«Ludzi chočuć litaratury pra siabie, i vielmi važna, kab piśmieńniki na heta reahavali». Vydaviec Januškievič raskazaŭ pra pośpiechi i prablemy svajho biznesu
Biełaruski vydaviec Andrej Januškievič pracuje vyklučna ź biełaruskamoŭnaj knihaj. Ciapier knihi jahonaha vydaviectva možna nabyć u varšaŭskaj kramie «Knihaŭka». Jaki popyt isnuje na takija knihi siarod biełarusaŭ, vyśviatlała Deutsche Welle.
U lutym u Varšavie zapracavała kniharnia ź biełaruskimi knihami. «Knihaŭku» vydaviec Andrej Januškievič adkryŭ jašče ŭ 2022 hodzie ŭ Minsku, ale tady krama prapracavała adzin dzień, bo siłaviki zładzili ŭ joj pieratrus, a Andreja razam z supracoŭnicaj kniharni zatrymali.
Ciapier «Knihaŭka» ŭźnikła ŭ horadzie z chiba što najbolšaj ciapier biełaruskaj dyjasparaj, ale ci moža biełaruski čytač zabiaśpiečyć jaje pracu? Pra heta havoryć sam Andrej Januškievič.
«Zamoŭ stała tak šmat»
«Knihaŭka» mieścicca ŭ varšaŭskim rajonie Praha za 15 chvilin pieššu ad centru horada. Pavodle Andreja Januškieviča, tut možna znajści pad 200 najmieńniaŭ knih. Usie jany vydadzienyja ciaham apošnich troch-čatyroch hadoŭ biełaruskimi vydaviectvami zamiežža — pieradusim «Januškievič», ale taksama Gutenberg Publisher, «Viasna», «Mianie niama», «Kamunikat», «Pflaŭmbaŭm», «Skaryna» dy inšymi.
«Kniharnia stała naturalnym vynikam raźvićcia našaha vydaviectva i rostu aŭdytoryi biełaruskich knih, — kaža Andrej. — Hruba kažučy, nam stali ciesnyja štoniki. Ja doŭhi čas pracavaŭ praz anłajn-handal sa svajoj kvatery, ale zamovaŭ stała tak šmat, što nam spatrebilisia dadatkovyja pracoŭnyja ruki i pamiaškańnie, kab zachoŭvać i pakavać knihi. I my pastavili zadaču maksimum — nie skład, nie ofis, a kniharnia».
U adkrytaj jašče ŭ 2023 hodzie internet-kramie «Knihaŭka» za apošnija paŭhoda źjaviłasia 650 novych klijentaŭ. Vydaviec źviazvaje heta sa źjaŭleńniem stacyjanarnaj kramy:
«Daśledavańni pakazvajuć, što takija abjekty dapamahajuć «adkryćciu» knihi i jaje bolšaj raspaznavalnaści. Ciapier ja mahu z upeŭnienaściu skazać, što krama siabie akuplaje. Toje, što my pajšli na ryzyku i dadatkovyja vydatki, daje prybytak — finansavy i aŭdytorny».
Andrej Januškievič ličyć, što krama pavialičvaje aŭdytoryju biełaruskaj knihi ahułam, da taho ž źjaŭlajecca «reprezientacyjnym punktam dla aznajamleńnia z sučasnym stanam biełaruskaha knižnaha rynku». Ad prodažu knih inšych vydaviectvaŭ «Knihaŭka» zabiraje 30 adsotkaŭ, a vydaviectvy ŭ svaju čarhu atrymlivajuć dadatkovy punkt dla prodažu svajho praduktu.
Ledź nie abviaścili pra spynieńnie vydańniaŭ
Ad momantu adkryćcia kniharnia pradała kala paŭtary tysiačy biełaruskich knih amal na 80 tysiač złotych (kala 19 tysiač jeŭra). Prykładna stolki ž vydaviectva «Januškievič» pradało praz markietpłejs Allegro.
«Ty pavinien adkryvać kramu tolki ŭ vypadku, kali možaš avałodać vydatkami, a jany niemałyja, — kaža vydaviec. — My doŭha šukali nievialikaje, kamiernaje miesca, cudoŭna razumiejučy, kolki ŭ našym asartymiencie knih i kolki ich na knižnym rynku ahułam. Ź nievialikim pamiaškańniem, a značyć prymalnaj arendaj, my dajem rady».
Andrej Januškievič. Fota Andreja Radamana
Andrej kaža, što chacia vonkava ŭsio vyhladaje kłasna, jon vymušany ŭvieś čas pieraadolvać šmatlikija barjery:
«Zaraz my sutyknulisia z prablemaj rostu, bo pavinny pastajanna vydavać novyja knihi, kali chočam, kab prodažy nie spynialisia. A vydańnie knihi — heta vialikija adnačasovyja vydatki. Ty płaciš adrazu za 1000 ekzemplaraŭ nakładu, ale za miesiac pradasi 50, dobra, kali 100 štuk. Hety bieh čarapachi praciahvajecca pastajanna, my dahaniajem svaje vydatki».
Niahledziačy na rost prodažaŭ, pakul što vydaviectva pradaje niedastatkova knih, kab adčuvać siabie ŭpeŭniena. Ź miesiac tamu Januškievič ledź nie abviaściŭ pra časovaje prypynieńnie novych vydańniaŭ, ale pryvatnaja padtrymka dazvoliła praciahnuć pracu nad novymi knihami.
«My pryciahvajem srodki pryvatnych inviestaraŭ, i mianie vielmi raduje, što nam daviarajuć. Sparadyčna taksama atrymlivajem srodki ad zamiežnych placovak na vydańnie kankretnych knih, zvyčajna hetyja sumy pakryvajuć 30-40 pracentaŭ vydatkaŭ. Ale ŭsio heta razavaja dapamoha. Tolki kali našyja dachody ŭžo nie buduć raźbiahajucca z vydatkami, možna budzie kazać, što biełaruskaja knižnaja prastora funkcyjanuje ŭ rynkavych umovach».
Vydaviectva musiła «ścišyć svaje apietyty» što da aŭtarskich pravoŭ na pierakłady.
«Heta niatannaje zadavalnieńnie, tym bolš ja nie lublu tarhavacca, viedajučy staŭki ŭ śviecie, — praciahvaje Andrej Januškievič. — Heta tysiačy jeŭra, ciapier my mała na što možam nabyć aŭtarskija pravy i vymušanyja čakać resursaŭ ad prodažaŭ. A biełaruskija knihi pradajucca pavolna. Kali ty vydaŭ 1000 ekzemplaraŭ i za hod pradaŭ 300-500 ekzemplaraŭ, — heta pośpiech».
Brakuje knih pra padziei 2020 hoda
U vydaviectva «Januškievič» najbolšym popytam karystajucca pierakłady Džona Tołkina i Andžeja Sapkoŭskaha.
«Heta davoli śviežyja vydańni, ludzi ich jašče nie raskupili i imiony ŭsio-taki suśvietna viadomyja, — tłumačyć Andrej. — A potym, što pryjemna, iduć biełaruskija knihi».
Na trecim miescy pavodle papularnaści — Jeva Viežnaviec z «Pa što idzieš, voŭča», na čaćviortym — «Sabaki Jeŭropy» Alhierda Bachareviča, na piatym — jaho ž «Kapitan Latučaja Ryba», na šostym — «Čas pustaziella» Hanny Jankuty.
«Dva hady tamu ja zaŭvažyŭ, što čytačy stali našmat lepš kuplać aryhinalnuju biełaruskuju litaraturu, čym pierakłady, — raskazvaje vydaviec. — Asabliva kuplajuć knihi, jakija datyčać sučasnaha žyćcia, padziej apošnich niekalkich hadoŭ. Ludzi chočuć litaratury pra siabie, i vielmi važna, kab piśmieńniki na heta reahavali».
Za apošni miesiac, jak pryznajecca vydaviec, jon atrymaŭ adzin abo dva rukapisy, i abodva na rasiejskaj movie:
«Rukapisy nie na biełaruskaj movie ja nie razhladaju. My ŭsio-taki abapirajemsia na biełaruskuju knihu, litaratura na rasiejskaj movie pavinna vydavacca ŭ inšych vydavieckich centrach».
Vydaviec pryznajecca, što ŭžo «daŭno nie bačyŭ zakidvańnia svajoj pošty rukapisami», i dadaje, što hetaja prablema była i da 2020 hoda.
«U piśmieńnickuju prafiesiju iduć słaba, bo naš knižny rynak nie moža zadavolić piśmieńnikaŭ ni materyjalna, ni publičnym pryznańniem. Da taho ž my pryvykli da sacyjalizmu, kali hanarary płaciacca za nakłady, a nie za prodažy, a nakłady robiacca za dziaržaŭny košt. Tamu my vielmi doŭha zaprahajem, i aktualnaść tem sychodzić u niabyt. Knihi z reakcyjaj na padziei 2020 hoda i paźniejšyja pracesy ja mahu pieraličyć na palcach adnoj ruki. Čatyry hady prajšło, užo možna było 100 knih napisać, ale my nie pryvykli chutka reahavać i žyć u rynkavych umovach».
Ciapier vydaviectva rychtuje da vychadu sučasny moładzievy raman maładoha piśmieńnika. Na pytańnie, ci jość u biełaruskaha knižnaha rynku za miažoj budučynia, Andrej Januškievič śmiajecca i kaža, što «niama kudy padziecca z padvodnaj łodki». Dadaje, praŭda, što bieź biudžetaŭ na rekłamu možna chutka ŭpiercisia ŭ stol.
«Ja nie čakaju idealnych umoŭ, ich nie budzie, prosta chočacca rabić pradukt lepšy za inšyja, i ludzi naturalnym čynam buduć da jaho ciahnucca», — padsumoŭvaje Andrej Januškievič.
Knižnaja sprava, pavodle jaho, źjaŭlajecca indykataram taho, što adbyvajecca ŭ hramadstvie: kali jana budzie raźvivacca, značyć, jość šaniec i ŭ nacyi.
Brytancy nie dazvolili vydać «Hary Potera» pa-biełarusku
Vydaviectva «Januškievič» atrymała pravy na vydańnie čatyroch najvažniejšych zbornikaŭ Chorchie Łuisa Borchiesa
Kinh zanadta lubić svaich hierojaŭ, kab štości skaračać
«Kapitan Latučaja Ryba» — heta napraŭdu novy Bacharevič: hareźlivy i vielmi friendly (narešcie!) da čytača
«A haŭniuki buduć zaŭsiody». Praciah sahi Sapkoŭskaha vyjšaŭ u bliskučym biełaruskim pierakładzie
«Pierastali być kačeŭnikami i asieli na ziamli». Vydaviec Januškievič prezientavaŭ novuju kniharniu i raskazaŭ pra pierśpiektyvy biznesu
«Padlik hałasoŭ jak sataniscki rytuał». Były člen kamisii raskazaŭ, jak u Biełarusi falsifikujuć vybary8
Kamientary