Biełarusku pad mižnarodnaj abaronaj adličyli z polskaj palicealnaj škoły, bo jana nie zmahła paćvierdzić atestat
U Vitaliny (imia źmienienaje) status dadatkovaj abarony ŭ Polščy. U vieraśni 2024 hoda dziaŭčyna pastupiła ŭ palicealnuju škołu — u takich ustanovach darosłyja atrymlivajuć prafiesijnuju adukacyju. Ale praź miesiac administracyja zapatrabavała paćvierdzić biełaruski atestat. Vitalina nie zmahła hetaha zrabić – i jaje adličyli z navučalnaj ustanovy. Svajoj historyjaj jana padzialiłasia z MOST.
Kab paćvierdzić atestat, Vitalinie treba było b pajechać u Biełaruś i pastavić na jaho apastyl. Ale heta niemahčyma: statut mižnarodnaj abarony padrazumiavaje, što zamiežniku niebiaśpiečna viartacca na radzimu. Vitalina nie maje prava źviartacca navat u konsulskija ŭstanovy Biełarusi.
Administracyja škoły paraiła dziaŭčynie źviarnucca ŭ Radu adukacyi (kuratoryum) Biełastoka.
— Chadziła tudy niekalki razoŭ, i kožny raz mnie davali novyja ŭnioski (zajavy. — Zaŭvaha MOST). U vyniku adniesła tudy ŭnioski, aryhinał i pierakład atestata, ksierakopiju karty pobytu i rašeńnie [ab pradastaŭleńni dadatkovaj abarony] jak paćviardžeńnie, što nie mahu atrymać lubyja inšyja dakumienty ŭ Biełarusi, — raspaviadaje Vitalina.
Praz tydzień biełaruska daviedałasia, što jaje dakumienty pieradadzieny na razhlad u Varšavu. Ale prykładna ŭ toj ža čas Vitalinu adličyli z palicealnaj škoły.
Jašče praź miesiac dziaŭčyna atrymała list z kuratoryumu Varšavy. Tam taksama zapatrabavali pradstavić atestat z apastylem, a taksama inšyja dakumienty, u tym liku infarmacyju ab navučalnaj prahramie siaredniaj navučalnaj ustanovy, jakuju jana skončyła ŭ Biełarusi.
U rešcie rešt razhlad jaje spravy prypynili.
— Skazali, što mnie treba chacia b pasprabavać źviazacca ź biełaruskim bokam pa elektronnaj pošcie, kab prykłaści da spravy albo admovu [u pradastaŭleńni infarmacyi], albo adsutnaść adkazu. Paśla hetaha treba pryjechać u kuratoryum Varšavy, i jany adnoviać pracu nad pryznańniem atestata.
Vitalina ŭžo adpraviła dva listy na roznyja elektronnyja pošty Ministerstva adukacyi Biełarusi. Pa słovach dziaŭčyny, adno ź ich nie dajšło, a na druhoje jana ŭsio jašče čakaje adkazu.
Tym nie mienš, dziaŭčyna praciahvaje baraćbu za prava vučycca ŭ Polščy. Niezaležna ad taho, ci budzie adkaz ź Minadukacyi, jana płanuje prykłaści da spravy siertyfikaty centralizavanaha teściravańnia za 2020 hod i list ab zaličeńni ŭ biełaruskuju VNU.
— Pa idei, u biełaruskuju VNU mianie b nie pryniali bieź siaredniaj adukacyi, — tłumačyć svaju łohiku biełaruska.
Ci možna źviartacca ŭ Ministerstva adukacyi Biełarusi, majučy mižnarodnuju abaronu ŭ Polščy
Mižnarodnaja abarona maje na ŭvazie, što asoba, jakaja atrymała hety status, nie pavinna padviarhać siabie niebiaśpiecy: naviedvać krainu pachodžańnia i jaje konsulskija ŭstanovy i kantaktavać z orhanami ŭłady hetaj krainy.
Pakolki Ministerstva adukacyi Biełarusi źjaŭlajecca dziaržorhanam, kantakt ź im moža być uspryniaty polskimi ŭładami jak demanstracyja, što pahrozy dla asoby niama i jano nie maje patreby ŭ abaronie.
U čym prablema ź biełaruskimi atestatami
MOST raskazvaŭ ab biurakratyčnaj prablemie, ź jakoj sutyknulisia abituryjenty i studenty. U listapadzie 2023 hoda skončyŭsia termin pahadnieńnia pamiž Biełaruśsiu i Polščaj ab supracoŭnictvie ŭ śfiery adukacyi, ale jašče da taho Biełaruś prypyniła dziejańnie hetaha dakumienta. Pahadnieńnie praduhledžvała ŭzajemnaje pryznańnie atestataŭ i dypłomaŭ. Kali jana pierastała dziejničać, ad biełaruskich abituryjentaŭ u Polščy stali patrabavać daviedku, jakaja paćviardžaje lehalnaść atestataŭ. Ale ź jaje atrymańniem u Biełarusi ŭźnikli prablemy.
Tady Polšča ŭniesła źmieny, admianiŭšy nieabchodnaść pradstaŭleńnia hetaj daviedki. Ciapier pryznańnie dakumientaŭ ab adukacyi ažyćciaŭlajecca na asnovie administracyjnaha rašeńnia. Adnak kuratoryumy majuć prava ŭstanaŭlivać svaje kryteryi pryznańnia atestataŭ i dypłomaŭ.
Na praktycy heta aznačaje, što mnohija kuratoryumy patrabujuć ad biełaruskich abituryjentaŭ apastyl ci siertyfikaty centralizavanaha teściravańnia, jakija sapraŭdnyja ŭsiaho dva hady.
Jak možna vyrašyć prablemu?
Demsiły abmierkavali z polskim ministerstvam adukacyi rašeńnie ab tym, što biełaruskija atestaty ab siaredniaj adukacyi buduć pryznavacca ŭ Polščy na ŭzroŭni «matury» — polskaha atestata stałaści. Inšyja patrabavańni da dakumientaŭ abituryjentaŭ, jakija ciapier adroźnivajucca ŭ zaležnaści ad VNU i rehijonu, buduć unifikavany.
U Minadukacyi Polščy adznačyli, što «padrychtavali pradpisańni, jakija palepšać praces pryznańnia dakumientaŭ biełarusaŭ, jakija pastupajuć u polskija ŭstanovy adukacyi». Ale padrabiaznaściaŭ tam nie paviedamili.
Kamientary
"Kali dla realizacyi [niejkaha, luboha] prava biežanca zvyčajna patrabujecca dapamoha ŭładaŭ zamiežnaj krainy, da jakoj jon nie moža źviarnucca, Dahavornyja Dziaržavy, na terytoryi jakich jon pražyvaje, pavinny zabiaśpiečyć, kab takaja dapamoha była akazana jamu ich ułasnymi ŭładami albo mižnarodnym orhanam."