Zamiest cyharet i vejpaŭ ciapier «paŭčy»: źjaviłasia novaja niebiaśpieka dla biełaruskich padletkaŭ
Vajna hramadstva z kurcami idzie daŭno. I, adpaviedna, abodva baki vydumlajuć novyja i novyja sposaby pieramahčy. Dałučajucca da baraćby za kurca (a značyć, klijenta) i tytuniovyja kampanii. Vynikam stanoviacca šmatlikija «inavacyjnyja» anałahi cyharet. Paru hadoŭ tamu heta byli «vejpy», siońnia heta sistema IQOS. Ale chutka i jaje moža źmianić čarhovaja «inavacyja»: nasyčanyja nikacinam padušački, jakija pryniesła na biełaruski rynak mižnarodnaja tytuniovaja karparacyja.
«Naša Niva» pasprabavała razabracca, što moža stać čarhovaj modaj siarod kurcoŭ.
Što takoje vejpy i IQOS
Uvohule, pazicyja biełaruskaj dziaržavy ŭ zmahańni z kureńniem vyhladaje dvudušna. Bo dziaržava adnoju rukoju padpisvaje čarhovy ŭkaz ab zabaronie, a druhoj — praciahvaje vykarystoŭvać svaju manapoliju na vyrab i prodaž cyharet: pa ŭsioj krainie staviacca sumnaviadomyja «Tabakierki», na biełaruski rynak vychodziać novyja marki.
Ale ž i abmiežavańni majuć peŭny plon. Tak, naprykład, z 27 lipienia ŭstupiŭ u siłu novy antytytuniovy zakon: nielha kuryć na prypynkach, dziciačych placoŭkach i hetak dalej. Ale hałoŭnaje ŭ im toje, što elektronnyja cyharety (vejpy) narešcie pryraŭniali da zvyčajnych cyharet. Tak što ciapier hałoŭny arhumient prychilnikaŭ vejpaŭ «Heta nie dym, a para!» nie zaličvajecca. Tym bolš što jon davoli sprečny.
Tak, sapraŭdy, vejp pracuje biez tytuniu, ale ž heta zusim nie značyć, što jaho ŭžyvańnie nie niasie nijakaj škody. Vejp — heta pryłada, jakaja nahravaje vadkaść, pieraŭtvarajučy tuju ŭ paru. Adpaviedna, kurec-vejpier sapraŭdy ŭdychaje paru, a nie dym. Vadkaść u vejpie składajecca z prapilenhlikolu, hlicerynu i aramatyčnych dadatkaŭ. U hetuju «žyžu», jak niaredka vadkaść nazyvajuć sami vejpiery, moža ŭvachodzić i nikacin.
Napačatku rynak elektronnych cyharet amal nijak nie rehulavaŭsia. Punkty pa prodažy pačali raści jak hryby: amal u kožnym handlovym centry Minska moža znajści adrazu niekalki kramaŭ, jakija handluć vejpami i vadkaściu dla ich. Vakoł vejpinhu sfarmiravałasia navat svojeasablivaja subkultura, źjavilisia šmatlikija forumy, pryśviečanyja pryładam dla vejpinhu i padboru vadkaściaŭ. Asobnyja amatary navat nabyvali asobna hliceryn, prapilenhlikol i inšyja kampanienty, kab samim zamiešvać patrebnuju im «žyžu». Pry hetym nikoha asabliva nie cikaviła, dzie vyrablajucca rečyvy i pryłady.
Kaniečnie, navinka adrazu pryciahnuła ŭvahu padletkaŭ. Jašče niadaŭna kupki małaletak pastajanna krucilisia vakoł kramaŭ z vejpami, a nastupleńnie vialikaha pierapynku ci skančeńnia zaniatkaŭ u škole abaznačałasia vialikaj kolkaściu roznaŭzrostavych «paravozaŭ» z kalarovymi zaplečnikami.
Voś tolki dla vyvučeńnia vejpaŭ było nie tak šmat času. Sioleta ŭ ZŠA zabili tryvohu, kali niekalki socień vejpieraŭ źviarnulisia da daktaroŭ. U vyniku prykładna tysiača čałaviek atrymała prablemy ź lohkimi, tyja ci inšyja reśpiratornyja zachvorvańni. Pa roznych dadzienych, ad 18 da 30 čałaviek pamierła. Pryčym kankretnyja pryčyny pakul nie vyśvietlilili, dakładna viadoma tolki toje, što ŭsie jany vykarystoŭvali elektronnyja cyharety.
Ale pakul školniki pa ŭsim śviecie travilisia kitajskaj «žyžaj», vybirajučy na Aliekspresie čarhovy bolš navaročany vejp, hihant tytuniovaj industryi «Filip Morys» prezientavaŭ svaju znachodku: sistemu elektronnaha nahravańnia tytuniu. Jana atrymała nazvu IQOS.
IQOS — heta nievialikaja padobnaja na markier pryłada, kudy ŭstaŭlajecca admysłovaja karotkaja cyhareta (zvyčajnyja nie padychodziać). Paśla tytuń u cyharecie nahravajecca da vysokaj tempieratury. Hałoŭnymi plusami padajucca adsutnaść dymu i nibyta mienšaja kolkaść škodnych rečyvaŭ, bo cyhareta nie haryć, a nahravajecca.
Ale znoŭ ža, kazać pra niejkija vysnovy pra ŭpłyŭ na zdaroŭje pakul rana.
Pryčym, u adroźnieńnie ad vejpaŭ, IQOS vyhladaje bolš stylova. Ale ž tut školnikam daroha zakryta: pa-pieršaje, pryłada nie pradajecca niepaŭnaletnim, pa-druhoje, kaštuje davoli doraha.
Tamu padletki pacichu pierachodziać na śniusy.
Niepryhožyja śniusy i stylovyja paŭčy
Śniusy — heta takija maleńkija «pakunački», unutry jakich vilhotny tytuń. Śnius zakładvajecca za hubu, jak nasvaj, takim čynam nikacin usmoktvajecca ŭ ślizistuju. U Narviehii i Šviecyi śniusy pradajucca daŭno i lehalna, u Biełarusi jany pad zabaronaj z 2016 hoda.
Ale i tut jość niuansy. U Biełarusi śniusy zabaronienyja jak «niekurylnyja tytuniovyja vyraby, pryznačanyja dla smaktańnia albo žavańnia». Za prodaž — administratyŭnaja adkaznaść.
Jak abyści zabaronu? Prosta: vydalić tytuń. I ciapier śniusy spakojna pradajucca ŭ Biełarusi: heta sumiesi, jakija nie majuć tytuniu, tamu ich prodaž lehalny. Ale jany ŭtrymlivajuć nikacin. Tamu pradajucca tolki paŭnaletnim… Ale ž kali heta strymlivała padletkaŭ?
Tak, niadaŭna ŭ Połacku školnik atruciŭsia paśla «dehustacyi» śniusu. Rečyva prynios u škołu jaho siabar. Akazałasia, što malec spakojna nabyŭ śnius u adnoj ź miascovych kramaŭ. Akramia taho, milicyjanty znajšli jašče i anłajn-kramu, jakaja handlavała takoj ža pradukcyjaj.
Da taho ž ciapier źjavilisia i «śniusy 2.0». Mižnarodnaja tytuniovaja karparacyja BAT (British American Tobacco) prezientavała svoj «inavacyjny» pradukt. Heta tak zvanyja «nikatynavyja paŭčy».
Pa sutnaści, «paŭčy» — heta tyja ž bieztytuniovyja śniusy. Voś tolki jany bolš pryhoža ŭpakavanyja i lepš vyhladajuć sami pa sabie: biełaja padušačka zamiest buraj padušački śniusu.
Akramia taho, «paŭčy» i lepš prezientujucca. Pa-pieršaje, vytvorcy pazicyjanuć svaje «paŭčy» jak alternatyvu dla kurcoŭ: maŭlaŭ, u sučasnym śviecie kuryć amal paŭsiul zabaroniena, a «paŭč» zmoža vyratavać, naprykład, padarožnika padčas doŭhaj pajezdki.
Pa-druhoje, «paŭčy» nibyta «składajucca z vałoknaŭ skandynaŭskaj chvoi i eŭkalipta, vady, aramatyzataraŭ i nikacinu. Ich spažyvańnie nie źviazanaje z takimi faktarami, jak dym, popieł, niepryjemny pach abo źmianieńnie koleru emali zuboŭ», — zajaŭlaje vytvorca.
A pa-treciaje, «BAT» vykarystaŭ dzirku ŭ biełaruskim zakanadaŭstvie i adrazu ŭ šerahu biełaruskich ŚMI źjavilisia rekłamnyja materyjały, pryśviečanyja «paŭčam». U adnym ź miedyja źjavilisia «niazručnyja pytańni vučonamu-chimiku», jakim akazaŭsia pradstaŭnik tytuniovaj kampanii «BAT» Krys Proktar, jaki, kaniečnie, raspavioŭ, što ŭsio narmalna.
«Vy ličycie prablemaj, što «paŭčy» pačnuć užyvać ludzi, jakija raniej nikoli nie kuryli zvyčajnyja cyharety. Ale pakolki, jak my ŭžo kazali, «paŭčy» nie nanosiać asablivaj škody zdaroŭju, ja nie liču ahučanuju vami prablemu prablemaj. Zaležnaść ad nikacinu — heta, chutčej fiłasofskaje, čym etyčnaje pytańnie: chtości ličyć jaje prablemaj, a chtości nie. Adykcyja adykcyi roźnica. Kureńnie — heta abjektyŭna škodnaja adykcyja. Nikacinavyja «paŭčy» možna nazvać bolš niejtralnaj škodnaj zvyčkaj, jak kava, naprykład», — zajaviŭ Proktar.
«Naša Niva» źviarnułasia da adnaho ź psichijatraŭ-narkołahaŭ, kab jon prakamientavaŭ biaśpiečnaść śniusaŭ i «paŭčaŭ». Pakolki biełaruskija miedyki nie mohuć vykazvacca biez ŭzhadnieńnia Ministerstva achovy zdaroŭja, kamientar padajecca biez ukazańnia imieni doktara.
Jon miarkuje, što ŭsio zusim nie tak biaśpiečna, jak tłumačać vytvorcy:
«Śniusy i inšyja «niekurylnyja pradukty» ŭtrymlivajuć nikacin i šerah dadatkaŭ. Prablema ŭ tym, što hetyja rečyvy nie kantralujucca, u ich składzie moža być usio što zaŭhodna, jakaść hetych praduktaŭ nie adsočvajecca. Tam zaŭsiody znachodziacca dadatkovyja rečyvy, takija jak aramatyzatary i dapamožnyja rečyvy, jakija dapamahajuć nikacinu vydzialacca i ŭsmoktvacca ŭ arhanizm. Stupień ich biaśpiečnaści nichto nie vymiaraŭ, heta nijak nie standartyzavana. Situacyja takaja ž, jak i ŭ vypadku z vejpami: niama vialikaj kolkaść daśledavańniaŭ, niama normaŭ.
Akramia taho, śniusy razdražniajuć ślizistuju. I heta zusim nie biaśpiečny praces. Nichto nie harantuje, što ź ciaham času rassmoktvańnie «biestytuniovaha niekurylnaha praduktu» nie pryviadzie da puchlinaŭ ci jakich inšych prablem sa ślizistaj.
Jašče adzin momant: kancentracyja nikacinu ŭ hetych praduktach. Kali pradukt nijak nie standartyzavany, kolkaść nikacinu dakładna viadomaja tolki vytvorcam. Da taho ž nikacin — heta rečyva, jakoje vyklikaje zaležnaść. I heta takaja ž zaležnaść, jak u kurcoŭ, prosta inšy sposab užyvańnia nikacinu. A kali ŭ nas raptam zabaroniać zusim usie hetyja «niekurylnyja pradukty», zaležny čałaviek budzie šukać inšyja šlachi spažyvańnia nikacinu. I ŭ vyniku moža pierajści i na vejp, i na cyharety prosta tamu, što jany dazvolenyja.
Taksama jość psichałahičny aśpiekt. Kali ŭ čałavieka sfarmiravałasia adna zaležnaść ad niejkaha rečyva, uzrastaje vierahodnaść taho, što jon stanie zaležnym ad čahości jašče. Naŭprostavaj suviazi niama, ale viadoma, što vierahodnaść uzrastaje».
Pryhledźciesia da zabavak svaich dziaciej. I pamiatajcie, što nikacin vyklikaje pryvykańnie, a absalutna biaśpiečnych sposabaŭ užyvańnia nikacinu nie isnuje.
Kamientary