«Чорны спіс можа налічваць да тысячы людзей». Што з альтэрнатыўнымі мерапрыемствамі ў Беларусі?
Стас Міхайлаў, КняZZ, «Аліса», MZLFF, «Мая Мішэль», Руслан Аляхно і акадэмічны ансамбль песні і танца Узброеных Сіл — калі адкрыць афішу бліжэйшых мерапрыемстваў, робіцца ясна, што на беларускай сцэне тасуецца тая самая абойма расійскіх і прыдворных артыстаў. А што ў астатніх выканаўцаў?
У 2023 годзе набылі моц папраўкі ў Кодэкс аб культуры, які дадаткова ўскладніў жыццё культурным работнікам у Беларусі. Згодна з ім, арганізоўваць мерапрыемствы могуць толькі асобы, якія трапілі ў спецыяльны рэестр ці атрымалі адпаведнае пасведчанне — так званую «гастрольку».
Пры гэтым Упраўленне культуры мае права запытваць інфармацыю пра выканаўцаў у органах унутраных спраў, дзяржаўнай бяспекі, Міністэрства культуры, што аўтаматычна азначае закрытыя дзверы для артыстаў, якія нейкім чынам праявілі «нелаяльнасць» ў дачыненні да ўлады.
Дадатковыя абцяжарваючыя абставіны — былая міліцэйская прэс-сакратарка Вольга Чамаданава на пасадзе начальніцы галоўнага ідэалагічнага упраўлення Мінгарвыканкама, якое ў тым ліку адказнае за «гастролькі».
Падрабязней усе падводныя камяні абноўленага Кодэкса «Наша Ніва» разбірала раней.
Неабходнасць атрымліваць афіцыйныя паперы адпадае, толькі калі рашэнне аб правядзенні прынятае самім Лукашэнкам і чыноўнікамі высокага ўзроўню (рэспубліканскімі органамі дзяржкіравання, абласнымі і раённымі выканкамамі). Не патрабуюцца яны арганізатарам са статусам «нацыянальны, акадэмічны» ці са званнем «заслужаны калектыў».
Таксама патрэба ў гастрольцы адпадае, калі на імпрэзе плануецца задзейнічаць выканаўцаў, якія знаходзяцца ў штаце дзяржарганізатара. І калі гаворка ідзе пра дзяржаўныя тэлеканалы, прафсаюзы, філармоніі, Кіраўніцтва справамі Лукашэнкi — для іх дастаткова даслаць апавяшчэнне з апісаннем праграмы.
Звычайным жа смяротным гастролькі не патрэбныя, толькі калі яны ладзяць імпрэзу для ўласных патрэб ці для блізкіх сваякоў, без атрымання пры гэтым прыбытку.
Брэсцкая абласная філармонія, Палац спорту, Палац Рэспублікі, «Мінск Арэна» — на большасці афіш буйных падзей паўтараюцца адны і тыя ж арганізатары.
Тых шчасліўцаў, якія трапілі ў рэестр арганізатараў культурна-глядацкіх імпрэз, можна пабачыць на анонсах пляцовак меншага маштабу.
Усяго ў рэестры арганізатараў культурна-відовішчных мерапрыемтваў цяпер 50 арганізацый. ІП з яго прыбралі.
А што па «чорных спісах»?
Артыстам, якія нейкім чынам крытыкавалі беларускі рэжым ці тым больш адседзелі за сваю грамадзянскую пазіцыю, у сённяшніх рэаліях амаль немагчыма зладзіць стандартнае мерапрыемства — канцэрт ці аўтарскі спектакль. Інфармацыю пра іх не знойдзеш на буйных анлайн-афішах: яе распаўсюдзяць па тэматычных тэлеграм-каналах, часам — закрытых, сарафанным радыё ці ў сацсетках канкрэтных пляцовак і саміх выканаўцаў.
«Чорны спіс — гэта галоўная перашкода выступам. Цяпер ён, па суб’ектыўных адчуваннях, налічвае каля тысячы людзей, — каментуе «НН» музыка, які жыве ў Беларусі. — На чым гэтая лічба грунтуецца? Калі адзін са знаёмых падаваўся на гастрольку, яму адмовілі. І ён вырашыў пайсці ў Мінгарвыканкам у прыёмны дзень — запытацца, чаму такое рашэнне. І там выцягнулі тэчку, пагарталі лісты, паглядзелі і адказалі, што гэты чалавек значыцца ў спісе. І стос гэтых лістоў, па словах знаёмага, быў немаленькім».
«Траплялі ў чорны спіс не толькі праз правапарушэнні, — дзеліццца іншы музыка. — Бывала, уключалі з-за частых выездаў за мяжу або калі правяраючым не спадабаліся сацсеткі. Ці проста па прынцыпе рандома. А хадзіць у дзяржорганы і ўдакладняць прычыны музыкі асцерагаюцца.
Таксама — істотна павялічыўся час чакання адказу па гастрольным. Бывала, займала 3-4 тыдні (без уліку таго, што дадаткова павінна было заставацца тыдзень-два). Гэта значыць, каб сабраць групы, усіх падаць, атрымаць адказ і пакінуць запас для рэкламы і прома, пачынаць збор івэнта трэба было за 2 месяцы да меркаванай даты. Гэта з улікам таго, што гастрольнае ўхваляць з першага разу, што бывала далёка не заўсёды. У адваротным выпадку ўсё паўтаралася зноў, поўны цыкл».
Пры гэтым пралазы з сітуацыі часам знаходзяцца — большасць вырашае абмяжоўвацца так званымі «кватэрнікамі», выступамі для сваіх, якія адбываюцца як у памяшканнях, так і, напрыклад, у лесе пры вогнішчы.
«Ëсць прыклады, калі адны і тыя ж упартыя гурты з адным і тым жа складам удзельнікаў пяць разоў падаюцца на «гастрольку». Ім адмаўляюць, а на шосты раз усё ж даюць дазвол. То-бок часам тут спрацоўвае рандом. Акрамя таго, верагоднасць атрымання дакумента значна адрозніваецца ў залежнасцi ад месца, дзе ты падаешся. Часцяком бывае так, што ў адным гарвыканкаме адмаўляюць, а ў невялічкім горадзе, калі невялікі фэсцік ладзіцца, лакальна-прыватны, ці нешта ў маленькай кавярні, атрымліваецца ў выніку зайграць», — расказвае прадстаўнік аднаго з беларускіх гуртоў.
Падобная сітуацыя ў большасці выпадкаў і з незалежнымі тэатральнымі выканаўцамі.
Як яшчэ атрымліваюць гастролькі? Адна з радыкальных мераў — змяніць склад калектыву:
«Калі ў групе дакладна ведаюць, што з пяці чалавек адзін не праходзіць — з ім ветліва развітваюцца, знаходзяць яму замену».
«Але не трэба забываць што з выбараў-2020 прайшло амаль чатыры гады, за гэты час нарос пэўны пласт маладых гуртоў, удзельнікі якіх чатыры гады таму, напрыклад, былі непаўнагадовымі і нідзе не засвяціліся. І ў іх ёсць магчымасць свабодна выступаць. Але ўвесь пласт старой пазнавальнай музыкі тут, канечне, адвальваецца», — каментуе суразмоўца.
Чытайце таксама:
Дырэктара Музычнага тэатра, дзе сыгралі «Перамен», усё ж звольнілі
«І так і будзе, пакуль будзе існаваць гэты «беларускі парадак». Лявон Вольскі пра закрыццё выставаў Быкава і Малевіча
«Уключыў не тую песню — чакай «гасцей». У рэстаранах Брэста забаронена выконваць Сярдзючку, «#2Машы», «Мумій Троля» і яшчэ 84 артыстаў
«Падлік галасоў як сатанісцкі рытуал». Былы член камісіі расказаў, як у Беларусі фальсіфікуюць выбары8
Каментары
Вынік: беларускія акторы вымушаныя з'ехаць за мяжу, у тэатр завезлі расейцаў.
Пытанне: ці дапамог за 4 гады Латушка эміграваўшым купалаўцам хаця б з памяншэннем для тэатру? Здаецца, што не.