзей, якія нядрэнна зарабляюць, узнікаюць запатрабаванні не толькі са свету «паесці і паспаць»: запатрабаванні ў самарэалізацыі і павазе. Але прапанаваная мера будзе падкрэсліваць стаўленне да айцішнікаў як да прыгонных, якія належаць дзяржаве (калі хочаце іх наняць, то заплаціце).

 — Якія, на ваш погляд, шанцы на тое, што ўлады сапраўды істотна перагледзяць умовы для працы ПВТ? Няўжо падымецца рука на курыцу, якая нясе залатыя яйкі?

— Думаю, верагоднасць такога развіцця падзей даволі высокая. І гэта, мусіць, ужо нікога не здзівіць.

ПВТ, безумоўна, прыносіць вялікую эканамічную карысць краіне, але ў апошнія пару гадоў Лукашэнка цікавіцца не столькі эканомікай, колькі лаяльнасцю і ўстойлівасцю свайго становішча.

З гэтага пункту гледжання, IT-сектар яго раздражняе, бо там працуюць самадастатковыя людзі, якія мала залежаць ад дзяржавы. Таму можна дапусціць, што з эканамічнымі фактарамі ўлады лічыцца не будуць.

«Ці гатовыя вы плаціць?» Пра што казаў Лукашэнка ў Пасланні народу — сабралі галоўнае

Эксперт пра пасланне Лукашэнкі: «Ён напалохаў нават сваіх прыхільнікаў»

Сядзець на двух крэслах адносна IT-сферы не атрымаецца. Трэба выбіраць, ці эфектыўнасць, ці «добранадзейнасць» 

«Галіна сціскаецца, Янчэўскі ўлагоджвае сілавікоў». Меркаванне Арцёма Гарбацэвіча пра сітуацыю ў беларускім IT-сектары

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0